توضیحاتی درباره جامعه آماری ۷۰درصدی مخاطبان صداوسیما

رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما از اهمیت اثرسنجی و اتخاذ راهبردهای تازه در سنجش علمیِ ‌بازخورد برنامه‌ها سخن گفت و تأکید کرد: نظرسنجی یک علم است و نمی‌توان با داده‌ها و آمار و ارقام برخورد سیاسی و جناحی کرد.

به گزارش سردبیر پرس به نقل از روابط‌عمومی صداوسیما، محسن شاکری‌نژاد ـ رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما در ابتدا با اشاره به قدمت ۶۰ ساله این مرکز گفت: مرکز تحقیقات صداوسیما از قدیمی‌ترین و با تجربه‌ترین مرکز افکارسنجی است که طی سپری کردن انواع شیوه‌های نظرسنجی، پژوهش و سنجش در زمینه‌های موردنیاز رسانه ملی اکنون به این جایگاه رسیده‌است و با استفاده از روش‌های علمی دقیق به شیوه‌هایی دست یافته‌است که در ایران قابلیت اجرا دارد.   شاکری‌نژاد با تاکید بر جامعیت نظرسنجی‌ها در این مرکز افزود: به‌لحاظ روش‌شناسی نمونه باید مکفی باشد. براساس فرمول کوکران چنانچه جامعه آماری کشور بیش از ۵۰۰ هزار مورد باشد باید ۴۰۰ نمونه تصادفی داشته باشیم که به کل جامعه قابل تعمیم شود.
وی در توضیح این موضوع ادامه داد: اگر مؤسسه گالوپ در آمریکا در جامعه بالای ۳۰۰ میلیون نفری با نمونه هزارتایی نظرسنجی انجام می‌دهد و یافته‌هایش را تعمیم می‌دهد این درحالی است که ما در جامعه ایران در صداوسیما تا ۳۰ و ۳۶ هزار نمونه هم در نظرسنجی میدانی استفاده می‌کنیم.  
رئیس مرکز تحقیقات با اشاره به تغییر رفتار مخاطبان جهانی در مواجهه با رسانه‌های خطی و تلویزیون گفت: آماری منتشر شده ‌است که تا سال ۲۰۲۴ جوانان آمریکایی تلویزیون‌ها را خاموش می‌کنند و این نشان می‌دهد که میزان مصرف چقدر کاهش یافته‌است و تلویزیون‌های دیجیتال جایگزین تلویزیون خطی و سنتی شده و میزان مخاطبانش نزولی است.
نظرسنجی‌ها منطبق‌بر استانداردهای جهانی‌اند
وی با تأکید براینکه نظرسنجی‌های ما منطبق‌بر استانداردهای جهانی‌اند، به ابزارهای مختلف نظرسنجی در دنیا اشاره و اظهار کرد: کشورهایی که صاحب صنعت رادیو و تلویزیون هستند، برای سنجش مخاطبانشان از ابزارهایی استفاده می‌کنند که در جامعه ایرانی ازلحاظ فنی و فرهنگی قابلیت اجرایی ندارد. ازاین‌رو ما در ایران با اتکا به شیوه‌های دیگر نظرسنجی از قبیل حضوری (تبلتی) و تلفنی تحقیقات خود را پیش می‌بریم.
شاکری‌نژاد درخصوص نحوه نظرسنجی در رسانه‌های دنیا توضیح داد: هم‌اکنون مؤسسه تحقیقات رسانه‌ای نیلسن (Nielsen) در آمریکا و بارب (BARB) در انگلستان تعداد مخاطبان رسانه‌ها از جمله تلویزیون را به شیوه علمی رصد می‌کنند که ما نیز همان شیوه‌های نظرسنجی در شبکه‌های تلویزیونی و رادیویی آمریکا و اروپا را دنبال می‌کنیم.
