گوادلوپ دوباره تیتر اول شد؛ از جلسه سقوط پهلوی تا زمین‌لرزه امروز

الهه جعفرزاده: زلزله اخیر در سواحل گوادلوپ، با بزرگای ۶.۵ و مجموعه‌ای از پس‌لرزه‌ها، بار دیگر اهمیت شناخت دقیق مناطق لرزه‌خیز و تعامل پیچیده آن‌ها را برجسته کرد. این رخداد، که اوایل ماه جاری در یکی از فعال‌ترین قوس‌های آتشفشانی جهان به وقوع پیوست، به نوعی یادآور تاریخچه لرزه‌ای پرتنش جزایر کارائیب است.
در همین‌باره دکتر مهدی زارع، استاد پژوهشکده بین‌المللی زلزله‌شناسی، در گفت‌وگو با سردبیر پرس تشریح می‌کند: «یک زلزله قابل توجه همراه با مجموعه‌ای از پس‌لرزه‌ها، صبح روز دوشنبه ۲۷ اکتبر ۲۰۲۵/ پنجم آبان‌ماه ۱۴۰۴ شمسی، سواحل گوادلوپ در دریای کارائیب با بزرگای ۶.۵ گزارش شده است. لرزش اصلی تقریباً ساعت ۸:۳۸ صبح به وقت محلی (۱۲:۳۸ به وقت گرینویچ) رخ داد. کانون زمین‌لرزه در اقیانوس اطلس، تقریباً ۱۶۰ تا ۱۶۳ کیلومتری شرق جزیره گوادلوپ واقع و کم ژرفا بود -۹ تا ۱۰ کیلومتر ژرفا گزارش شد- که به دلیل فاصله آن از خشکی، هیچ خسارت یا جراحت فوری در گوادلوپ یا جزایر اطراف گزارش نشد.
با این حال، این زلزله به طور گسترده به عنوان لرزش ضعیف تا خفیف در سراسر کارائیب شرقی احساس شد. گوادلوپ، مجمع‌الجزایری در دریای کارائیب  و استانی فرادریایی فرانسه  با حدود ۳۸۰ هزار نفر جمعیت  است.»

او در ادامه به نکته‌ای حائزاهمیت اشاره می‌کند: «گوادلوپ همانجاست که نشست گوادلوپ از ۴ تا ۷ ژانویه ۱۹۷۹/ ۱۴ تا ۱۷ دی ۱۳۵۷، میان رؤسای دولت ۴ قدرت اصلی بلوک غرب آمریکا، انگلستان، فرانسه و آلمان غربی در جزیره گوادلوپ برگزار شد و یکی از موضوعات اصلی آن بررسی وضعیت بحرانی انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ بود. جلسه به میزبانی والری ژیسکار دستن رئیس‌جمهور وقت فرانسه در جزیره گوادلوپ برگزار شد.
جیمی کارتر رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا، جیمز کالاهان نخست‌وزیر بریتانیا، هلموت اشمیت صدراعظم آلمان غربی و خودِ ژیسکار دستن حضور داشته‌اند. در مورد قریب‌الوقوع بودن سرنگونی محمدرضا پهلوی شاه ایران توافق حاصل شد که در صورت عدم خروج او از ایران، جنگ داخلی تشدید و ممکن است منجر به مداخله شوروی شود.» 

نشست رهبران  ۴ کشور غربی در گوادلوپ دیماه ۱۳۵۷ و بحث در مورد انقلاب ایران

استاد پژوهشکده زلزله‌شناسی ادامه می‌دهد: «از سوی دیگر منطقه دریای کارائیت اخیراً محل درگیری ارتش آمریکا با قایق های ونزوئلایی هم هست! در کمتر از دو ماه، به گفته دونالد ترامپ، رئیس جمهور  آمریکا ارتش ایالات متحده در نه حمله علیه کشتی‌های قاچاق مواد مخدر در دریای کارائیب و شرق اقیانوس آرام، حداقل ۳۷ نفر را کشته است. ترامپ ادعا کرده که این حملات را به عنوان تشدید ضروری برای جلوگیری از جریان مواد مخدر به ایالات متحده انجام داده است. او ادعا کرده است که ایالات متحده درگیر یک «درگیری مسلحانه» با کارتل‌های مواد مخدر است و به همان اختیارات قانونی که دولت بوش هنگام اعلام جنگ علیه تروریسم پس از حملات ۱۱ سپتامبر از آن استفاده کرد، متکی است.»
او در خصوص موقعیت جزیره گوادلوپ توضیحاتی ارائه می‌کند: «جزیره گوادلوپ، بخشی از قوس آتشفشانی آنتیل کوچک است. این کمان در یک منطقه فرورانش ورقه اقیانوسی سنگین آمریکای شمالی (آتلانتیک) به زیر ورقه سبک‌تر کارائیب قرار دارد. این همگرایی با سرعت نسبتاً آهسته حدود ۲ سانتی‌متر در سال اتفاق می‌افتد. این حرکت زمین‌ساختی منبع اصلی زلزله و فعالیت آتشفشانی منطقه است. با قفل شدن ورقه‌ها و ایجاد تنش، آزادسازی نهایی این انرژی منجر به زلزله می‌شود. در این منطقه زلزله بزرگ تاریخی ۱۸۴۳ ویرانگرترین رویداد در تاریخ ثبت شده گوادلوپ، در ۸ فوریه ۱۸۴۳ است.»

