توافق برای رفع فیلترینگ، سخت‌تر از توافق با آمریکا؟!

«الان در حضور شما اسپید تست می‌گیرم که بدانید سرعت اینترنت مناسب است.» این جمله‌ای بود در پاسخ به نارضایتی مردم از وضعیت اینترنت، که بارها از عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات دولت پیشین، شنیده بودیم. آنکه آمد و رفت و انگار نه خانی آمده و نه خانی رفته؛ وضعیت اینترنت چنان نابسامان شد که وعده‌ی بهبود آن دست‌آویز جذابی برای دعوت مردم به پای صندوق رای بود. موضوعی که آقای پزشکیان بخوبی دریافته بود و از آن به عنوان یکی از وعده‌های کلیدی خود در کارزارهای انتخاباتی استفاده کرد. «بهبود وضعیت اینترنت و به‌طور مشخص، بازنگری در سیاست‌های فیلترینگ»؛ اما با گذشت زمان از آغاز به کار دولت جدید، به نظر می‌رسد این وعده در هزارتوی بوروکراسی و مصلحت‌اندیشی‌های سیاسی گم شده است و تفاوت ملموسی با دوران پیشین احساس نمی‌شود.
عیسی زارع‌پور در دولت آقای رئیسی، با استناد مداوم به آمار و ارقام اسپید تست (آزمایش سرعت لحظه‌ای اینترنت) در برابر سیل شکایات مردمی از کندی و اختلال اینترنت، در یادها مانده است. رویکردی که با ارائه تصویری غیرواقعی از کیفیت شبکه، عملاً راه را بر پذیرش ضعف‌ها و تلاش برای رفع آن‌ها می‌بست و نارضایتی کاربران را با انکار پاسخ می‌داد. اکنون، ستار هاشمی، وزیر ارتباطات دولت پزشکیان، با شعار «کار کارشناسی» و پرهیز از «غوغاسالاری» سکان را به دست گرفته است. اما این تغییر رویکرد، تاکنون به تغییر نتیجه منجر نشده است. وعده بهبود وضعیت اینترنت و به‌ویژه رفع فیلترینگ، همچنان بر زمین مانده است. توجیه آقای وزیر، «مذاکره با شورای عالی فضای مجازی» و زمان‌بر بودن «رفت و برگشت و بررسی خواسته‌های طرفین» است.
اینجاست که سوالات اساسی مطرح می‌شوند:
۱. آقای پزشکیان با وعده‌ی مشخص گشایش در وضعیت اینترنت و رفع فیلترینگ از مردم رأی گرفتند. عمل به این وعده، نه یک لطف، بلکه انجام وظیفه و احترام به رأی مردمی است که به این امید پای صندوق‌ها آمدند. در نهج‌البلاغه پندهایی درباره‌ی خلف وعده آمده است که لابد رئیس‌جمهور با آن آشناست. اما سوال اینجاست: چرا باید برای تحقق این مطالبه‌ی عمومی و وعده‌ی انتخاباتی، با نهادهایی وارد مذاکره شد که اساساً دیدگاه متفاوتی دارند و به نوعی نماینده‌ی جریانی هستند که در انتخابات اخیر مورد اقبال عمومی قرار نگرفتند؟ آیا رئیس‌جمهور منتخب مردم، اختیار و قدرت لازم برای اجرای وعده‌های کلیدی خود را ندارد یا اراده‌ای برای استفاده از آن وجود ندارد؟
۲. فیلترینگ گسترده، نه‌تنها مانعی بزرگ بر سر راه کسب‌وکارها، آموزش، ارتباطات و دسترسی آزاد به اطلاعات است، بلکه به نمادی از شکاف میان حاکمیت و مردم، به‌خصوص نسل جوان، بدل شده است. این یوغ ، نارضایتی عمیقی را در جامعه پدید آورده است. تعلل در برداشتن این مانع، آن هم با توجیه مذاکرات داخلی فرساینده، چگونه قابل‌قبول است؟
۳. چگونه است که می‌شود با آمریکا، کشوری که دهه‌ها دشمن شماره‌ی یک خوانده می‌شده و با آن اختلافات عمیقی وجود دارد، تنها طی دو جلسه به نتایج خوش‌بینانه‌ای دست یافت که منجر به گشایش‌های اقتصادی (مانند افزایش قیمت ریال) شود، اما برای حل یک مسئله داخلی و رفع محدودیتی که بخش بزرگی از جامعه خواستار آن است، پس از ماه‌ها مذاکره با نهادی از داخل نظام جمهوری اسلامی، هنوز هیچ گشایش ملموسی حاصل نشده است؟ آیا اراده‌ی لازم برای حل مسئله‌ی فیلترینگ در داخل کشور، کمتر از اراده برای مذاکره با آمریکاست؟ درخور است در این مورد نیز آقای رئیس‌جمهور بصورت حرفه‌ای ضرب‌الاجلی را برای مذاکرات رفع فیلترینگ خود، تعیین کند تا مردم درصورت شکست شما در مذاکره با شورای عالی فضای مجازی به فکر راه‌حل جایگزین باشند.
آقای پزشکیان، پنجره‌ی امید و وفاقی که با شعارهای انتخاباتی در میان جوانان و فعالان اکوسیستم فناوری اطلاعات ایران باز شده بود، به سرعت در حال بسته شدن است. اینترنت ماهواره‌ای، به‌رغم تمام محدودیت‌ها و هزینه‌ها، روزبه‌روز در دسترس‌تر می‌شود و آقای ایلان ماسک، بحمدالله والمنه، در حال توسعه‌ی گیرنده‌های استارلینک در کشورهای همسایه ماست. کاربران و کسب‌وکارها تا ابد منتظر رفع فیلترینگ یوتیوب و تلگرام نخواهند ماند و راه خود را، هرچند با هزینه و دشواری، پیدا می‌کنند. اساسا در عصر هوش مصنوعی چرا فکر می‌کنید که مردم هنوز در بند تکنولوژی ۲۰سال پیش ِ یوتوب هستند و ملتمس به درگاه شما!
کسانی که سال ۱۳۸۴، هم‌زمان با یوتیوب، متولد شده‌اند اکنون جوان ۲۰ساله‌ای هستند در مسیر فرودگاه امام؛ چرا که نه دشمنی با اینترنت در مخیله‌ی‌شان می‌گنجد و نه بازی مذاکره برای چاره‌ی این مشکل را باور دارند. با مسیری که در پیش گرفته‌اید روزی می‌آید که اینترنت را به رایگان در اختیار مردم قرار می‌دهید، اما آنها ترجیح دهند همان مبلغی که برای خرید فیلترشکن می‌پرداختند با رضایت خاطر به آقای ماسک تقدیم کنند و اینترنت رایگان شما را نپذیرند.
وضعیت اینترنت در دولت پزشکیان تفاوتی با گذشته ندارد. بهتر است دولت، بیش از این انرژی و زمان را صرف مذاکراتی بی‌حاصل برای رفع فیلترینگ نکند. این موضوع بیشتر محکی برای شناخت عزم و اراده‌ی شما در تغییر رویکرد دولت به عقلانیت و مردم‌داری بود. آمار فزاینده‌ی مهاجرت نخبگان و جوانان، به هزار زبان، پیام کشاورز پیر را تکرار می‌کند: «خودتان می‌دانید و مملکت‌تان.» در پاسخ به این پیام آن که می‌خندد هنوز خبر هولناک را درک نکرده است، مگر آنکه تعمدی در کار باشد!

۲۱۲۱