آموزش، سنگ‌بنای توسعه پایدار گردشگری در اصفهان

سردبیر پرس/اصفهان اصفهان، شهری که به‌عنوان قلب تپنده تمدن ایرانی و یکی از قطب‌های اصلی گردشگری کشور شناخته می‌شود، امروز با نگاه تازه‌ای به مقوله «آموزش» گام در مسیر توسعه پایدار گردشگری گذاشته است؛ مسیری که هدف آن ارتقای مهارت، دانش و نگرش فعالان این صنعت و پیوند نظام آموزشی با ظرفیت‌های فرهنگی، تاریخی و طبیعی استان است.

آموزش، زیربنای شکل‌گیری و پویایی هر حوزه‌ای است و در صنعت گردشگری نقشی بی‌بدیل دارد؛ چرا که کیفیت تجربه گردشگر، میزان جذب سرمایه‌گذاری و حتی تداوم رونق اقتصادی، همگی در گروی آگاهی، مهارت و رفتار حرفه‌ای فعالان این عرصه است. در همین راستا، استان اصفهان با ایجاد «میز آموزش گردشگری» گام تازه‌ای برای هم‌افزایی میان بخش‌های دولتی، خصوصی و دانشگاهی برداشته است تا آموزش به‌عنوان حلقه پیونددهنده مدیریت، خدمات، فرهنگ و نوآوری در این صنعت نقش‌آفرینی کند.
در این مسیر، نگاه جدید به آموزش گردشگری تنها معطوف به هتل‌ها، رستوران‌ها و دفاتر خدمات مسافرتی نیست، بلکه همه اصناف و نهادهای شهری، از رانندگان و بازرگانان تا مدیران محلی و راهنمایان گردشگری، بخشی از زنجیره دانشی محسوب می‌شوند که در ارتقای تجربه گردشگران نقش دارند. آموزش مهارت‌های ارتباطی، استانداردسازی خدمات، بازاریابی دیجیتال، زبان خارجی و شناخت میراث فرهنگی از جمله محورهایی است که می‌تواند بنیان توسعه گردشگری اصفهان را مستحکم‌تر کند.
در واقع، توسعه گردشگری بدون توسعه آموزش ممکن نیست. آشنایی با ظرفیت‌های بومی، تربیت نیروی انسانی متخصص و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، راهی است برای پیوند میان گردشگری، فرهنگ و اقتصاد خلاق. اصفهان، با پیشینه غنی تاریخی و تنوع فرهنگی خود، اگر آموزش را در صدر برنامه‌های توسعه گردشگری قرار دهد، می‌تواند الگویی ملی در تحقق «اقتصاد سبز» و «گردشگری دانش‌بنیان» شود.
در این راستا با نادر گیویان‌پور، دبیرکارگروه و میز آموزش گردشگری استان اصفهان به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه حاصل آن را می‌خوانید:

میز آموزش گردشگری استان اصفهان با چه هدفی تشکیل شده و دقیقاً چه مأموریت‌هایی را دنبال می‌کند؟
آموزش به‌عنوان سنگ بنا و زیرساخت شکل‌گیری حوزه‌های مختلف به‌ویژه گردشگری مبنایی‌ترین نیاز برای پیشرفت و یا توسعه است میز گردشگری در استان اصفهان برای هم‌افزایی بخش‌های دولتی و خصوصی ایجاد شده است که بتواند با شناسایی ظرفیت‌های آموزشی به ارتقای دانش و تخصص جامعه گردشگری کمک کند. زنجیره خدمات گردشگری علاوه بر تأسیسات اقامتی و پذیرایی همچون هتل‌ها بوم گردی‌ها ستوران‌ها و دیگر فضاهای محیطی شامل ابعاد بسیار گسترده‌ای است. گردشگری بدون امنیت و ایمنی به سختی امکان‌پذیر است. خدمات حمل‌ونقل کیفیت معابر و وسایل نقلیه و نحوه برخورد کاربران آن‌ها با مسافران به‌عنوان یکی از ابعاد ارتباط مستقیم گردشگر با این صنعت قابل توجه است. بخش‌های دیگر