شهر باستانی «جولیان» کجاست؟

سردبیر پرس/ایلام داش‌آموخته باستان‌شناسی پیش از تاریخ گفت: شهر باستانی جولیان در بخش مرکزی آبدانان با شواهدی از سکونت گسترده و بناهای متنوع، یکی از مهم‌ترین محوطه‌های تاریخی استان ایلام به شمار می‌رود.

حبیب‌الله محمودیان در گفت‌وگو با سردبیر پرس در خصوص موقعیت شهر باستانی جولیان اظهار کرد: این شهر در بخش مرکزی شهرستان آبدانان، در دامنه غربی ارتفاعات کبیرکوه و در فاصله پنج کیلومتری روستای چشم و کبود آبدانان واقع شده است، محدوده این شهر از شمال به ارتفاعات کبیرکوه، از جنوب به زمین‌های کشاورزی، از شرق به دره جولیان و از غرب به دره، آبکند و زمین‌های زراعی منتهی می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: وجود آثار متعدد و گستردگی بناها و تأسیسات مختلف مورد نیاز یک سکونت‌گاه عمده، نشان‌دهنده اهمیت این شهر در دوره‌های گذشته است، آتشگاه بزرگ، آب‌انبار، شبکه آبرسانی و بناهایی با کاربری‌های گوناگون، از جمله شواهدی هستند که نقش حیاتی این شهر را در منطقه تأیید می‌کنند.
این باستان‌شناس توضیح داد: شواهد موجود نشان می‌دهد که بیشتر ساختمان‌های این منطقه دارای ابعاد یکسان و نقشه‌ای واحد بوده‌اند، ارتفاع دیوارها حدود سه متر، ابعاد اتاق‌ها سه در چهار متر و ضخامت دیوارها حدود یک متر اندازه‌گیری شده است، مصالح اصلی این بناها از گچ و قلوه‌سنگ‌های موجود در منطقه تهیه شده‌اند.
محمودیان تشریح کرد: در بخش جنوب‌غربی محوطه، بنایی وجود دارد که نسبت به دیگر سازه‌های شهر متفاوت است، ابعاد اتاق‌ها در این بنا شش در هشت متر و ضخامت دیوارها حدود دو متر است این مجموعه دارای اتاق‌های متعددی بوده و احتمالاً منطقه شاه‌نشین شهر محسوب می‌شده است.
وی یادآور شد: در قسمت غربی شهر، یک نمونه طاق گهواره‌ای با طول هشت متر مشاهده شده است همچنین در بلندی‌های شرقی مشرف بر شهر، دژ مستحکمی با دیوارهای کنگره‌ای ساخته شده که قدمت بیشتری نسبت به سایر بناها دارد.
وی افزود: وجود آب، زمین حاصل‌خیز، جنگل‌های بلوط و پناهگاه طبیعی کویرکوه، شرایط مساعدی برای شکل‌گیری چنین شهری فراهم کرده است.

محمودیان افزود: این شهر شامل محوطه‌ای وسیع و قلعه‌ای استراتژیک بر روی یک تپه است، سفال‌های نخودی و قرمز خشن چرخ‌ساز با نقش افزوده و شاموت شن‌ریزه، تعلق این شهر به دوره تاریخی را نشان می‌دهد.
وی افزود: تیغه‌های سنگی موجود بر سطح محوطه، قدمت منطقه را به دوران قدیمی‌تر مرتبط می‌سازد و شواهدی از دوره اسلامی نیز در این محوطه دیده می‌شود.
این استاد باستان شناس گفت: دژ جولیان بر روی تپه‌ای طبیعی در کوهپایه‌های جنوب‌غربی کبیرکوه و مشرف بر شهر ساخته شده است. شهر و آتشگاه جولیان در قسمت غرب و جنوب‌غربی این دژ قرار دارند و چشمه جولیان نیز از شمال این اثر جاری است.
وی افزود: اطلاعات مکتوبی از تاریخچه بنا در دست نیست، اما دیوار دژ بر محوطه‌ای نسبتاً وسیع اشراف دارد و با استفاده از سنگ، کلوخ، ملات گچ و قلوه‌سنگ‌های محلی ساخته شده است.
این استاد باستان‌شناسی پیش از تاریخ بیان کرد: ارتفاع دیوار به دو متر می‌رسد و تزئینات آن به صورت کنگره‌ای طراحی شده است. سطح تپه حدود سی در بیست متر اندازه‌گیری شده و ارتفاع دژ نسبت به سایر بناهای شهر بیشتر است، یک تیغه سنگی سفیدرنگ نیز در این تپه مشاهده شده و دیوار دژ با توجه به موقعیت تپه، از نظم خاصی برخوردار نیست.
محمودیان گفت: در جبهه غربی آثار ورودی به داخل محوطه دیده می‌شود و دامنه غربی تپه که مشرف به شهر و آتشگاه است، به صورت معبر پله‌ای بوده که بر اثر فرسایش، آثار آن از بین رفته است.
وی افزود: بنا با مصالح سنگ و گچ ساخته شده و عرض دیوارها بین یک تا یک‌وبیست سانتی‌متر اندازه‌گیری شده و طول دیوار حدود صد متر محاسبه شده است. نمای فوقانی دیوار کنگره‌ای است و جلوه‌ای زیبا به بنا داده است.
این استاد باستان شناس اضافه کرد: در حال حاضر از این بنا بهره‌برداری خاصی نمی‌شود، اما در گذشته احتمالاً به عنوان استراحتگاه حاکم شرع یا محل استقرار نگهبانان سکونت‌گاه مورد استفاده قرار گرفته است.
انتهای پیام