انتظارات انجمنهای علمی آب برای مدیریت بهتر در دولت آینده

به گزارش خبرنگار سردبیر پرس، اتحادیه انجمن های علوم آب در راستای مسئولیت علمی و اجتماعی خود با تبیین فهرستی از چالش های پیش رو و ارائه راهبردها و راهکارها و اولویت های حل این چالش ها در حوزه آب، انتظارات خود را از دولت سیزدهم جهت پیگیری مجدانه آن مطرح کردند.
ساختار اتحادیه انجمن های علوم آب که متشکل از نمایندگان ۱۳ انجمن علمی فعال در حوزه آب کشور شامل انجمن آبخیزداری، انجمن آب و فاضلاب، انجمن آبیاری و زهکشی، انجمن برقابی، انجمن سازگاری با خشکی و خشکسالی، انجمن سطوح آبگیر باران، انجمن علوم و فنون دریایی، انجمن علوم و مهندسی آب، انجمن مهندسی آبیاری و آب ، انجمن مهندسی دریایی، انجمن مهندسی رودخانه، انجمن هیدرولوژی و انجمن هیدرولیک می شود، به گونه ای طراحی شده است که توانایی ارائه خدمات تخصصی و کارشناسی در گستره وسیع مسائل مرتبط با آب را داشته باشد. این اتحادیه آمادگی کامل خود را برای ایفای نقش تخصصی خود در دولت محترم سیزدهم اعلام می دارد.
متن این بیانیه به شرح زیر است؛
«اینک که در آستانه سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران قرار داریم، فرصت را غنیمت شمرده، مروری بر فعالیت ها و آسیب شناسی اقدامات گذشته و انتظارات متخصصین بخش آب برای مدیریت بهتر در دولت آتی به سمع و نظر رئیس جمهور محترم دوره سیزدهم رسانده می شود.
پوشیده نیست که آب به عنوان یک منبع طبیعی تجدید پذیر، محدود، حیاتی و با ارزش و غیر قابل جایگزین در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور عامل اصلی توسعه پایدار و در برخی موارد پیشران و محرک توسعه تمدن و آبادانی به شمار می رود.
از طرف دیگر نباید از نظر دور داشت که مدیریت آب در کشور دارای پیچیدگی های بسیار و در برگیرنده فعالیت های سازه ای و غیر سازهای فراوان بوده و با توجه به ارتباط چند وجهی آن با سایر عوامل توسعه و پیچیدگی ها و در هم تنیدگی های مسائل سیاسی، امنیتی، اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی، مدیریتی و فنی با آن، در حال حاضر، چالش آب به عنوان یک ابر چالش در کشور، منطقه و شاید در جهان شناخته می شود.
لذا دقت و توجه جدی و بدون فوت وقت بدان و تعیین راهبردها و ارائه راهکارهای مبتنی بر دانش برای برخورد با این ابر چالش بزرگ در سطح کلان کشور امری حیاتی است.
چالش های اصلی حوزه آب
۱- وقوع حوادث طبیعی و تغییرات اقلیمی، سیل و خشکسالی و کاهش بارندگی ها و از طرفی بروز بحران کم آبی، در کنار تداوم پیامدهای منفی زیست محیطی، خسارات سیل خشکسالی و هدر رفت میلیاردها متر مکعب منابع ارزشمند آب
٢- کاهش منابع آب، افت سطح آب در آبخوان ها و در نتیجه فرونشست دشت ها، شور شدن منابع آبی، بیابان زایی و تشدید وقوع ریزگرد، تشدید فرسایش خاک و رسوب گذاری در مخازن سدها، خشک شدن تالاب ها، خشک شدن قنوات
٣- ناکارآمدی ها واتخاد روش های غلط، بهینه نبودن مصرف منابع آبی و هدر رفت آب طی ادوار گذشته، پایین بودن راندمان مصرف آب در کشاورزی و ناکارآمدی مدیریتی
۴- افزایش تقاضای آب و نیز افزایش مناقشات محلی، منطقه ای و بین المللی برای حقابه
۵- مدیریت ناکارآمد منابع آب و ساختار بخشی نگر به همراه مشکل ریشه ای موجود در نظام مالکیت آب و زمین و نظام بهره برداری
۶- تهدید جدی امنیت غذایی کشور به دلیل شرایط بحرانی حاکم بر منابع آب
۷- توسعه شهرها، صنایع و کشاورزی بدون توجه به دسترسی به منابع آبی و دست اندازی مداوم به سایر حقابه ها و نیز وقوع سیلاب در حوضه های شهری به دلیل مدیریت نادرست توسعه شهری، عدم رعایت حریم های منابع آبی و رودخانه های کشور در ساخت و سازها و توسعه شهری و روستائیر
راهبردها، راهکارها و اقدامات پیشنهادی در حل مسائل حوزه آب
