میدانی که به دشمن برای گمراه کردن مردم می‌دهیم

سردبیر پرس، گروه فرهنگ و اندیشه: علی معروفی آرانی، کارشناس و منتقد فرهنگ در تازه‌ترین یادداشت خود به مسئله جهاد تبیین پرداخته است.

این یادداشت را که در اختیار مهر قرار گرفته در ادامه بخوانید:

«جهاد تبیین» موضوعی است که ماه‌های اخیر در بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بارها مورد تأکید و اشاره قرار گرفته است و رهبر انقلاب اسلامی ابعاد مختلف آن را توصیف کرده‌اند. ایشان در بخشی از صحبت‌های خود در بیست و نهم اردیبهشت سال نود و پنج فرمودند: «و نکته کلیدی اینکه اگر تبیین نباشد، فرصت برای اغواگری و گمراه‌سازی مردم توسط دشمن در عرصه‌های مختلف باز خواهد شد که تولید گروهک داعش یکی از نمونه‌های این مسئله در سال‌های اخیر است: «امروز به‌خاطر اینکه فریضه تبیین را ما درست انجام ندادیم، یک عده‌ای دچار گمراهی‌اند و به خیال اینکه برای اسلام دارند کار می‌کنند، علیه اسلام دارند کار می‌کنند… به جای دشمن، اینها دارند با مسلمان‌ها می‌جنگند.»

در جامعه کنونی بشری به علت گسترش ارتباطات و سهولت دست یابی به اندیشه‌های به ظاهر منطقی غرب و پیشرفت سریع تکنولوژی در جوامع گوناگون و در نتیجه مورد تهاجم فرهنگی قرار گرفتن کشورهای جهان سوم و در حال توسعه؛ تبلیغ‌های دینی نیز باید تحوّلی ژرف یافته و در شیوه‌ها و ابزارهای تبلیغی تجدید نظر شود. ماهواره‌ها و ویدئوها چشم‌های ناپاک قرن بیستم هستند که به عنوان خطری نابود کننده، فرهنگ و مبانی دینی ما را مورد حمله قرار داده‌اند و تبلیغات ما باید علاوه بر تعلیم مفاهیم و تعالیم مذهبی و دینی در پی خنثی کردن آثار شوم این پدیده فرهنگ برانداز باشند.

اما درباره اینکه چرا چنین تحولی ضروری تشخیص داده شد، شاید برای مخاطب آگاه چندان نیاز به توضیح نداشته باشد؛ اما به هر ترتیب، تأملی در علل آن خالی از فایده نیست. اشاره شد که کارکرد رسانه انتقال معانی است، همچنین گفته شد که حرکت جهادی از لحاظ ماهیت و کمیت و کیفیت، با حرکت معمول متفاوت است و این حرکت جهادی باید برای تبیین صورت بگیرد؛ تبیینی که فعلیت و غایت آن است، یعنی از یک سو، این حرکت جهادی رسانه‌ای را از سایر تحولات جهادی مانند جهاد نظامی متمایز می‌کند و از سوی دیگر، باید توجه داشت که جهاد تبیینی، حقیقتی ثابت و در دسترس و آماده نیست؛ بلکه باید به سوی تحقق آن حرکت کرد.

غفلت از جهاد تبیین، تعصبات کور شخصی و مذهبی، کینه ورزی، تحزب گرایی افراطی، باورهای غلط ملی گرایانه، دنیاپرستی، جاه طلبی و توطئه‌های پیچیده استعمارگران و حاکمان مستبد از جمله علل افتراق و پراکندگی مسلمانان است. بازگشت به تبیین تبلیغ دینی درست برای تبلیغ اسلام ناب محمدی (ص) تنها راه رهایی مسلمانان از تولید تفکرات داعشی و تکفیرگرایی است.

زمانی که غربیان و اروپاییان گروه‌های تروریستی را سازماندهی و حمایت مالی می‌کردند تا علیه مسلمانان در کشورهای اسلامی وارد عمل بشوند فکر نمی‌کردند که روزی همان‌ها علیه خودشان وارد عمل خواهند شد در عین حال به جای اینکه خودشان را سرزنش بکنند باز ناجوانمردانه مسلمانان را مورد حمله قرار داده و اسلام هراسی را ترویج و تبلیغ می‌کنند.

اکنون در عرصه جهاد تبیین از روش‌های شُبهه‌افکنی شامل شایعه پراکنی، کارشکنی در برنامه و ایجاد ناامیدی استفاده می‌شود که برای این منظور رسانه مهمترین ابزار دشمن است. در این میان، باید کمبودها و خلاء‌ها پُر شود و بر این اساس باید دید دشمن کجا و چه مسائلی را نشانه گرفته است تا برای همان موضوعات نیز برنامه‌ریزی صورت گیرد. در جهاد تبیین با تاکید بر نهضت روشنگری اخلاقی، از دشنام، فریب و تهمت و دروغ باید دوری و حقایق با منطق، عقلانیت و عواطف انسانی بیان شود زیرا این مهم مورد تاکید رهبر معظم انقلاب است.

