از پاسخ پژوهشی به انتقاد یک نماینده از «پیرپسر» تا ماجرای فروش تقلبی

دبیر جایزه پژوهش سال سینمای ایران در حالیکه جزییات این جایزه را تشریح می‌کرد از یک پاسخ پژوهشی به انتقاد یک نماینده مجلس درباره اکران «پیرپسر» خبر داد و به چند سوال دیگر از جمله ماجرای فروش تقلبی فیلم‌ها و ورود درس سینما به مدارس پاسخ داد.

نشست خبری هشتمین جایزه پژوهش سال سینما در حالی برگزار شد که دبیران این جایزه همچنین تأکید کردند که سیاست‌گذاری در حوزه‌های کلان سینما، از ممنوعیت نمایش سیگار تا قیمت بلیت، باید بر اساس پژوهش‌های کاربردی و علمی صورت گیرد، نه صرفاً بر مبنای پیش‌فرض‌ها.
به گزارش سردبیر پرس، علیرضا اسماعیلی -دبیر هشتمین جایزه پژوهش سال سینما- در نشست خبری هشتمین دوره جایزه پژوهش سال سینمای ایران که پیش از ظهر امروز دوشنبه(۱ دی‌ماه) در سازمان سینمایی برگزار شد، با تشریح برنامه‌های این دوره، بر نقش محوری پژوهش در توسعه سینما تأکید کرد.
اسماعیلی با اشاره به جایگاه پژوهش در این سازمان گفت: سازمان سینمایی به عنوان مجموعه‌ای که تلاش می‌کند در جهت مسائل مربوط به سینما راه‌حل‌هایی پیدا کرده و به ارتقای سینما کمک کند، بحث پژوهش‌های سینمایی را در حوزه معاونت توسعه فناوری و مطالعات سینمایی دنبال می‌کند. از جمله فعالیت‌های این معاونت، همین جایزه پژوهش است که امسال هشتمین دوره آن را برگزار می‌کنیم و تجربه هفت سال گذشته را پیش رو داریم.
وی از همه دست‌اندرکاران دوره‌های قبل و بنیان‌گذاران این جایزه تشکر کرد و افزود: حضور رائد فریدزاده، رئیس سازمان سینمایی، به عنوان یک فرد دانشگاهی، راهنمایی‌ها و فضایی ایجاد کرد که با توجه به سابقه کاری ایشان، در این زمینه فعال‌تر باشیم.
اسماعیلی بر اهمیت پژوهش در توسعه سینما تأکید کرد و اظهار کرد: در حوزه پژوهش روشن است که پژوهش از عوامل توسعه است و اگر سینما را یک امر توسعه‌ای می‌خواهیم، بدون رویکرد پژوهشی این امکان وجود نخواهد داشت. سینمای موفق، سینمایی است که در همه زمینه‌هایش، پژوهش‌های مناسب و مفیدی صورت بگیرد.
دبیر این جایزه با اشاره به جایگاه دانشگاه در پژوهش گفت: با توجه به اینکه جایگاه پژوهش، دانشگاه است، تلاش کردیم ارتباطات خود را با دانشگاه تقویت کنیم و بیشتر از مراکز علمی و دانشگاهی برای انجام پژوهش‌ها بهره ببریم. مجموعه اقداماتی برای این کار صورت گرفت که به ما کمک می‌کند در حوزه پژوهش کارهای بهتری ارائه دهیم.
وی اقدامات پشتیبان را برشمرد و گفت: بارگذاری پژوهش‌های گذشته یک بخش از کارهای ما است و پژوهش‌های انجام‌شده در دوره‌های قبل به طور مستمر در پایگاه معاونت توسعه فناوری و مطالعات بارگذاری می‌شوند. همچنین به دنبال نیازسنجی از بدنه سینما هستیم، از همه معاونت‌ها، موسسات وابسته به سازمان سینمایی (از سینمای فیلم بلند تا فیلم کوتاه و مستند) و همچنین از خانه سینما، نیازهای پژوهشی را دریافت کردیم و بر این اساس فراخوان طرح‌های پژوهشی را تنظیم کرده‌ایم. ضمنا بررسی توسط شورای علمی را خواهیم داشت، در این شورای علمی ترکیبی از اساتید دانشگاه و صاحب‌نظران در معاونت، طرح‌های رسیده را بررسی می‌کنند. تلاش ما این است که این پژوهش‌ها کاربردی باشند و به درد فضای سینمای امروز بخورند. رئیس سازمان نیز بر کاربردی بودن این پژوهش‌ها تأکید دارد.
