حمید سبزواری غنای شعر معاصر را افزایش داد

به گزارش خبرنگار سردبیر پرس، مراسم رونمایی از مجموعه آثار زنده‌یاد حمید سبزواری با نام «این بانگ آزادی» با حضور آیت‌الله علی‌اکبر رشاد رئیس و موسس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، محمدرضا سنگری، رضا اسماعیلی، خانواده سبزواری و اهالی قلم، عصر دیروز دوشنبه ۹ تیر در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.
«این بانگ آزادی» مجموعه چهارجلدی از اشعار حمید سبزواری است که به کوشش رضا اسماعیلی، مصطفی محدثی‌خراسانی و حسین اسرافیلی گردآوری و منتشر شده است.
محمدرضا سنگری مدیر گروه ادبیات اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در این‌مراسم گفت: برای ورود به بحث در مورد استاد باید مقدمه‌ای ذکر شود تا بتوان بهتر به شخصیت این استاد بزرگ ورود کنیم. هنگامی‌که انقلاب اسلامی پیروز شد، تحیّر پایان یافت. انقلاب خط پایان گیجی و بلاتکلیفی بود. در عرصه شعر و شاعری افرادی بودند که واقعا راه را دریافتند و همراه شدند و یکی از این‌چهره‌ها استاد سبزواری بود.
وی برای یادآوری ویژگی‌های حمید سبزواری به مقدمه‌نگاری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای بر کتاب «این‌ بانگ آزادی» اشاره کرد و گفت: رهبری معظم ویژگی‌های زیادی برای ایشان در مقدمه کتاب ذکر کرده‌اند که از جمله آنها صراحت استاد بوده است. چنانچه حضرت آقا در کتاب مکتوب کرده‌اند که: شاعری صریح است و به صراحت آرمان‌های خود را فریاد می‌کشد. از دیگر صفات ایشان ثابت قدمی بود و در این راه از هیچ ملامتی نترسید. موقع شناسی ایشان نیز ستودنی بود. انقلاب و انقلابی زیست و افول نکرد. حزن به قلمرو قلب ایشان ورود نکرد زیرا دل به کس دیگری سپرده بود و افت در زندگی پیدا نکرد. وفادار در کنار انقلاب ماند، پیشکسوت و پیشرو بود و شعر ایشان انقلابی و خدایی بود. زبانی فاخر داشت و استوار در زبان بود.
مدیر گروه ادبیات اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با طرح پرسشی به سخنانش ادامه داد و گفت: اگر قرار باشد به استاد، عنوان فرمی دهیم کدام نام را بر او خواهیم گذاشت؟ شما او را چه شاعری می‌نامید؟ من برای این پاسخ آماری از مجموعه‌ اشعار ایشان آماده کرده‌ام که در ادامه خواهم گفت. برای نمونه در دفتر اول مجموعه چهار دفتری این بانگ آزادی،  ۲۶۵ غزل، ۵۹ قصیده، ۳۰ مثنوی، ۲۲ غالب‌های ترکیبی، ۳۴ چارپاره، ۲ قطعه، ۱۵۲ رباعی، ۴ دوبیتی، ۳۵ نیمایی، ۱۸ نمونه‌ی آزاد و ۱۶۷ سرود انقلابی جود دارد.
سنگری در پایان گفت: استاد عمدتا غزل‌سرا است که از روحیات ایشان نیز می‌توان به این نکته دست‌ یافت، اما من او را غزل‌سرا و سرودسرای انقلاب می‌نامم. خدایش رحمت کند.
