چرا انسان‌ها همنوع‌خواری می‌کردند؟

تینا مزدکی_در شمال اسپانیا، بقایای کامل یک خانواده مربوط به دوران نئولیتیک کشف شده است و شواهد نشان می‌دهد که اعضای این گروه توسط آدم‌خوران خورده شده‌اند. پژوهشگران تاکید دارند این رفتار وحشیانه نه به دلیل قحطی و نه به دلایل مذهبی انجام شده، بلکه بیشتر ناشی از درگیری‌های شدید و تمایل به حذف کامل یک قبیله دشمن بوده است. نکته قابل توجه این است که در این منطقه، آدم‌خواری به شکلی مستمر و در بازه زمانی نزدیک به یک میلیون سال انجام می‌شده و بخشی از روش آن‌ها برای حذف نهایی و نابودی دشمنان به شمار می‌رفته است.

در غار ال میرادور واقع در منطقه سیرا د آتاپورکا، استخوان‌های انسان‌هایی کشف شده که بر تعداد موارد شناخته‌شده آدم‌خواری در این منطقه افزوده است؛ مواردی که به دوران پیش از نئاندرتال‌ها بازمی‌گردد. فرانچسک مارگینِداس از مؤسسه کاتالان پِالئواکولوژی انسانی و تکامل اجتماعی (IPHES) توضیح داده است: «با این کشف جدید، اکنون در آتاپورکا سه مورد شناخته‌شده از آدم‌خواری پیشاتاریخی وجود دارد که یکی از آن‌ها در گرَن دولینا، تقریباً ۹۰۰ هزار سال قدمت دارد و قدیمی‌ترین نمونه شناخته‌شده در تاریخ بشر است.»
در بازه‌ای بین ۴۱۰۰ تا ۴۶۰۰ سال پیش، شواهدی از خورده شدن شش نفر از دوران عصر برنز نیز در غار ال میرادور پیدا شده که نشان می‌دهد این عمل آدم‌خواری طی هزاران سال مکرراً انجام می‌شده است. علاوه بر این، مارگینِداس و همکارانش بقایای دست‌کم یازده نفر را شناسایی کرده‌اند که بین ۵۷۰۹ تا ۵۵۷۳ سال پیش در همین مکان خورده شده‌اند. پژوهشگران بیش از ۶۵۰ تکه استخوان انسان را که به گروهی شامل کودکان و بزرگسالان تعلق داشت، با دقت مورد بررسی قرار دادند. روی ۲۲۲ عدد از این استخوان‌ها نشانه‌هایی از سوختن پیدا شد و ۶۹ قطعه آثار واضحی از تکه‌تکه کردن داشتند. همچنین بر روی ۱۳۲ تکه، خطوط برش و خرد کردن دیده شد و تعدادی از آن‌ها نیز اثراتی از گاز گرفتن با دندان انسان را به همراه داشتند.

پژوهشگران اینطور توضیح داده‌اند: «شواهد نشان‌دهنده یک فرآیند کامل قصابی است که شامل جدا کردن گوشت، احشاء، مغز استخوان و مغز می‌شود.» به گفته آن‌ها، این عمل آدم‌خواری احتمالاً یک سنت آیینی یا مراسم خاکسپاری نبوده، چرا که به نظر می‌رسد موردی منفرد و اتفاقی در پایان دوره نئولیتیک استفاده از این غار باشد.
همچنین انگیزه تأمین غذای اضطراری هم رد شده است، زیرا هیچ نشانه‌ای از کمبود غذا در آن منطقه در آن زمان وجود ندارد و سایر بقایای یافت‌شده در محل نیز علائم بیماری‌های متابولیکی مرتبط با قحطی را نشان نمی‌دهند.
به همین دلیل، نویسندگان این پژوهش مطرح می‌کنند که این حادثه ممکن است نمونه‌ای از «آدم‌خواری جنگی» باشد؛ حالتی که در آن قربانیان که احتمالاً یک گروه خانواده یا گروهی گسترده بوده‌اند، در یک رویداد توسط گروهی همسایه یا افراد خارجی کشته شده‌اند. این فرضیه با مجموعه‌ای از قتل‌عام‌های نئولیتیکی دیگر در آلمان، فرانسه و اسپانیا که در آن‌ها خانواده‌هایی متشکل از بزرگسالان و کودکان قربانی شده‌اند، همخوانی دارد و شباهت زیادی با دامنه سنی قربانیان ال میرادور دارد.

آنتونیو رودریگز-هیدالگو، نویسنده این پژوهش احتمال می‌دهد این کشتارهای هولناک، بازتابی از درگیری‌های گسترده بین گروه‌ها در دوران نئولیتیک باشد، که در آن دشمنان برای حذف نهایی، خورده می‌شدند.
مارگنیداس نیز بر این باور است که این یافته‌ها دیدگاه‌های ارزشمندی درباره زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی جوامع نئولیتیکی در سیرا د آتاپورکا ارائه می‌دهند. آن‌ها تصویری از خشونت‌های احتمالی بین افراد و شاید درگیری‌های سازمان‌یافته و همچنین خورد و خوراک دشمنان را ترسیم می‌کنند. او می‌گوید:« لازم است تأکید کنیم که دوران نئولیتیک در اروپا دوره‌ای کاملاً آرام نبوده است. علاوه بر غار ال میرادور، دو مورد دیگر از آدم‌خواری مرتبط با درگیری‌های نئولیتیکی در هرکسهایم در آلمان و فون‌تبرگوآ در فرانسه مستند شده‌اند.»
دوران نئولیتیک بیشتر به عنوان دوره‌ای شناخته می‌شود که با درگیری و بی‌ثباتی همراه بوده است و احتمال داده می‌شود که شیوع خشونت و آدم‌خواری، پاسخی به آشوب‌های اجتماعی بوده که با گذار از شکار و گردآوری غذا به کشاورزی شکل گرفته است.
منبع: iflscience
۵۸۳۲۳