مبنای سنجش مخاطبان چیست؟
وی با اشاره به مبنای سنجش مخاطبان طبق تعریف رسمی آفکام بیان کرد: مؤسسات معتبر نظرسنجی در دنیا استانداردهایی برای تعریف مخاطب ارائه می‌کنند. مثلاً آفکام (سازمان تنظیم‌کننده مقررات رسانه‌ای بریتانیا) مخاطب را کسی می‌داند که ۱۵ دقیقه در هفته تلویزیون ببیند، اما ما در مرکز تحقیقات صداوسیما تماشای ۱۵ دقیقه در روز را که معیار سخت‌تری است ملاک سنجش مخاطب قرار داده‌ایم. درباره میزان مخاطب تلویزیون هم فرمول داریم که در نظرسنجی‌ها می‌پرسیم به‌طور مثال «در شبانه‌روز چنددقیقه برنامه‌های صداوسیما را می‌بینید؟»
وی با مقایسه بودجه شبکه‌های خارجی با بودجه رسانه ملی گفت: شبکه بی‌بی‌سی با دریافت ۶۴ درصد بودجه از مردم بیش از هزار میلیارد تومان است در حالی که بودجه سال آینده رسانه ملی ۳۵ هزار میلیارد با ۱۶۰ شبکه رادیویی و تلویزیونی است که ۹۰ درصد آن صرف حقوق و دستمزد می‌شود.  
رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما اضافه کرد: در مرکز تحقیقات میزان مخاطب برنامه‌ها، رضایت آن‌ها و الگوی مصرف رسانه‌ای‌شان را می‌سنجیم. این نظرسنجی‌ها سالانه و به‌صورت روندی انجام می‌شوند. ضمن اینکه میزان مخاطب سریال‌های در حال پخش و برنامه‌های شاخص شبکه‌های سیما را هر دو هفته یک‌بار می‌سنجیم.
هر فصل یک نظرسنجی میدانی داریم
شاکری‌نژاد درخصوص نظرسنجی میدانی گفت: ما هر فصل یک نظرسنجی میدانی داریم که طی آن کلیت میزان مخاطب رسانه‌ملی در حوزه صدا، سیما، خبر و شبکه‌های استانی و نیز مخاطب شبکه‌های سراسری به تفکیک سنجیده می‌شود و پس از چهار فصل میانگی ن مخاطبان صداوسیما در یک سال را ارزیابی می‌کنیم.
وی با اشاره به ویژگی مردم ایران که نسبت به رسانه‌ها دچار نوعی تحفظ و خودسانسوری هستند، گفت: موارد غیرحساسی مثل میزان مخاطب برنامه‌های صداوسیما را که مردم مانعی برای پاسخگویی ندارند به‌صورت تلفنی می‌سنجیم، اما موارد حساس مانند موضوعات سیاسی، فرهنگی، دینی و… را به شکل حضوری نظرسنجی ‌کنیم که با استفاده از تبلت انجام می‌شود.
میزان مخاطب تلویزیون ایران به نسبت تلویزیون‌های جهانی
رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما به افول جهانی مخاطبان تلویزیون اشاره کرد و گفت: کاهش مخاطب یک واقعیت غیرقابل انکار در عصر کنونی است. آمارهای مؤسسات معتبر نظرسنجی و مخاطب‌سنجی دنیا تأیید می‌کنند که مخاطب تلویزیون در رقابت با فضای مجازی در حال کاهش است. مثلاً مؤسسه نیلسن به‌صورت هفتگی پرمخاطب‌ترین برنامه‌های تلویزیون‌های آمریکا را اعلام می‌کند که به‌ندرت بالای ۱۰ درصد است که البته بخشی از آن به رقابت فضای مجازی با فضای برودکست برمی‌گردد. این آمار را مقایسه کنید با آمار ۶۵.۷ درصد میزان مخاطب تلویزیون ایران که با وجود کاهش جهانی مخاطب تلویزیون، میانگین میزان مخاطب صداوسیما هنوز خیلی از تلویزیون‌های جهانی بالاتر است.
شاکری‌نژاد با اشاره به میزان مخاطبان رسانه ملی در دو دهه گذشته، بیان کرد: بیشترین میزان مخاطب در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ بوده است که میزان مخاطبان صداوسیما تا ۸۸ درصد اعلام شده است. از سال ۱۳۹۴ شاهد کاهش روند میزان مخاطب رسانه ملی بوده‌ایم، که این روند تا سال ۱۴۰۲ ادامه داشت و همسو با روند جهانی بود  و از سال ۱۴۰۳ جلوی روند کاهش مخاطب گرفته شد و ما در ۱۴۰۴ با انجام فصل پاییز و زمستان مشخص می‌کنیم که میزان مخاطب به چه شکلی است.