اسماعیلی هدف نهایی این جایزه را کمک به ارتقای سینمای ایران عنوان کرد و گفت: هدف ما این است که این جایزه هم باعث تشویق محققان و پژوهشگران شود و هم پلی باشد بین دانش و عمل؛ چرا که احساس می‌کنیم هنوز دره‌ای بین این دو وجود دارد. این کار به صورت جمعی و با استقبال خوبی در حال انجام است.
وی به تشریح جزئیات این دوره پرداخت و افزود: این جایزه در چهار حوزه کتاب (تألیف و ترجمه)، طرح پژوهشی خاتمه‌یافته، پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد و مقالات علمی برگزار می‌شود. روند اجرایی هم به این شکل است که پس از تشکیل شورای سیاست‌گذاری و تصویب آیین‌نامه، فراخوان منتشر و آثار دریافت شد. داوری آثار بر اساس رأی ۱۲ داور در هر حوزه (سه داور برای هر یک از چهار حوزه) انجام می‌شود. این داوران از میان اساتید برجسته دانشگاهی که در دانشگاه‌های معتبر کشور تدریس و فعالیت‌های پژوهشی و سینمایی داشته‌اند، با همکاری شورای سیاست‌گذاری انتخاب شده‌اند. اختتامیه این جایزه هم در ۱۰ دی‌ماه برگزار خواهد شد.
اسماعیلی در بخش دیگری از سخنانش به تلاش‌های صورت‌گرفته برای ارتباط با دانشگاه‌ها اشاره کرد و گفت: امسال تلاش کردیم ارتباطات خود را تقویت کنیم. با همه دانشگاه‌های مطرحی که گروه سینما دارند، جلسات مختلفی (دوجانبه و عمومی با مدیران گروه‌ها) برگزار و نظرات آنان را دریافت کردیم. همچنین، مجموعه یافته‌های پژوهشی معاونت را در ۸ دانشگاه مطرح کشور (مانند دانشکده جامعه‌شناسی دانشگاه تهران) که دارای دانشجویان دکتری و کارشناسی ارشد سینما بودند، ارائه دادیم. این کار فضایی را باز کرد تا بیشتر با نیازها و مسائل حوزه سینما آشنا شویم.
وی در ادامه با اشاره به اهمیت پژوهش برای فیلمسازان گفت: اگر فیلمسازی برای فیلمنامه‌نویسی از پژوهش استفاده نکند، قطعاً اثرش ناقص خواهد بود. ما فیلمسازان مطرحی داریم که یکی دو سال اول ساخت یک فیلم را صرف پژوهش می‌کنند. بنابراین، بخشی از موضوع پژوهش به خود فیلمساز برمی‌گردد.
اسماعیلی در عین حال نقش سازمان سینمایی در هدایت پژوهش‌های کاربردی را برجسته دانست و افزود: بخشی هم به ما برمی‌گردد. ما بر اساس نیازسنجی از معاونت‌ها، صنوف و موسسات، فراخوان تنظیم می‌کنیم. مثلاً بررسی تفاوت‌های فیلم‌های دو دهه، تحقیق درباره رشد فیلم‌های کمدی و تأثیر آن بر جامعه، یا موضوعاتی از این دست. پژوهش‌هایی انجام می‌دهیم که تهیه‌کنندگان و فیلمسازان بتوانند از آن استفاده کنند. حتی مواردی بوده که فیلمسازان به صورت مستقیم درخواست کمک پژوهشی برای موضوع فیلمنامه خود داشته‌اند.
