محله شوش، قلب تپنده‌ چالش‌ها

به گزارش خبرنگار «سردبیر پرس»؛ محله شوش، یکی از قدیمی‌ترین و پررفت‌وآمدترین مناطق جنوب تهران، با تاریخچه‌ای غنی و هویتی منحصربه‌فرد، همواره در کانون توجه بوده است. این محله، که در منطقه ۱۵ شهرداری تهران واقع شده، به دلیل موقعیت جغرافیایی، دسترسی به بازار‌های اصلی و بافت اجتماعی متنوع، نقش مهمی در زندگی پایتخت دارد. بااین‌حال، شوش با چالش‌هایی مانند آلودگی هوا، بافت فرسوده، و مشکلات اجتماعی دست‌وپنجه نرم می‌کند در این گزارش به بررسی وضعیت کنونی محله شوش، اقدامات اصلاحی انجام‌شده، چالش‌ها و چشم‌انداز آینده آن می‌پردازیم.
شوش: تاریخچه و ویژگی‌ها
محله شوش از نظر تاریخی به دوران قاجار بازمی‌گردد و زمانی یکی از دروازه‌های اصلی ورود به تهران بوده است. میدان شوش، ایستگاه مترو و بازار‌های اطراف مانند بازار بلورفروشان و خیابان خیام، این محله را به یکی از مراکز تجاری جنوب شهر تبدیل کرده‌اند.
شوش همچنین به دلیل وجود اماکن مذهبی مانند امامزاده یحیی و مساجد قدیمی، از نظر فرهنگی اهمیت دارد. جمعیت این محله، که عمدتاً از اقشار متوسط و پایین‌تر جامعه تشکیل شده، ترکیبی از ساکنان قدیمی و مهاجران از سایر شهرهاست.
بااین‌حال، شوش به دلیل بافت فرسوده، تراکم بالای جمعیت و مشکلات زیست‌محیطی مانند آلودگی هوا، با چالش‌های متعددی مواجه است.
بر اساس گزارش‌های اخیر، در اردیبهشت ۱۴۰۴، گردوغبار شدید در شوش باعث شد بیش از ۱۱۰ نفر از شهروندان به دلیل مشکلات تنفسی به مراکز درمانی مراجعه کنند. این موضوع نشان‌دهنده ضرورت توجه به مسائل زیست‌محیطی در این منطقه است.
چالش‌های محله شوش
آلودگی هوا و گردوغبار: شوش به دلیل نزدیکی به مناطق صنعتی و تردد بالای وسایل نقلیه، با آلودگی هوای شدیدی مواجه است. 
بافت فرسوده: بخش قابل‌توجهی از خانه‌های شوش قدمتی بیش از ۵۰ سال دارند و در برابر زلزله آسیب‌پذیرند. طرح‌های نوسازی به‌کندی پیش می‌روند و بسیاری از ساکنان توان مالی برای بازسازی ندارند.
مشکلات اجتماعی: وجود معتادان متجاهر، خرده‌فروشی مواد مخدر و فقر در برخی نقاط شوش، امنیت اجتماعی را تحت تأثیر قرار داده است.
کمبود امکانات شهری: با وجود جمعیت بالا، امکانات تفریحی، پارک‌ها و فضا‌های سبز در شوش محدود است.
اقدامات اصلاحی انجام‌شده
دولت چهاردهم و شهرداری تهران در سال‌های اخیر اقداماتی برای بهبود وضعیت شوش انجام داده‌اند:
بهسازی بافت فرسوده: طرح نوسازی بافت فرسوده در قالب پروژه‌های کوچک‌مقیاس آغاز شده و تسهیلات بانکی برای بازسازی خانه‌ها ارائه می‌شود.
مدیریت پسماند و آلودگی: نصب فیلتر‌های صنعتی در کارخانه‌های اطراف و افزایش نظارت بر تردد کامیون‌ها از اقدامات زیست‌محیطی بوده است.
امنیت محله: طرح‌های جمع‌آوری معتادان متجاهر و افزایش گشت‌های پلیس در شوش اجرا شده است.
توسعه حمل‌ونقل عمومی: ایستگاه مترو شوش و خطوط اتوبوس‌رانی دسترسی به مرکز شهر را تسهیل کرده‌اند. بااین‌حال، این اقدامات هنوز به نتایج پایدار منجر نشده‌اند و ساکنان خواستار سرعت بیشتر در اجرای طرح‌ها هستند.
علی، شهروند ۴۵ ساله و مغازه‌دار در شوش در پاسخ به این سئوال که زندگی در شوش چه ویژگی‌هایی دارد و چه مشکلاتی شما را آزار می‌دهد؟ گفت: شوش محله‌ای پرجنب‌وجوش و باصفاست. من ۲۰ سال است که اینجا مغازه بلورفروشی دارم و همه همسایه‌ها را مثل خانواده‌ام می‌دانم. اما آلودگی هوا و گردوغبار واقعاً اذیت‌کننده است. چند هفته پیش به خاطر گردوغبار، پسرم که آسم دارد، راهی بیمارستان شد. خیابان‌ها هم پر از موتور و ماشین است و پیاده‌رو‌ها وضعیت خوبی ندارند. از نظر امنیت هم گاهی نگران می‌شویم، چون معتادان در برخی کوچه‌ها دیده می‌شوند.
