پول و امکانات تشویقی مردم را به سمت فرزندآوری می برد؟

به گزارش سردبیر پرس روزنامه اطلاعات نوشت: همه‌چیز به محتوای قانون جوانی جمعیت برمی‌گردد؛ قانونی که  ۷۳ ماده و ۸۱ تبصره دارد و  در  مهرماه سال ۱۴۰۰  ، توسط کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده مجلس شورای اسلامی و طبق اصل ۸۵ قانون اساسی تصویب شد. 

این قانون پس از سال‌ها بررسی و مطالبه‌گری نخبگان، صاحب‌نظران و خانواده‌ها، به عنوان یکی از جامع‌ترین قوانین اجتماعی کشور تصویب شد تا با حمایت‌های هدفمند اقتصادی، فرهنگی، آموزشی، رفاهی و پزشکی از خانواده‌ها، فرزندآوری را به یک انتخاب ممکن و مطلوب تبدیل کند؛ چنانچه هدف این قانون نه فقط افزایش جمعیت، بلکه ارتقای کیفیت زندگی خانواده‌ها و تقویت بنیان اجتماعی جامعه بود. اما آنچه امروز و بعد از گذشت چهار سال از این قانون اهمیت دارد این است که چقدر از این حمایت‌ها و قوانین حمایتی، به مرحله اجرا رسیده است و چقدر در تحقق تشویق فرزندآوری در نسل جوان، موفق بود؟ 

طبیعتاً  این حمایت ها فقط می تواند در میان طبقات پایین و اقشار فرودست جامعه مشوق ایجاد کند نه طبقه متوسط و بالا. 
جمع حمایت‌هاجمع است
وام فرزندآوری و به تبع آن، افزایش مبلغ وام، یکی از شناخته‌شده‌ترین مشوق‌ها و حمایت‌ها برای فرزندآوری از خانواده‌های ایرانی است؛ وامی که مبلغ آن در طول زمان و بر اساس بخشنامه‌های جدید تغییر کرد و  امروز به عدد ۴۴ میلیون تومان برای فرزند اول، ۸۸ میلیون تومان برای فرزند دوم و ۱۳۲ میلیون تومان برای فرزند سوم رسیده است. 

اما تجربه متقاضیان وام فرزندآوری، نشان می‌دهد که روند اعطای وام، بانک به بانک متفاوت‌ و شاید سلیقه‌ای است. چنانکه برخی‌ از افراد، از بانک‌های خصوصی به عنوان بانک‌های بهتری برای پرداخت سریعتر این وام‌ها یاد می‌کنند و برخی دیگر از انتظار یک سال و نیمه در برخی دیگر از بانک‌ها می‌گویند. این در حالی است که بخشنامه پرداخت وام فرزندآوری، یک روند کلی و یکسان دارد و نباید این حجم از تفاوت در اجرایی شدن این وعده حمایتی وجود داشته باشد. 

اما یکی دیگر از حمایت‌های دولت در راستای فرزندآوری، حمایت از مادرانی است که فرزند دوم و بیشتر آن‌ها، از تاریخ ۱۹ آبان ۱۴۰۰ به بعد متولد شده باشند. چنانکه به هر کد ملی فقط یک دستگاه خودرو از یکی از شرکت‌های خودروسازی داخلی، تعلق خواهد گرفت. اتفاقی که به گفته متقاضیان این طرح، به روند نسبتا منظمی تعلق می‌گیرد و شاید از معدود طرح‌هایی است که به قوت خودش باقی است و اجرایی می‌شود.  اما شاید در میان انواع حمایت‌ها از تازه مادران، حمایت از مادران شاغل هم نیازمند توجه ویژه‌تری باشد. مادرانی که با تولد فرزندشان، علاوه بر دغدغه‌های مادرانه، به فکر موقعیت شغلی‌شان که با ابهام روبرو شده است هم باشند.  البته ارتقا مرخصی زایمان از شش ماه به نه ماه، یکی از حمایت‌های مهم بود. 

درباره سیاست‌های تشویقی فرزندآوری و افزایش جمعیت دو دیدگاه وجود دارد. دیدگاه اول معتقد است با توجه به اینکه جمعیت کشور از سال ۱۴۲۵ به بعد به آرامی پیر می‌شود اینک باید هر چه می‌توانیم به زاد و ولد اضافه کنیم تا نسبت پیری در آن سال‌ها پایین بیاید ضمن اینکه ممکن است اگر از زاد و ولد کاسته شود در سال‌های حدود ۱۴۳۰ به بعد رشد جمعیت به صفر برسد و جمعیت کشور که در آن سال‌ها بیش از ۱۰۰ میلیون نفر خواهد بود دیگر افزایش نیابد.

دیدگاه دیگر معتقد است اساساً  زاد و ولد در ایران کم نیست. پارسال ۹۸۰ هزار نوزاد در ایران متولد شدند و تنها  ۴۵۸ هزار نفر فوت کردند بنابراین شمار متولدان بیش از ۱/۲ برابر فوت‌شدگان است و سالانه بیش از نیم میلیون نفر به جمعیت کشور اضافه می‌شود در حالی که در کشوری مانند ژاپن شمار فوت‌شدگان دو برابر متولدان است (۶۸۰ هزار تولد در برابر ۰۰۰/۳۸۰/۱ فوت در سال گذشته) و سالانه بیش از نیم میلیون نفر از جمعیت ژاپن کم می‌شود اما دولت در آنجا هیچ یک از مشوق‌های افزایش زاد و ولد از قبیل وام و کمک ماهانه و مسکن و خودرو را ارائه نداده و تصمیم‌گیری را به شناخت و تصمیم خانواده‌ها واگذار کرده است. 

۱۷۳۰۲