گردشگری همچون بهداشت محیطی و فرهنگ شهروندی در جذب و بهبود کیفیت خدمات در حوزه گردشگری و سرگرمی تأثیر مستقیمی دارد. همه اصناف و ساختارها نیازمند آموزش‌های متناسب با گروه هدف و مأموریتی خود برای آشنایی با فضای گردشگری و عرصه‌های وابسته هستند. گردشگری کودک به‌عنوان شاخه‌ای از گونه‌های گردشگری دارای ظرافت‌ها و نکات بسیاری است که آموختن و ارائه آن اصول و قواعد در جامعه سنگ بنای توسعه گردشگری خواهد بود. خلاقیت و نوآوری در شناساندن ظرفیت‌ها روش‌ها و موضوعات متنوع گردشگری همچون آشنایی با آثار تاریخی، میراث فرهنگی، آیین‌ها و رسوم، ورزش‌های بومی، تفریحات و بازی، طبیعت گردی دیگر شاخه‌ها برای قشر دانش‌آموز و دانشجو ضروریست. میز گردشگری در راستای تحول پایدار و ایجاد توسعه خدمات محور ارتقای آگاهی عمومی در بین شهروندان کوشش می‌کند. ضرورت تشکیل میز گردشگری در استان اصفهان با توجه به استقبال از این موضوع بایستی در رتبه اول تصمیم‌گیری‌ها باشد. 
طراحی و ترسیم الگوهای آموزشی از اهداف مهم میز گردشگری برای پوشش‌دادن فضای شهری و روستایی در همه شهرستان‌های استان اصفهان است. گسترش آموزش‌های حوزه گردشگری و صنایع وابسته در میان جوامع محلی زنان و جوانان راه‌گشای کسب درآمدهای پایدار خواهد بود. 
اصفهان به‌عنوان قطب گردشگری کشور و قلب تاریخ و تمدن ایران شاخص‌ترین جغرافیای شناخته شده به‌عنوان برخورداری از جاذبه‌های تاریخی فرهنگی و طبیعی است. امروزه گسترش گردشگری در موضوعاتی همچون گردشگری صنعتی و دانش‌بنیان گردشگری علمی و مهارتی گردشگری ادبی و هنری فضای جدیدی را ز توانمندی‌های اصفهان هدف قرار داده است. شناسایی نیازهای آموزشی در همه این ابعاد و موضوعات برای درک درست و برنامه‌ریزی جذب مخاطبان مختلف داخلی و خارج از ایران مقدمه‌ای است تا تعامل بین بخشی در فضای اجتماعی و اقتصادی گسترده شود.
آموزش برای اصناف و کسبه حتی بازرگانان برای افزایش ارتباط در صنعت گردشگری و تنوع بخشی به درآمدزایی در استان اصفهان از طریق به کارگیری ابزارهای نوین در رسانه‌ها و دوره‌های آموزشی.
با توجه به جایگاه اصفهان به‌عنوان قطب گردشگری کشور، چه نیازهای آموزشی خاصی در این استان شناسایی شده است؟
بسترساز سرمایه‌گذاری در افزایش زیرساخت‌های گردشگری و کیفیت‌بخشی به خدمات را دارد. بیش از هر چیز برای تحقق اولویت استاندار در توسعه گردشگری اصفهان و ایجاد اقتصاد سبز تمرکز بر آموزش مدیران سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران حاکمیتی است، چرا که شناخت درست از مسئله باعث ایجاد نگرش بهتر و شفاف برای دخیل کردن ظرفیت‌ها به پویا شدن وزه‌های مرتبط با گردشگری خواهد بود. اصفهان با برخورداری از تانسیل‌های مذهبی و صنعتی می‌تواند به قطب گردشگری‌های جدید قدم بردارد. آموزش درباره بازاریابی برندسازی و جذب مخاطب در گونه‌های مختلف گردشگری و ایجاد پیوست با موضوعاتی همچون سلامت و بهداشت فرصت‌های جدیدی را برای ارائه خدمات صلح طلبانه و گردشگری درمانی مهیا خواهد کرد. 