زارع، زلزله‌شناس

زارع تصریح می‌کند: «این رخداد یک زلزله عظیم مگاتراست -ابرراندگی- با بزرگای تخمینی بین ۷.۵ تا ۸.۵ می‌دانند که تلفات جانی عظیمی به همراه داشت و تخمین زده می‌شود که بین ۱۵۰۰ تا ۵۰۰۰ نفر کشته شده‌اند. منطقه احساس‌شده لرزش در سراسر کارائیب و طبق گزارش‌ها تا نیویورک بود.
زلزله ۲۰۰۴ (لس سنت) با بزرگای ۶.۳ جنوب گوادلوپ و زلزله ۱۹۷۴با بزرگای ۷.۵ در شمال گوادلوپ و رخدادهای تاریخی ۱۸۹۷ و ۱۸۵۱ مخرب و کم‌ ژرفا با بزرگای تخمینی ۵.۵ در نزدیکی شهرهای اصلی جزیره رخ داد و خسارات قابل توجهی به بار آورد.»
به گفته او، «منطقه کارائیب منطقه مهم فجایع اقلیمی هم هست. طوفان‌های گرمسیری در اقیانوس اطلس شمالی یا شمال شرقی اقیانوس آرام، تایفون یا طوفان گرمسیری در شمال غربی اقیانوس آرام از مرگبارترین رخدادهای آب و هوایی این منطقه هستند. منطقه کارائیب، از جمله گوادلوپ، در برابر تأثیرات فزاینده بحران آب و هوا بسیار آسیب‌پذیر است و رویدادهای شدید آب و هوایی را به طور مکرر و شدیدتری تجربه می‌کند.»

زارع در ذیل وقایع تأثیرگذار بر اقلیم دریای کارائیب، به طوفان‌های مهمی اشاره می‌کند که موجب بروز خسارات و ویرانی‌های گسترده شده‌اند: «آخرین رویداد مهم مرتبط با اقلیم که دریای کارائیب را تحت تأثیر قرار داده، طوفان ملیسا است که از اواخر اکتبر ۲۰۲۵ به طوفانی با درجه ۵ تبدیل شده و تهدیدی فاجعه‌بار برای بخش‌هایی از کارائیب مرکزی، به ویژه جامائیکا، هائیتی و جمهوری دومینیکن، محسوب و پیش‌بینی می‌شود به دلیل حرکت آهسته و مجموع بارندگی‌های شدید، موج‌های طوفانی تهدیدکننده زندگی، سیل‌های ناگهانی فاجعه‌بار و زمین‌لغزش به همراه داشته باشد.
طوفان بریل در ژوئیه ۲۰۲۴ قوی‌ترین طوفانی بود که به گرنادا رسید و ویرانی گسترده‌ای را در سراسر کارائیب ایجاد کرد و به شدت بر زیرساخت‌های آب، برق و ارتباطات در جزایر تأثیر گذاشت.
طوفان گرمسیری ارنستو در اوت ۲۰۲۴ بر فراز اقیانوس اطلس غربی نیز در همین منطقه موجب خساراتی شد. طوفان‌های گرمسیری در سال ۲۰۲۳ مانند تامی در اکتبر ۲۰۲۳ و فیلیپ سپتامبر-اکتبر ۲۰۲۳ از نزدیکی گوادلوپ عبور کردند و بادهای شدید و بارندگی را به همراه داشتند.»
او در پایان اضافه می‌کند: «سیل و زمین‌لغزش درمه ۲۰۲۲ با بارندگی شدید قابل توجهی در گوادلوپ منجر به خسارت و بسیج تیم‌های واکنش اضطراری شد. گوادلوپ، مانند سایر جزایر کارائیب، با اثرات آهسته تغییرات اقلیمی، از جمله افزایش سطح دریا و موج‌های گرمای شدیدتر، که چالش‌های بلندمدتی را برای جوامع ساحلی و سلامت عمومی ایجاد می‌کنند، دست و پنجه نرم می‌کند.»

۴۷۲۳۲