دبیر این جایزه به اقدامات مکمل نیز اشاره و یادآور شد: مصاحبه با پیشکسوتان سینما یکی از اقدامات تکمیلی ما بوده است، مجموعه مصاحبه‌هایی با افراد برجسته سینما انجام شد که هم بر اهمیت پژوهش تأکید و هم به ما در انتخاب فضاهای پژوهشی کمک کردند. این مصاحبه‌ها در فضای مجازی قابل دسترسی است. ضمنا توجه به فناوری‌های نوین هم داشته‌ایم، در معاونت، اداره کل زیرساخت به ویژه به بحث هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین می‌پردازد. ما باید هم به لحاظ فنی و هم فکری خود را برای فضای جدید آماده کنیم. حتی پژوهش در مورد تأثیر هوش مصنوعی بر جنبه‌های مختلف سینما (مثلاً در حیطه‌های فقهی و حقوقی آثار) ضروری است و در حال انجام آن هستیم.
اسماعیلی برخی از پژوهش‌های کلیدی در دست اجرا را برشمرد و تاکید کرد: ذائقه سینمایی کشور در این پژوهش‌ها مدنظر قرار گرفته است، زیرا این پژوهش باید به‌روز شود. تغییرات جامعه نیاز به پژوهش جدید دارد. همچنین رصد و نیازسنجی داشتیم و از طریق رصد، نیازهای جامعه را بررسی می‌کنیم تا روایتگری سینما متناسب با آن باشد؛ مثلاً بررسی سهم حوزه سرگرمی یا مسائل خانوادگی در ژانرهای مختلف. ضمنا سیاست‌گذاری کاربردی هم مدنظر قرار دادیم، پژوهش‌هایی مانند «چگونگی افزایش مخاطبان خارجی»، «تبلیغ سینمای ایران در خارج» یا «بررسی سیستم‌های نوین فروش بلیت (مثل سیستم رسا)» انجام می‌شود. این پژوهش‌ها برگ‌های سیاستی تولید می‌کنند که پس از تلخیص و بحث با منتقدان و ناظران، در اختیار تصمیم‌گیران (مانند خانه سینما یا مدیران ارشد) قرار می‌گیرد. هدف، کاهش فاصله بین پژوهش و اجراست.
وی در ادامه با اشاره به یک نمونه موفق از تبدیل پژوهش به عمل گفت: یکی از بهترین پروژه‌های پژوهشی سال‌های گذشته، پژوهش «سازه‌های سینمایی و استانداردهای سالن‌های سینما» بود که با همکاری بخش معماری دانشگاه تهران انجام شد. این پژوهش به یک کتاب مفصل تبدیل شده و امروزه تمام استانداردهای چیدمان صندلی، فاصله از کف، گرادیان و… در آن مشخص است. این استانداردها اکنون مبنای کار مهندسین و نهادهای ذی‌ربط مانند شهرداری قرار گرفته و اجرایی شده‌است.
دبیر این جایزه در پاسخ به پرسشی مبی براینکه چرا در پاسخ به نماینده مجلسی که به فیلم «پیرپسر» انتقاد کرده بود و آن را عامل افزایش طلاق دانسته بود پاسخ پژوهشی داده نمی‌شود، گفت: اتفاقا پس از انتقاد این نماینده و درخواست ایشان از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مبنی بر خروج این فیلم از چرخه اکران یک کار پژوهشی انجام دادیم و پاسخ آن را برای این نماینده ارسال کردیم.
اسماعیلی همچنین در پاسخ به سوالی درباره سینمای زیرزمینی گفت: باید به مسئولین بالاتر تحقیقات را ارائه بدهیم. آیین نامه جدیدی را نیز در این خصوص در حال پیگیری هستیم. 
وی درباره فروش تقلبی بعضی فیلم های سینمای ایران که باعث جعل در تاریخ سینما می‌شود و  پژوهش درباره درستی و نادرستی این رقم‌ها،گفت: برای مقابله با این موضوع سینماشهر «سیستم رسا» را طراحی کرده تا به بحث فروش‌های جعلی ورود کند.
