آیا مسعود پزشکیان نسخه‌ای برای حقوق کودک دارد؟

در سرزمین کهنسال ایران، هر نسل، وارث روایت‌هایی است از رنج، امید و خیزش برای فردایی بهتر. کودکان این دیار، نه تنها آیندگان ملت‌اند، بلکه آینه‌ای زنده از مسئولیت امروز ما هستند؛ کودکانی که زیر سایه‌ی محرومیت، خشونت، فقر آموزشی و تبعیض‌های پنهان، گاه فراموش می‌شوند، و گاه تبدیل به ابزار تبلیغاتی در ویترین سیاست می‌گردند. در چنین بستر پرچالشی، پرسش بنیادین این است: چه کسی واقعاً برای کودک ایرانی در عصر تحولات چند وجهی ایران ایستاده است؟
نام «مسعود پزشکیان» برای بسیاری تداعی‌گر صداقت، سلامت و صدای عدالت در فضای غبارآلود سیاست ایران است. پزشکیان نه فقط یک سیاستمدار، بلکه پزشکی است که درد را می‌شناسد؛ درد تن و درد جامعه. اما آن‌گاه که پای کودکان به میان می‌آید، این شناخت از درد، لباسی تازه بر تن می‌کند و به مسئولیتی بزرگ‌تر بدل می‌شود: دفاع از نسلی که زبان مطالبه ندارد، اما حق حیات شایسته دارد. در این نوشتار کوتاه، با نگاهی تحلیلی، حقوقی و اجتماعی، عملکرد، رویکرد و ظرفیت‌های سیاسی و انسانی دکتر مسعود پزشکیان در زمینه‌ی حمایت از حقوق کودک ایرانی را واکاوی می‌کنیم. بررسی خواهیم کرد که چگونه اندیشه‌ی عدالت‌خواهانه‌ی او می‌تواند ستون‌های سیاست‌گذاری در حوزه‌ی کودک را ترمیم و بازآفرینی کند. این نوشته، نه ستایش‌نامه‌ای است و نه تخریب‌نامه؛ بلکه تلاشی است برای روشن‌کردن این پرسش که آیا پزشکیان می‌تواند معمار آینده‌ای کودک‌محور برای ایران باشد؟ در دنیای امروز، حقوق کودکان به‌عنوان یکی از ارکان اساسی
حقوق بشر شناخته می‌شود. دولت‌ها موظف‌اند تا با اتخاذ سیاست‌ها و برنامه‌های مؤثر، زمینه‌های رشد و توسعه‌ی همه‌جانبه‌ی کودکان را فراهم کنند. در ایران، با توجه به چالش‌های متعدد اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، توجه به حقوق کودکان اهمیت ویژه‌ای دارد. مسعود پزشکیان، به‌عنوان یکی از چهره‌های برجسته‌ی سیاسی و پزشکی کشور، در دوره‌های مختلف مسئولیت‌های اجرایی و تقنینی را بر عهده داشته است. نگاه او به مسائل اجتماعی، به‌ویژه حوزه‌ی سلامت و آموزش، همواره مبتنی بر رویکردی انسانی و علمی بوده است.
