غربالگری باید از حالت اجباری به اختیاری تبدیل شود

مهدی مختاری کارشناس سلامت در گفتگو با خبرنگار سردبیر پرس، با توضیح در خصوص حواشی اخیر ایجاد شده پیرامون موضوع غربالگری سندرم داون و با اشاره بر اجباری بودن غربالگری گفت: تا اخیراً بیش از ۹۰ درصد زنان باردار به صورت اجباری برای انجام آزمایشات غربالگری به آزمایشگاه‌ها فرستاده می‌شدند. حتی نماینده دفتر خانواده وزارت بهداشت نیز اجباری بودن و تحت پیگرد قانونی قرار گرفتن پزشکان در صورت عدم ارجاع مادران به غربالگری را تأیید کرده است.
وی افزود: در کشورهای دیگر این غربالگری برای زنان باردار بالای ۳۵ سال که ریسک سندرم داون وجود دارد این آزمایش را انجام می‌دهند، در اغلب کشورها این موضوع اجباری نیست و برای زنان زیر ۳۵ سال این کار انجام نمی‌شود.
مختاری با اشاره بر طرح مجلس در زمینه غربالگری ابراز داشت: نظر مجلس این است که باید طرح اجبار از روی پزشکان و مادران برداشته و این آزمایشات از حالت اجبار به اختیار تبدیل شود. به علاوه پزشک نباید برای عدم ارجاع به غربالگری تحت پیگرد قرار بگیرد.
وی با تاکید بر اینکه هیچکس به دنبال حذف غربالگری نیست، تاکید کرد: غربالگری برای مادرانی که در سن ریسک سندرم داون یعنی بالای ۳۵ سال هستند با درخواست مادر و تأیید پزشک انجام شود اما ورود بی‌مورد مادران به چرخه غربالگری مادران را در چرخه استرس بی‌مورد و هزینه‌های گزاف وارد می‌کند. بنابراین این موضوع نیاز به نظارت دقیق دارد.
این کارشناس سلامت با تاکید بر لزوم ایجاد سامانه پایش نسخ پزشکان عنوان کرد: آفت دیگر در حوزه سلامت ما تقاضای القایی است که در غربالگری هم باید به آن توجه شود. لذا در غربالگری تجویز پزشک باید از طریق سامانه تحت نظارت باشد تا از تقاضای القایی و تحمیل هزینه و فشار روانی فراوان به خانواده‌ها پیشگیری شود. به علاوه نظارت باید بر روی آزمایشگاه‌ها بیشتر شود تا از وارد کردن فشار روانی و مالی بی‌مورد به خانواده‌ها کم شود.
مختاری درباره میزان خطای کاذب غربالگری تصریح کرد: به علاوه باید توجه داشت که خطای آزمون غربالگری در کشور ما بالاتر از استاندارد است و این اصل غربالگری را زیر سوال خواهد برد. در کشورهای دیگر خطای غربالگری زیر ۵ درصد است و در کشور ما در مطالعات ۱۶ درصد تخمین زده می‌شود. لازم است نظارت بیشتری از طریق سامانه الکترونیک بر روی آزمایشگاه‌های غربالگری صورت گیرد تا از سو استفاده‌های احتمالی مالی و خطای بی مورد جلوگیری شود. در کشورهای با نظام سلامت مطلوب تمام اعمال پزشکی در سامانه پرونده الکترونیک ثبت می‌شود و نظارت کامل صورت می‌گیرد
این کارشناس سلامت ابراز داشت: در تمامی کشورهای پیشرفته دنیا، نسخه‌های پزشکان در پرونده الکترونیک ثبت می‌شود اما ما تازه می‌خواهیم همین یک مورد را به صورت پرونده الکترونیک ثبت کنیم و از این ابزار برای ارتقای کیفیت خدمات سلامت استفاده کنیم.
وی در پاسخ به این سوال که آیا استنباط مجلس برای اجباری بودن غربالگری تنها براساس همین بند مجلس بوده است یا خیر عنوان کرد: تصمیم‌گیری‌های مجلس به صورت کارشناسی و با دعوت از ذی‌نفعان و شنیدن حرف آنها است، بنابراین نباید با برداشت‌های نادرست و ناقص و متاخر یک طرح متعالی را دچار حاشیه کرد.
مختاری با بیان اینکه مهمترین هدف مجلس در خصوص این قانون، حذف اجبار از انجام آن است، بیان کرد: باید گفت این نوع غربالگری که در حال حاضر درباره آن بحث می‌شود، فقط برای تشخیص سندرم داون است و نباید با سایر غربالگری‌ها اشتباه گرفته شود. خبرهای منتشر شده در برخی رسانه‌ها نشان می‌دهد که برخی کارشناسان علیرغم دغدغه به‌جا از جزئیات علمی و کارشناسی موضوع اطلاع ندارند.
وی تصریح کرد: نباید این غربالگری با غربالگری دیگر بیماری‌ها اشتباه گرفته شود. غربالگری مربوط به بیماری‌های دیگر اگر در گذشته انجام می‌شده یا نمی‌شده، تغییری نخواهد کرد و به روال گذشته انجام خواهد شد.
وی در پاسخ به این سوال که گفته می‌شود اکثر موارد سندرم داون در ایران مربوط به زایمان‌های زیر ۳۵ سال است، گفت: این گفته کاملاً غلط است و با هیچکدام از شواهد علمی سازگاری ندارد و در تمام دنیا نیز انجام غربالگری برای افراد بالای ۳۵ سال انجام می‌شود. زیر سوال بردن یافته‌های نخبگان پزشکی کشور کمکی به حل مسئله نخواهد کرد.
مختاری با توضیح در خصوص صحت دو پایان نامه انجام شده در این زمینه اظهار داشت: این پایان نامه‌ها در دو دانشگاه معتبر و بزرگ علوم پزشکی در سطح تخصص پزشکی و پس از تأیید داوران متشکل از اساتید این دو دانشگاه تصویب و انجام شده است و زیر سوال بردن این دو کار ارزشمند به معنی زیر سوال بدن جایگاه این دو دانشگاه علوم پزشکی است.
وی افزود: در پایان باید اشاره کرد که طرح تعالی جمعیت با هدف والا و یک طرح متعالی است که برکات بزرگی می‌تواند برای کشور و رفع دغدغه‌های رهبر معظم انقلاب در حوزه جمعیت می‌تواند داشته باشد. لذا باید توجه داشت به حاشیه کشاندن این طرح فرصت را برای شیطنت‌ها می‌تواند فراهم کند و اصل طرح را می‌تواند به حاشیه براند. به همین دلیل باید مواظب اظهارنظرها بود که همدلی‌ها و تلاش‌های دلسوزانه نمایندگان محترم را خدشه دار نکند.