دبیر این جایزه با بیان اینکه با پژوهش‌های صورت گرفته قرار است سینما در بخش هنر، در دوره متوسطه به کتاب‌های دانش‌آموزان راه پیدا کند، گفت: شورای وزیران نیز در حال بررسی این موضوع است که درس آشنایی با سینما برای متوسطه اول ارائه شود.

تقدیر از ۱۰۸ اثر پژوهشی در هشتمین جایزه پژوهش سال سینمای ایران
حسین یزدان‌شناس -دبیر اجرایی «جایزه پژوهش سال سینمای ایران»- در ادامه نشست خبری این دوره، جزئیات بیشتری از روند اجرایی و فلسفه برگزاری این جایزه ارائه کرد.
وی با اعلام آمار آثار رسیده گفت: در این دوره، برخلاف سال گذشته، طرح‌های پژوهشی در حال اجرا از حوزه داوری خارج شده‌اند. مجموعاً ۱۰۸ اثر به دبیرخانه جایزه رسیده که داوری آنها در حال انجام است و نتایج نهایی در مراسمی در تالار رودکی، روز (۱۰ دی‌ماه) از ساعت ۱۵ تا ۱۷ اعلام و از برگزیدگان تقدیر خواهد شد.
یزدان‌شناس با تأکید بر نقش پژوهش در تصمیم‌گیری‌های کلان سینمایی، آن را مبنای تعیین سیاست‌ها دانست و مثالی زد: چند وقت پیش بخشنامه‌ای مبنی بر ممنوعیت نشان دادن شخصیت سیگاری در فیلم‌ها صادر شد. این تصمیم یک پیش‌فرض دارد. اما وقتی در یک فرآیند روشمند پژوهشی به نتیجه‌ای برسد، اعتبار کاملاً متفاوتی پیدا می‌کند. ممکن است پژوهشی سفارش دهیم و نتیجه بگیریم که لزوماً نباید هر شکل سیگار کشیدنی را ممنوع کرد.
وی افزود: مسائل متعدد دیگر مانند تعیین قیمت بهینه بلیت سینما با در نظر گرفتن قدرت خرید مردم، یا بررسی سیاست شناورسازی قیمت بلیت، همگی نیازمند پژوهش‌های دقیق هستند. این پژوهش‌ها که ماهیت سیاست‌گذاری دارند، به سازمان‌های تصمیم‌گیر مانند خود سازمان سینمایی، معاونت‌های آن، یا حتی مراجعی مانند دولت و مجلس ارائه می‌شوند تا مبنای تصمیم‌گیری قرار گیرند.
دبیر اجرایی جایزه، درباره مکانیسم جذب و انتخاب پژوهش‌های کاربردی توضیح داد: جایزه ما یک بخش دیگر هم دارد که مربوط به پژوهش‌های سفارشی است. معمولاً در نیمه اول هر سال فراخوانی با محورهای اصلی منتشر می‌کنیم. امسال ۱۱ محور اصلی و حدود ۵۰ زیرمحور اعلام شد. اساتید دانشگاه، دانشجویان دکتری و پژوهشگران بر اساس این محورها به ما پیشنهاد می‌دهند.
وی ادامه داد: این پیشنهادها در شورایی متشکل از صاحب‌نظران دانشگاهی و حرفه‌ای حوزه سینما و علوم اجتماعی بررسی و اولویت‌بندی می‌شوند. امسال از حدود ۱۵۰ پیشنهاد رسیده، تعداد ۵۶ مورد در اولویت قرار گرفتند تا برای عقد قرارداد پژوهشی انتخاب شوند. آنهایی که در اولویت امسال قرار نگیرند، برای فراخوان سال آینده در نظر گرفته می‌شوند.
یزدان‌شناس در پایان با اشاره به معیارهای داوری آثار در بخش رقابتی جایزه گفت: داوران ما علاوه بر توجه به روش تحقیق صحیح و کاربردی بودن پژوهش، به ارتباط اثر با سینمای ایران نیز امتیاز می‌دهند. ممکن است پژوهشی روش تحقیق درستی داشته باشد، اما اگر ارتباط مستقیم و مفیدی با مسائل سینمای کشور برقرار نکند، امتیاز کامل را دریافت نخواهد کرد.
انتهای پیام