بررسی عملکرد مسعود پزشکیان در حوزه‌ی حقوق کودک چگونه بوده است؟  ۱- رویکرد سلامت‌محور به حقوق کودک؛ پزشکیان، با پیشینه‌ی تخصصی در حوزه‌ی پزشکی، همواره بر اهمیت حق بر سلامت جسمی و روانی کودکان تأکید داشته است. او در دوران وزارت بهداشت، برنامه‌هایی را برای ارتقاء بهداشت مدارس، واکسیناسیون گسترده و آموزش‌های بهداشتی برای کودکان و والدین اجرا کرد. این اقدامات نقش مؤثری در کاهش بیماری‌های واگیر و ارتقاء سطح سلامت کودکان داشت.۲- تأکید بر آموزش و پرورش کیفی؛ در دوره‌ی نمایندگی مجلس، پزشکیان از حامیان جدی افزایش بودجه‌ی آموزش و پرورش بود. او معتقد بود که کیفیت آموزش، نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری شخصیت و آینده‌ی کودکان دارد. پزشکیان بر لزوم آموزش‌های مهارتی، تربیتی و روان‌شناختی در کنار آموزش‌های علمی تأکید داشت.۳- مبارزه با فقر و نابرابری‌های اجتماعی؛ پزشکیان همواره بر این باور بوده است که فقر و نابرابری‌های اجتماعی، از موانع اصلی تحقق حقوق کودکان هستند. او در نطق‌های خود در مجلس، بر لزوم تدوین سیاست‌های حمایتی برای خانواده‌های کم‌درآمد و کودکان کار تأکید کرده است. پزشکیان معتقد است که بدون رفع فقر، نمی‌توان به تحقق کامل حقوق کودکان دست یافت. بررسی عملکرد و دیدگاه‌های مسعود پزشکیان نشان می‌دهد که او با رویکردی علمی، انسانی و عدالت‌محور، همواره در جهت حمایت از حقوق کودکان ایرانی گام برداشته است.
 تأکید او بر سلامت، آموزش و عدالت اجتماعی، نشان‌دهنده‌ی درک عمیق او از نیازهای اساسی کودکان است. با این حال، برای تحقق کامل حقوق کودکان در ایران، نیاز به همکاری و هماهنگی میان تمامی نهادهای دولتی و غیردولتی وجود دارد. تجربه و دیدگاه‌های افرادی مانند پزشکیان می‌تواند راهگشای تدوین سیاست‌ها و برنامه‌های مؤثر در این زمینه باشد. مسعود پزشکیان، به‌مثابه‌ی یک پزشکِ دغدغه‌مند، سیاست‌مداری اخلاق‌گرا و رییس جمهوری از جنس مردم، همواره کوشیده تا صدای فرودستان جامعه باشد؛ کودکانی که در هیاهوی سیاست، اغلب به فراموشی سپرده می‌شوند. نگاه عدالت‌محور او به سلامت، آموزش و کرامت انسانی، پنجره‌ای گشوده به سوی سیاست‌گذاری‌هایی انسانی و منصفانه برای نسل آینده است. با این حال، حمایت از حقوق کودک، نه در شعار و نطق، بلکه در عمل سیاسی، تقنین شفاف، بودجه‌گذاری هدفمند، نهادسازی پایدار و تعامل با جامعه‌ی مدنی معنا پیدا می‌کند.
 در دورانی که کودکان ایرانی با چالش‌هایی چون فقرچند بعدی، کار در خیابان، خشونت خانگی، ازدواج زودهنگام، ترک تحصیل، تعرض در مدارس و بهره‌کشی در فضای مجازی دست به گریبان‌اند، ریاست جمهوری مسعود پزشکیان می‌تواند فرصتی بی‌بدیل باشد؛ فرصتی برای بازتعریف «دولت کودک‌محور». اما این رؤیا تنها در صورتی محقق خواهد شد که پزشکیان نه‌تنها به‌عنوان یک مدیر اجرایی، بلکه به‌مثابه‌ی یک پیش‌قراول در میدان عمل حقوق کودک ظاهر شود. سیاست‌گذاری برای کودک، سیاست‌ورزی برای آینده است؛ آینده‌ای که امروز، در نگاه خسته اما امیدوار کودکان کار، در لبخند کودکان روستاهای مرزی، و در اشک کودکانی که بی‌پناه مانده‌اند، جریان دارد. اگر پزشکیان بخواهد به‌راستی صدای نسل بی‌صدا باشد، باید حکمرانی خود را با این اصل بنیادین آغاز کند: هیچ کودکی نباید فراموش شود.
* حقوقدان، مدرس دانشگاه و پژوهشگر حقوق بین‌الملل کودکان