در ادامه این‌مراسم رضا اسماعیلی ضمن تشکر از برگزاری مراسم تجلیل از خانواده حمید سبزواری گفت: استاد سبزواری به عنوان پیر و پدر و پیشکسوت شعر انقلاب اسلامی و کاروان سالار شعر انقلاب اسلامی و به راستی و درستی دیده بان فرهنگی و دغدغه مند انقلاب اسلامی است. ما اگر بخواهیم تاریخ منظوم انقلاب اسلامی را روایت کنیم، ناگزیر مراجعه به آثار استاد حمید سبزواری هستیم و در واقع آثار این استاد بزرگوار با تاریخ انقلاب پیوندی تنگاتنگ دارد و اگر کسی می‌خواهد تاریخ انقلاب بخواند حتما باید آثار این استاد را مرور کرده باشد. بنابراین و طبق فرمایشات آیت‌الله رشاد باید دین خود را به این استاد ادا کنیم و به دنبال این باشیم تا با کنگره‌ای بزرگ و درخور به شخصیت و آثار استاد بپردازیم که این مهم تا به امروز مورد غفلت قرار گرفته است.
آیت‌الله رشاد هم در بخش دیگری از این‌برنامه، ضمن تبریک به مناسبت دهه کرامت و ایام مبارک پیش‌رو گفت: حدود سی وپنج سال (یعنی از بدو انقلاب تا قبل از رحلت ایشان)، بنده ارادت قلبی به استاد داشتم و الان حدوداً چهار سالی است که جامعه ادبی مبتلا به عدم حضور ایشان است. بنده خاطرات زیادی از ایشان به یاد دارم. اوایل تاسیس حوزه هنری جلساتی بود که ایشان هم تشریف می‌آوردند. در محضر حضرت آقا نیز جلساتی با افراد محدودی تشکیل می‌شد که ایشان هم حضور داشتند و بنده نیز توفیق داشتم تا در این جلسات حاضر باشم. در همان جلسات می‌دیدم که عنایت و اعتنای رهبری معظم به مرحوم سبزواری فوق العاده بود. هم شخصیت و هم شعر ایشان را قبول داشتند. حضرت آقا از ایشان به اسم حمید یا آقا حمید تعبیر می‌کردند و با حال خاصی به اشعار ایشان گوش می‌دادند.
وی افزود: به هر حال بارها تعابیری چه مکتوب و چه شفاهی نسبت به ایشان از آقا شنیدیم و به خوبی آقای سنگری خصوصیات ایشان را از زبان رهبری در مقدمه کتاب گفتند و وقتی رهبری از شخصیتی اینگونه تعبیر می‌کند بسیار جای تفکر دارد. به هر حال حق استاد ادا نشده و بنده نیز در این مورد خیلی تلاش کردم تا برای ایشان کنگره‌ای گرفته شود ولی نمیدانم چرا اینکار انجام نشد و از اموراتی است که روی زمین مانده است. استاد سبزواری استادی اندیشمند، صاحب اندیشه و فکر بوده که شعر را به خدمت اندیشه گرفته و شعر را در استخدام اندیشه و آرمان به طی ۷۰ سال در آورده است.
رئیس و موسس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: او بیش از شاعری خود؛ متفکر، حکیم و اندیشمند است که در سراسر شعر ایشان نیز این تفکر و حکمت به چشم می‌خورد. از جمله نکات مهم درون اشعار ایشان نیز این است که شعر او چندان فراز و نشیب ندارد. حتی در اشعار حافظ نیز فاصله بین غزلیات زیاد است ولی راجع به استاد سبزواری از اوایل دهه ۳۰ تا اواخر حیاط، خیلی فراز و فرودی در آن نیست. حتی شعرهای جوانی ایشان نیز شعرهایی پخته است. این خصوصیتی است که در کمتر شاعری می‌توان سراغ گرفت. وجه ادبی استاد برجسته است و ایشان ادیب و شاعر بودند. نثر ایشان نیز پخته و سخته است و استاد ادیبی برجسته و شاعری وارسته بودند. حضرت آقا نیز به درستی فرمودند که ذخیره واژگانی استاد حمید سبزواری بسیار وسیع است.