آموزش‌های حوزه ارتباطات برای ارتقای تعاملات بین فردی و اجتماعی تنها در توسعه و افزایش سرمایه‌های اجتماعی کمک می‌کند، بلکه به تقویت گردشگری نیز خواهد پرداخت. با تحلیلی بر نیازهای عمومی و تخصصی، صنفی و مدیریتی باید گفت نیازهای آموزشی در میز گردشگری شاخه‌های بسیاری دارد که براساس هرم سنی و اقشار دسته‌بندی شده است.
چه نهادها و سازمان‌هایی عضو یا همکار این میز هستند و تقسیم کار میان آن‌ها چگونه انجام می‌شود؟
میز آموزش گردشگری با توجه به تنوع موضوعات مرتبط با این حوزه نیازمند ایفای نقش پررنگ توسط خش‌های رسمی این صنعت است. اعضای این کارگروه شامل شکل‌های صنفی تخصصی در حوزه اقامتی و پذیرایی هستند. جامعه هتلداران استان به‌عنوان مرجع هماهنگی بین صاحبان هتل‌ها که برای حل مشکلات و ارتقای حوزه خود از دو محور شناسایی نیازها جذب مخاطبان به حضور در دوره‌ها و آموزش‌ها ماموریت همکاری با میز آموزش گردشگری را دارد، همچنین صنف دفاتر خدمات مسافرتی و انجمن راهنمایان گردشگری به‌عنوان دو بازوی برگزار ثابت جلسات کارگروه آموزش هستند. نماینده دستگاه‌های اداری مرتبط همچون شهرداری مرکز استان، استانداری، اداره کل آموزش‌وپرورش استان، دفتر امور شهری و شوراهای استانداری، دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری و نیز دیگر سازمان‌های مربوطه دولتی و دانشگاه‌ها در هم‌اندیشی و برنامه‌ریزی مشارکت دارند. طبق ابلاغیه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ایران این جلسات و میز آموزش با حضور حداقل پنج عضو رسمیت می‌یابد. با توجه به ماموریت‌های گوناگون نهادهای مختلف و دستگاه‌های دولتی ایجاد هم‌افزایی میان بخش‌های حاکمیتی و خصوصی در قالب توافقنامه یا تفاهم‌نامه تعریف می‌گردد. از طرفی مصوبات این جلسات در خصوص چگونگی اجرای برنامه‌های توانمندسازی در سطح شهرستان‌ها لازم‌الاجراست.
با توجه به مزیت و توانمندی هر مؤسسه آموزشی و دانشگاهی مأموریت ویژه‌ای را به‌عنوان شاخص‌ترین رویکرد آموزشی و توانمندسازی آن مرکز مورد توجه قرار داده‌ایم. نهادهای دولتی به‌عنوان ادارات کل نیز در بخش‌های زیرساختی، سرمایه‌گذاری، مدیریت و توسعه گردشگری آموزش می‌بینند. یکی از رویکردهای ویژه این کارگروه توجه به مسائل عمومی جهت ارتقای فرهنگ شهروندی بوده است که با همکاری شهرداری اصفهان و آموزش و پرورش و اصناف در حال انجام است.

برنامه‌های آموزشی این میز بیشتر بر مهارت‌های فنی و حرفه‌ای متمرکز است یا آموزش‌های مدیریتی و دانشگاهی هم در دستور کار قرار دارد؟
ابعاد آموزش در حوزه گردشگری صنایع‌دستی و خدمات تفریحی و سرگرمی بسیار گسترده است. از لحاظ بازاریابی و تبلیغات تا آموزش‌های ایمنی و امنیت عمومی در زنجیره خدمات گردشگری مورد توجه خواهد بود. توجه به مهارت‌های تخصصی ر موضوعات مرتبط با هتل‌ها همچون حوزه خانه‌داری، سرپرست مدیریت رستوران، مهارت‌های طبخ اغذیه و اشربه، فرانت آفیس و… تنها یکی از عرصه‌های مرتبط به آموزش‌های مهارتی اقامتگاه‌ها است.
آموزش‌های مرتبط با مباحث توسعه فردی و نیز پرداختن به ابعاد مدیریتی در سطوح مختلف از مهم‌ترین مباحثی است که این میز و کارگروه در دستور کار دارد و با برنامه میان مدت نسبت به توسعه برندسازی اصفهان با تکیه بر دانش و توان مهمان‌پذیری و مهمان نوازی گام‌های ماهانه و سالانه با عنوان الگوی توسعه آموزش گردشگری توسط گروهی از اساتید منتخب دانشگاه تدوین شده است.