در شرایطی که دشمن به دنبال تغییر باورها، اعتقادات و افکار است توجه به این موضوع ضروری است زیرا اگر باور افراد تغییر کرد رفتار نیز بر اساس افکار و باور جدید تغییر خواهد کرد.

رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند؛ باید بحث تبیین را نسبت به حقایق انجام بدهیم و خیلی از حقایق باید تبیین شوند. این جمله به این معنا است که هنوز بسیاری از حقیقت‌ها تبیین نشده و یا به خوبی بر روی آنها کار نشده است.

در مقابل تبیین، حرکت تحریف‌کننده دشمن وجود دارد که از جوانب مختلف و به سوی جمهوری اسلامی ایران سرازیر شده و قصد دارد بر افکار مردم تأثیر مخرب بگذارد؛ از این رو مقام معظم رهبری فرمودند؛ افکار عمومی را به سمت درست و منطقی و راهی که در آن عقلانیت انقلابی است، هدایت کنیم.

جهاد تبیین، خنثی‌کننده توطئه دشمن است. با این جهاد، می‌توان حرکت‌های صحیح را منتشر کرد و به سوالات پاسخ داد. همچنین با جهاد تبیین می‌توان ابهام‌آفرینی‌های موجود در فضای اجتماعی و مجازی را به‌نوعی مورد خدشه قرار داد و با آن مقابله کرد.

جهادگراهای افراطی توانستند از طریق خلاء روشنگری و تبیین تبلیغ دینی، تفرقه افکنی در میان جمعیت شیعه و سنی عراق قدرت زیادی به دست آورند. اگر از سوی مبلغین اسلامی این روشنگری ایجاد می‌شد که هدف و ایدئولوژی داعش متلاشی کردن اتحاد شیعه و سنی و باطل خواندن اعتقادات مذهبی و سنت‌های اسلامی است این روند تفرقه انگیز در اندیشه دینی مردم که داعش تولید کننده آن بود، متوقف می‌شد. ایدئولوژی داعش که از بین برود، قدرت مادی برای توسعه و پیشرفت اهداف داعش نیز کند و منتهی به شکست خواهد بود. پس جهاد تبیین و تبلیغ تبیین دینی توسط عالمان جامعه در هر مرحله از جهاد لازم است.

اولین بار مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) در سال ۱۳۹۵ بر اساس آیه ۵۲ سوره فرقان «جهاد تبیین» را مطرح کردند که در قرآن کریم می‌خوانیم، «فَلَا تُطِعِ الْکَافِرِینَ وَجَاهِدْهُمْ بِهِ جِهَادًا کَبِیرًا» ای پیامبر از کفار اطاعت نکن و با آنها مجاهده کن و به‌وسیله قرآن با آنها جهاد کبیر راه بینداز.

شهید حاج قاسم سلیمانی و شهدای مدافع حرم قله‌های جهاد کبیر و تبیین و سرآمدان غیرت دینی هستند که مطالعه کتاب‌هایی درباره این شهیدان، شتاب‌دهنده تبلیغ خواهد شد. یعنی این کتاب‌ها به نوعی تبیین تبلیغ شهدا در برابر عقاید تکفیر است.

انتشار صحبت‌ها و تأکیدات مقام معظم رهبری، تولید رسانه گفتمان ساز ناظر به اقناع مخاطب، باید از طریق رسانه و نیز کانال‌های تربیتی برای اقشار مختلف جامعه مخصوصاً نوجوانان و جوانان ارائه شود.

گفتمان سازی تبیین در کشور را می‌توان موضوع مهم جامعه و مقابله با جنگ تبلیغاتی و رسانه‌ای برشمرد و خواستار همکاری گسترده مبلغان و دغدغه مندان عرصه فرهنگی و دینی شد. تولید محتوا، افزایش دامنه مخاطب و تلاش برای تقویت ارتباط بیشتر مردم و مبلغان از مهم‌ترین ابعاد عملیاتی نظام تبیین است که برنامه ریزی برای دستیابی به این هدف با تقویت سطح معلومات و آگاهی فعالان فرهنگی به علوم روز و دانش نوین تبلیغ انجام شده است.

دشمنان نظام اسلامی از تمام ترفندها از جنگ سخت افزاری تا جنگ نرم در راستای آسیب رساندن به نظام مقدس جمهوری اسلامی بهره گرفته‌اند که در این راستا، جهاد تبیین باید سرلوحه تمام امور ما قرار گیرد.