وی ادامه داد: شهرداری باید پارک و فضای سبز بیشتری درست کند. بچه‌های ما جایی برای بازی ندارند. همچنین، باید روی آلودگی هوا کار کنند، مثلاً کامیون‌ها را از مرکز محله دور نگه دارند. طرح جمع‌آوری معتادان هم باید جدی‌تر اجرا شود.
زهرا، مستأجر در محله شوش درباره تجربه خود از زندگی در شوش گفت: من و همسرم سه سال است که در شوش مستأجریم. اجاره‌ها نسبت به مناطق شمالی ارزان‌تر است، ولی باز هم برای ما سنگین است. خانه‌مان قدیمی است و هر بار باران می‌آید، سقف چکه می‌کند. بزرگ‌ترین مشکل، گردوغبار است که باعث شد خودم و بچه‌ام چند بار به بیمارستان برویم. حس می‌کنم محله ما فراموش شده؛ امکانات مثل سینما یا پارک بزرگ نداریم. 
وی ادامه داد: دولت باید وام‌های کم‌بهره برای بازسازی خانه‌ها بدهد. همچنین، باید نظارت بیشتری روی اجاره‌بها باشد، چون بعضی صاحب‌خانه‌ها هر سال قیمت را خیلی بالا می‌برند. یک پارک بزرگ یا مرکز فرهنگی هم می‌تواند روحیه مردم را بهتر کند.
مهدی زارع، کارشناس شهرسازی رد گفتگو با خبرنگار ما درباره چالش‌های اصلی محله دامات لازم برای بهبود آن گفت: شوش به دلیل موقعیت تجاری و تاریخی‌اش پتانسیل بالایی دارد، اما بافت فرسوده، آلودگی هوا و مشکلات اجتماعی مانع شکوفایی آن شده‌اند.
وی ادامه داد: گردوغبار اخیر که منجر به بستری شدن ده‌ها نفر شد، نشان‌دهنده ضرورت مدیریت زیست‌محیطی است. برای بهبود وضعیت، باید نوسازی بافت فرسوده با مشارکت بخش خصوصی تسریع شود. همچنین، ایجاد فضا‌های سبز و مراکز فرهنگی می‌تواند هویت محله را تقویت کند. طرح‌های امنیتی مانند جمع‌آوری معتادان متجاهر هم باید مستمر باشد.
وی با اشاره به نقش دولت چهاردهم در بهبود شرایط اظهار داشت: دولت باید بودجه مشخصی برای بهسازی محلات جنوبی تهران اختصاص دهد. همچنین، همکاری بین شهرداری، وزارت راه و شهرسازی، و سازمان محیط‌زیست برای کاهش آلودگی و توسعه زیرساخت‌ها ضروری است. تشویق سرمایه‌گذاری در شوش، مثلاً برای تبدیل خانه‌های قدیمی به اقامتگاه‌های بوم‌گردی، می‌تواند اقتصاد محله را پویا کند.
تأثیرات چالش‌ها بر ساکنان
مستأجران: افزایش اجاره‌بها و کیفیت پایین خانه‌ها، زندگی را برای مستأجران دشوار کرده است. بسیاری به دلیل هزینه‌های بالا مجبور به مهاجرت به حاشیه شهر شده‌اند.
صاحبان کسب‌وکار: آلودگی و ناامنی گاهی مشتریان را از بازار شوش دور می‌کند، که به کاهش درآمد منجر شده است.
کودکان و سالمندان: کمبود فضا‌های تفریحی و آلودگی هوا، سلامت جسمی و روانی این گروه‌ها را تهدید می‌کند.
چه اتفاقاتی نباید بیفتد؟
توقف طرح‌های نوسازی: توقف پروژه‌های بازسازی می‌تواند خطر زلزله را در شوش افزایش دهد.
بی‌توجهی به آلودگی: عدم مدیریت گردوغبار و آلودگی هوا، سلامت عمومی را به خطر می‌اندازد.
افزایش مشکلات اجتماعی: بدون اقدامات مستمر برای کاهش فقر و اعتیاد، امنیت محله تضعیف می‌شود.
بر اساس این گزارش، با توجه به پتانسیل تجاری و تاریخی شوش، این محله می‌تواند به یکی از مراکز پویای تهران تبدیل شود. کارشناسان پیشنهاد می‌دهند که با سرمایه‌گذاری در گردشگری محلی، ایجاد بازار‌های مدرن، و توسعه فضا‌های سبز، شوش می‌تواند هویت جدیدی پیدا کند. همچنین، اجرای کامل طرح‌های نوسازی و نظارت بر اجاره‌بها می‌تواند کیفیت زندگی ساکنان را بهبود بخشد.
در واقع محله شوش، با وجود چالش‌هایی مانند آلودگی هوا، بافت فرسوده، و مشکلات اجتماعی، همچنان قلب تپنده جنوب تهران است. اقدامات اصلاحی مانند نوسازی و بهبود امنیت در جریان است، اما نیاز به سرعت و هماهنگی بیشتری دارد. ساکنان شوش به آینده امیدوارند، اما خواستار توجه جدی‌تر دولت و شهرداری هستند. با تمرکز بر محیط‌زیست، زیرساخت‌ها و توسعه فرهنگی، شوش می‌تواند به الگویی برای تحول محلات قدیمی تهران تبدیل شود.
انتهای خبر/خ