در زمینه آموزش راهنمایان گردشگری، کارکنان هتل‌ها و فعالان بومی چه دوره‌هایی تاکنون برگزار شده و چه نتایجی داشته است؟
درباره راهنمایان گردشگری به‌عنوان پیشانی ارتباط مستقیم بین تورهای مسافرتی بازدید از جاذبه‌ها بایستی این نکته را مورد توجه قرار داد که لبه ارتباط صنعت گردشگری با جامعه از طریق این قشر خواهد بود از همین رو یکی از جدیدترین فعالیت‌ها آموزشی برای تورلیدرهای اصفهان با همکاری مؤسسات آموزشی و دانشگاهی برنامه‌ریزی شده است. درون‌زایی در اقدامات توانمندسازی ارتقای دانش راهنمایان گردشگری رویکردی نوین در ایجاد مشارکت حداکثری برای جامعه هدف است، این تعریف به معنای استفاده از ظرفیت‌های داخلی متخصصان و اساتید راهنما برای دیگر همکاران این حوزه است. در خصوص آموزش‌های زبان، فنون ارتباطی و بیان، راهنمای موزه، مجموعه داری، گردشگری ادبی و هنری، شناخت گونه‌های مختلف گردشگری و گردشگری ورزشی تاکنون کارگاه‌هایی اجرا شده است، همچنین در سطح بین‌المللی توافقاتی برای همکاری با سازمان‌های جهانی برای به کارگیری دانش روز و استاندارد به‌ویژه درباره مراکز اقامتی صورت گرفته است. 
آیا برنامه‌ای برای استانداردسازی و صدور گواهی‌های مهارتی مشترک میان اداره‌کل میراث فرهنگی و مراکز آموزشی وجود دارد؟
استانداردسازی نه‌تنها در حوزه خدمات آموزشی بلکه در سطح ایجاد و توسعه زیرساخت‌های گردشگری و اقامتی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی این صنعت است. چرا که بدون شناخت وضع موجود و ارزیابی نقاط ضعف و قوت امکان ارتقا و پیشرفت نخواهد بود. عرصه تفریحی و گردشگری نیست مانند هر صنعت دیگری در راستای افزایش توانمندی‌ها و خلاقیت‌های کارکنان بایستی دارای حداقل معیارهای اندازه‌گیری کیفیت باشد. یکی از پیشنهادات اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی تشکیل تیم ارزیابی برای کیفیت‌سنجی از لحاظ امکانات، نیروی انسانی و رعایت اصول مرتبط با پذیرایی و میزبانی در مجموعه‌های هتل‌ها، آژانس‌های بومگردی‌ها و دیگر حوزه‌های مرتبط بوده است. اصفهان با توجه به برخورداری از اقوام و ادیان گوناگون شرایط متفاوتی را در مراکز دارد که ارتقای هماهنگ این زنجیره نیازمند عزم جدی در بخش خصوصی است. صدور گواهی‌های شرکت در دوره‌های آموزشی، کارگاه‌ها، همایش‌ها، رویدادها، سمینار و اردوهای آموزشی با توجه به رسالت مجری برگزاری آموزش به‌صورت مستقل می‌تواند با نظارت این کارگروه در اختیار مخاطبان قرار گیرد. نگاه ستادی در میز آموزش گردشگری برای جریان بخشی اقتصادی به مؤسسات و مراکز آموزشی با تقویت ایجاد ارتباط بین ارائه‌دهندگان آموزش‌ها و نیز مخاطبان عمومی یا سازمانی نسخه عطف اقتصاد خلاق است. نقشه شرکت‌های دانش‌بنیان و ابزارهای نوین در برگزاری رویدادها و به کارگیری هوش مصنوعی در ایجاد تجربه‌های جدید برای مخاطبان دریچه تازه به فراگیری موزه‌های کاربردی خواهد بود. در این راستا سعی شده است از ظرفیت شهرک علمی و تحقیقاتی به‌عنوان متولی وسعه شرکت‌های خلاق و دانش‌بنیان بهره گرفته شود چه در همین جهت نشست گردشگری دیجیتال برگزار شده است. 