آیت‌الله رشاد گفت: بنده از سه استادی که اهتمام فرمودند و این مجموعه فاخر را به اتمام رساندند باید تشکر کنم. آقایان محدثی، خراسانی و اسماعیلی که با این کار ارزشمند مقداری از آبروی به جوی رفته را بازگرداندند و اگر کسی از کمکاری در مورد استاد گله کرد می‌توان گفت که بعضی کارها شده و بحمدالله مجموعه‌ای ارزشمند گردآوری شده که اگر روزی کنگره‌ای تشکیل شد،‌ قطعاً باید این دیوان عظیم از جنبه‌های مختلفی در آن کنگره مورد تحلیل قرار گیرد.
وی گفت: استاد سبزواری جستجو کرده تا راه را پیدا کند و هیچ چیزی عطش درونی و قلبی ایشان را پاسخگو نبوده تا موضوع پانزده خرداد پیش می‌آید و در سال ۴۲ راه اصلی خود را پیدا می‌کند. به تعبیری می‌توان گفت او با چراغ فطرت، اتفاقا از ابتدا راه را پیدا کرده و به همین دلیل اشباع و قانع نمیشده و هر ندا، جهت و تابلویی که بالا میرفته ایشان را جذب نمی‌کرده و نهایتا در واقعه پانزده خرداد گمشده خود را پیدا می‌کند و بیش از نمی قرن با او زندگی کرده و در فطرت نیز ایشان پانزده خردادی بوده است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه گفت: استاد در قالب‌های زیادی شعر گفته و بیش از هر چیزی غزل در اشعار ایشان دیده می‌شود. ایشان غنای شعر معاصر را افزود و از این منظر شعر و ادب ما مدیون استاد سبزواری است. مثنوی‌های ایشان نیز فوق العاده است. مهمتر از همه سرودهای ایشان است. ما استاد سبزواری را باید از جهات مختلفی بی‌نظیر و بی‌بدیل بدانیم. فردی هفتاد سال پای ایمان و آرمان بر فراز ایستاده است. غزل همیشه عاشقانه است و اما ایشان هیچگاه شعری غیر شرعی نگفت. غزلیات استاد سبزواری همه حماسه و فکر و اندیشه و انقلاب است. غالب غزل است و مضمون محتواست.
آیت‌الله رشاد در پایان سخنان خود گفت: دیگر جهتی که در شعر حمید سبزواری مورد توجه است، این است که کم هستند افرادی که در شعر سنتی شعر فاخر می‌گویند و در عین حال تن در می‌دهند به شعر نو که ایشان روی خوشی به شعر نو نداشتند و رسم روزگار باعث می‌شد تا این کار را کنند. این مهم نشان دهنده این است که استاد سبزواری انعطاف داشته و با زمانه پیش می‌رفت. شعر او در واقع شعر زمانه است، شعر زمان ماست و شعر او آیینه‌ زمان ماست. در آن کنگره برای بزرگداشت ایشان باید دست کم یک جلد تحلیل تاریخی حمید سبزواری را داشته باشیم. می‌توان تاریخ انقلاب را از شعر استاد سبزواری نوشت. چون راجع به همه‌ وقایع و حوادث ایشان شعر گفته و می‌توان گفت که او با شعرش خیلی کار کرد و از جمله تاریخ انقلاب را نیز ثبت کرد و ما می‌توانیم تاریخ انقلاب را در شعر او قرائت کنیم و شعر او آیینه‌ی تحولات و تطورات و وقایع عمده انقلاب نیز هست ولی بایک نگاه ناب و واقع بینانه. یعنی سند است شعر او و گزارشی تاریخی است از انقلاب و می‌توان ارجاع داد و گفت چون استاد سبزواری در فلان شعر خود اینگونه گفته است.
در ادامه این‌مراسم حسین اسرافیلی و مصطفی محدثی خراسانی به شعرخوانی پرداختند و از همسر و فرزند مرحوم حمید سبزواری تجلیل شد.