۱-حمایت لازم برای حفاظت از منابع طبیعی به خصوص آب و خاک و برقراری مدیریت جامع و یکپارچه آبخیزداری بر حوزه های آبخیز و نهادسازی فرابخشی بر مبنای تقسیمات حوضه ای با هدف:
-تعادل بخشی و جبران کسری آبخوان ها به عنوان اولویت اول مشکلات بحران روز منابع آب در کشور و و صیانت از ذخایر منابع آب با اقدامات غیر متمرکز آبخیزداری و آبخوانداری در گستره کشور
– مهار سیلابها و بهره برداری بهینه از منابع طبیعی حوضه ها بخصوص منابع آب با رعایت اصول پایداری و ظرفیت تجدید پذیری در بهره برداری
– حفاظت خاک، کاهش فرسایش منابع ارزشمند خاک کشور و افزایش توان اکولوژیک، حفظ و احیای توان هیدرولوژیکی و تنوع زیستی آبخیزهای کشور با مدیریت جامع و بهم پیوسته آب و محیط زیست در قالب مدیریت جامع حوزه های آبخیز
– افزایش درآمد آبخیزنشینان و توسعه اقتصادی کشور مبتنی بر بهره وری بهینه از منابع آب – اتخاذ سیاست مناسب و ساز و کار هماهنگی بین بخشی و نظارت بر اثربخشی طرح های آب و خاک و بهره وری منابع آب اعم از آب آبی، خاکستری و یا آب سبز و توسعه پوشش گیاهی در مقیاس حوضه های آبخیز کشور
– ایجاد ساز و کار مناسب به منظور رعایت تناسب در اجرای طرح های سدسازی، تعادل بخشی، آبخیزداری، آبخوانداری و شبکه های آبیاری، تجهیز و تسطیح اراضی
– اتخاذ سیاست مناسب و استقرار سامانه هوشمند به منظور بهره وری مناسب آب، حفظ حریم های منابع آبی، از لحاظ استاندارد و محدودیت های آبی در ساخت و ساز و توسعه شهری و روستائی
– تقویت دیپلماسی ملی و بین المللی آب
٢- اصلاح و روزآمد شدن قوانین و ساختار تشکیلات مدیریتی با هدف مدیریت سرزمینی منابع آب و محیط زیست در ظرف حوزه های آبخیز و مدیریت جامع آبخیزداری، افزایش نقش سازمان های مردم نهاد و بهره برداران در مدیریت و سرمایه گذاری برای منابع آب، ایجاد بازار آب و ارزش گذاری آب به نوان یک نهاده محوری در فعالیت های اقتصادی با حفظ و پایداری محیط زیست و اثربخش کردن نقش نهادهای فرابخشی از جمله شورای عالی آب
٣- حمایت همه جانبه و هدفمند از تحقیقات کاربردی و ارتقای دانش و فناوری های نوین و هوشمند سازی در زمینه های مختلف اکتشاف، بهره برداری و مدیریت منابع آب، و نیز تجهیزات و دانش فنی مورد استفاده در صنعت آب کشور که امروزه بخش عمده ای از آنها از طریق واردات تأمین می شود با بهره گیری از ظرفیت های وسیع و موجود منابع انسانی و ساختارهای علمی – پژوهشی و ظرفیت های دانشگاهی کشور
۴- توسعه و ایجاد سامانه های هوشمند پایش منابع و مصارف آپ، پارامترهای اقلیمی، سیل و خشکسالی و پیش بینی و هشدار این بخش ها در مقیاس های مختلف مزرعه تا حوزه آبخیز، واحد مسکونی تا مراکز جمعیتی و صنعتی و روستا و شهر و راه اندازی نظام ملی حسابداری آب در مقیاس های مختلف تا سطح حوزه های آبخیز و با تمرکز بر حفظ میکرو اقلیم های ارزشمند و حفظ محیط زیست
۵- اعتلای جایگاه آب در نظام آموزش، برنامه ریزی و اجرایی کشور و نیز ارتقای جایگاه سازمان های مردم نهاد تخصصی، صنفی و تعاونی بخصوص ضرورت تشکیل سازمان نظام مهندسی آب کشور، بازنگری در برنامه ها، فرآیندها، تشکیلات و ساختارهای اجرائی متناسب در حوزه آب و محیط زیست، نظیر تشکیل وزارت آب، منابع طبیعی و محیط زیست و همچنین در بخش آموزش عالی نظیر ساماندهی دانشکده های مهندسی آب و محیط زیست و با تشکیل دانشگاه های آب در کشور ۶- اقدامات موردی و مؤثر همانند حمایت همه جانبه و سیاست گذاری های مناسب برای اجرای الگوی کشت ملی، تدوین ساز و کارهای مناسب سازمانی احقوقی مالی برای نگهداری و تعمیرات زیرساخت های آب شامل سدها، شبکه های آبیاری و زهکشی، تاسیسات انتقال و توزیع آب و تاسیسات جمع آوری و تصفیه فاضلاب و بازچرخانی پساب، ایجاد مرکز ملی داده ها و اطلاعات هواشناسی، آب و کشاورزی و ارتقای شفافیت و ایجاد دسترسی به این داده ها در سطح دولت و توسعه سرمایه گذاری در شبکه های آبیاری نوین و آبخیزداری.»