میز آموزش گردشگری چگونه از فناوری‌های نوین(مانند آموزش مجازی، هوش مصنوعی یا واقعیت افزوده) در ارتقای آموزش‌ها استفاده می‌کند؟
برگزاری برخی نشست‌ها و رویدادهای بین بخشی برای آشنایی سرمایه‌گذاران به امکانات و ابزارهای نوین در حوزه گردشگری، اوقات فراغت و سرگرمی بستری را ایجاد می‌کند تا حوزه‌های دیگر از خدمات همچون حمل‌ونقل یا رسانه بیشتر از گذشته وارد اقتصاد سبز گردشگری شوند. برگزاری رویدادهای مرتبط با موضوعیت گردشگری تجربه و ایجاد ارتباط مستقیم برای دانش‌آموزان و دانشجویان با فضای صنایع خلاق و هنری دیدگاه‌های این نسل را به سمت ایجاد انگیزه برای استفاده از نوآوری در موضوعات مختلف جهت می‌دهد. گردشگری به‌عنوان یک شاخه از اقتصاد که به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در تمام موضوعات قابلیت تعمیم‌ دارد و گونه‌هایی همچون گردشگری علمی و گردشگری صنعتی یا گردشگری کشاورزی دارای اثرات ثانویه خودباوری و کارآفرینی خواهد بود. برای رسیدن به این افق و نگاه بلند در جهت تغییر پارادایم‌های آموزشی کشور همه ابزارها فیزیکی و دیجیتال به بهترین شکل استفاده خواهد شد. کارگروه آموزش گردشگری اصفهان اولین میز گردشگری تشکیل شده است و ما برای اثرگذاری بهتر از ایده‌ها و نظرات نخبگان جامعه استقبال خواهیم نمود.
به نظر شما مهم‌ترین چالش آموزش گردشگری در اصفهان چیست و برای رفع آن چه اقداماتی در دست اجراست؟
چالش‌های آموزش به دلیل مسائل فرهنگی و ناکارآمدی محتوا در جذب مخاطبان سبقه دیرینه دارد. نیازمندی استفاده از بستر رسانه و تبلیغات با کمک شهرداری‌ها و صدا و سیما می‌تواند شتاب دهنده برنامه‌های ما در ارتقای گردشگری، صنایع‌دستی و میراث فرهنگی باشد. امروز تولید محتوای رسانه‌ای، پادکست، کلیپ و مستند تصویری جذابیت خاصی را برخی آموزش‌ها دارد که ورود نهادها یا موسسات خصوصی تسریع کننده فراگیری آموزش به ویژه برای رسیدن به وضعیت مطلوب گردشگری می‌دانیم.
برگزاری رویدادهای متنوعی در حوزه روستایی طی مدت اخیر توانسته است به افزایش سواد عمومی نسبت به رویدادمحوری و آشنایی با برنامه‌ریزی گردشگری توسط دهیاری‌های استان اقدامات جریان‌ساز باشد. طراحی برنامه‌های آموزشی ویژه سازمان‌ها مدیران شهرداری‌ها و دهیاری‌های استان، همچنین طراحی کارگاه آموزشی آشنایی با سرمایه‌گذاری در صنعت گردشگری برای مدیران به‌ویژه ادارات و فرمانداران از دیگر اقداماتی است که طی ماه‌های گذشته مورد هماهنگی و اجرا قرار گرفته است. دوشنبه‌های آموزش گردشگری شعاری است که برای تحقق عدالت آموزشی در همه نقاط جغرافیایی استان اصفهان عنوان کرده‌ایم. زنگ گردشگری در مدارس نواخته شده است و طی توافق با مدیران اداره آموزش‌وپرورش در صدد اجرای هماهنگ کلاس گردشگری در مقاطع تحصیلی هستیم. نکته قابل توجه و مهم حضور تشکل‌های مردم نهاد و انجمن‌های علمی در برپایی برنامه‌های آموزشی خودجوش برای اقشار گوناگون هستند.
انتهای پیام