پینوکیو بعد از انسان شدن، چه کرد؟

کارگردان نمایش «آخرین فریب پینوکیو»، این نمایش را درباره تنهایی انسان معاصر دانست و اینکه پینوکیوی معاصر همچنان فریب گربه نره و روباه مکار را می‌خورد ولی این فریبکاری به شیوه امروزی رخ می‌دهد.

به گزارش سردبیر پرس، نمایش «آخرین فریب پینوکیو» به نویسندگی و کارگردانی سعید نیکو رزم و تهیه کنندگی امیرعباس رنجبر هم اکنون در مرکز تئاتر مولوی (سالن اصلی) در حال اجرا است.
نیکو رزم که دانش‌آموخته تئاتر و فلسفه است و هم اکنون دانشجوی دکتری فلسفه است، همزمان با اجرای این اثر نمایشی با تشریح داستان این نمایش گفت: نمایش ما اقتباسی از افسانه پینوکیو است اما داستان ما در واقع ادامه داستان پینوکیو و به اصطلاح فصل دوم آن است. یعنی نمایش از جایی آغاز می‌شود که پینوکیو به یک آدم واقعی تبدیل شده و اکنون زندگی یکنواختی را با پدر ژپتو می‌گذارند.
او اضافه کرد: خود نمایشنامه در وهله اول فضایی سمبلیک دارد. یعنی پینوکیو برای ما نمادی از نوعِ انسان است و طبیعتا ژپتو نیز نقش خالق را ایفا می‌کند. اما اینها چیزهایی است که مربوط به زیرمتن است و کار ما به عنوان نویسنده در وهله اول قصه‌گویی است. بنابراین داستان از اینجا شروع می‌شود که پینوکیو که حالا به یک آدم واقعی تبدیل شده، به اقتضای زندگی مدرن از نوعی روزمرگی و از خودبیگانگی رنج می‌برد.

نیکورزم با اشاره به نگاه نمایشش به داستان شناخته‌شده پینوکیو ادامه داد: در نمایش ما «پینوکیو» خواب می‌بیند که هنوز یک عروسک است و تنها ظاهر انسان‌ها را پیدا کرده. بیدار شدن ناگهانی او با ورود روباه و گربه همزمان می‌شود. آنها که بعد از سال‌ها دوباره بازگشته‌اند، درصدد پیاده‌سازی فریب خود هستند؛ آخرین فریب! آنها پینوکیو را متقاعد می‌کنند که هنوز آدم نشده و نخ‌هایش هنوز به دست نیروهای مرموزی هدایت می‌شود. نکته این است که آنها درست می‌گویند و من فکر می‌کنم که این وضعیت انسان مدرن است که دچار نوعی «شی شدگی» و «عروسک بودگی» است.
او که این نمایشنامه را در دوران دانشجویی خود نوشته، اضافه کرد: تمدن مدرن با انسان چنین کاری کرده است و این کار را از طریق مدرسه و آموزش و پرورش غلط، صنعت فرهنگ و اخلاقیات دستوری انجام داده است.
این مدرس با اشاره به برخی از جزییات داستان پینوکیو گفت: یکی از شروط انسان شدن پینوکیو رفتن به مدرسه بود. بنابراین وقتی شخصیت روباه به پینوکیو می‌گوید که تو آزاد نیستی، قبلا کلی ماجرا داشتی و اکنون به یک عروسکِ با گوشت و پوست تبدیل شده‌ای، از موضع درستی حرف می‌زند. اما راهکاری که او برای برون‌رفت پینوکیو از این وضعیت ارائه می‌دهد، همان اشتباهی است که انسان مدرن می‌کند؛ انکار خالق و نشستن بر صندلی او. این همان آفت لیبرالیسم فلسفی یا سکولاریسم فلسفی است که به نظر بنده نتیجه‌اش هم همین پوچی انسان مدرن است.

نیکورزم ادامه داد: وقتی پینوکیو پدر ژپتو را انکار می‌کند، هرچند که به قدرت می‌رسد، اما نوعی وحشت و تنهایی اگزیستانسیال او را در بر می‌گیرد. به همین خاطر پینوکیو تلاش می‌کند برای خود یک ژپتو بسازد و اینجاست که داستان اصلی پینوکیو وارونه می‌شود. یعنی اگر قبلا ژپتو پینوکیو را ساخت، اکنون پینوکیو برای خود یک پدر می‌سازد. من تصور می‌کنم این وضعیت انسان مدرن است؛ انسانی بی‌ خدا در جستجوی راهی برای غلبه بر تنهایی!
او درباره شیوه اجرایی نمایش خود نیز گفت: تلاش کردم سبک و شیوه اجرا با ماهیت نمایشنامه همخوانی داشته باشد. به همین خاطر برای بازیگردانیِ شخصیت پینوکیو از تکنیک بیومکانیکِ مه‌یرهولد کمک گرفتم. چون به هر حال او هنوز یک عروسک است و موتیفی از بازی ماشینی که نشان‌دهنده اسارت اوست، به کار کمک می‌کرد. اما در این کار زیاد اغراق نکردم. چون این شخصیت، همزمان بعد انسانی و روان شناسانه هم داشت و باید آن را هم در می‌آوردیم.
نیکورزم با ارایه توضیحاتی درباره شخصیت‌پردازی دیگر کارکترهای نمایش افزود: درباره شخصیت‌های روباه و گربه به سمت بازی‌های انیمیشنی رفتم اما این تکنیک را با وقفه‌ها و پاساژهای واقع‌گرایانه ترکیب کردم. چون آنها هم تیپ نبودند و روانشناسی داشتند. بنابراین ترکیب این دو سبک بازیگری، کار سختی بود که امیدوارم در آن توفیق یافته باشیم. درباره فضا و ژانر اثر هم به سمت فضای گروتسک رفتیم. چون داستان و فضای نمایشنامه طوری بود که چنین ژانری را می‌طلبید.  
نمایش «آخرین فریب پینوکیو» تا ۱۲ اردیبهشت ماه هر شب ساعت ۱۸ و سی دقیقه در تالار اصلی مرکز تئاتر مولوی روی صحنه می‌رود.

انتهای پیام