وی بار دیگر با اشاره به اطمینان‌بخشی از نظرسنجی تلفنی و میدانی در این مرکز، گفت: در اجرای نظرسنجی‌ تلفنی کنترل‌گر داریم و موارد ثبت شده از سوی پرسشگران تلفنی رصد می‌شود. این امر درخصوص پرسشگران میدانی هم این کنترل مصداق دارد که با کمک مکان‌یاب حضور آنان در شهرهای مختلف و مراکز استان‌ها رصد می‌شود. این امر در تهران هم با حضور کنترل‌گرها انجام می‌شود به طوری که ما صدای افراد را هم می‌شنویم.  
رئیس مرکز تحقیقات با اشاره به پژوهش درباره رویداد «ایران جان»، اظهار کرد: ما برای بررسی تأثیرات رویداد ملی «ایران جان» سه مرحله را طی می‌کنیم. ابتدا نظرسنجی با محوریت اشخاص برجسته، رویدادهای خاص، مکان‌ها، ظرفیت‌های گردشگری و سرمایه‌گذاری آن استان انجام می‌شود؛ مرحله دوم در زمان برگزاری این رویداد است و مرحله سوم نیز پس از اتمام رویداد اجرا می‌شود و درست همان سؤالات مرحله پیش‌آزمون از همان شرکت‌کنندگان مرحله نخست دوباره پرسیده می‌شود تا میزان تأثیر این رویداد در آگاهی و نگرش و تمایل به سفر مخاطبان در آن استان مشخص شود.
شاکری‌نژاد در پاسخ به پرسش خبرنگاران مبنی بر رفتار مخاطبان در قبال صداوسیما گفت: رفتار یک بخش از جامعه قابل تسری به کل جامعه نیست. ازاین‌رو در نظرسنجی علمی باید کل مخاطبان رسانه ملی در روستا، شهرستان، مراکز استان‌ها و پایتخت سنجیده شوند و براساس نظرات آنان میزان مخاطبان اعلام شود.
این استاد دانشگاه با اشاره به نظرسنجی دیگر مراکز افکارسنجی مثل ایسپا و آرا در خصوص مخاطبان رسانه ملی گفت: ایسپا نیز همین نظرسنجی را انجام داده و به رقم ۲/۶۹ درصد رسیده‌است و یا طبق نظرسنجی آرا ۱/۶۶ درصد مردم بیننده تلویزیون هستند.  
نمی‌توان با نگاه سیاسی به مقوله علمی پرداخت
وی بار دیگر تاکید کرد: متأسفانه امروز خوانش آمار سیاسی شده ‌است. فراموش نکنید که افکارسنجی یک علم است و نمی‌توان با نگاه سیاسی به مقوله علمی پرداخت، چنانچه ما در این مرکز با اتکا به یافته‌ای علمی و آماری که مبتنی‌بر استانداردهای روز دنیاست کار می‌کنیم.  
اعلام آمار ۷۰ درصدی مخاطبان تلویزیون
رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما درخصوص میزان مخاطبان صداوسیما با اعلام آمار ۷۰ درصد در میان مخاطبان بالای ۱۵ سال گفت: این میزان در میان مخاطبان خردسال، کودک و نوجوان که در دسته‌بندی دیگری قرار می‌گیرند، نزدیک به ۸۰ درصد است.
شاکری‌نژاد با اشاره به تأثیر نظرسنجی‌ها روی کیفیت برنامه‌هایی که روی آنتن هستند، گفت: حتماً این نظرسنجی‌ها پس از اثرسنجی در اختیار مدیران شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی قرار می‌گیرند و طی آن برنامه‌های بدون مخاطب از کنداکتور حذف و برنامه‌های دیگر جایگزین می‌شوند.
وی با اشاره به استقبال مخاطبان از شبکه‌های ورزشی گفت: مسلماً مخاطب برای دیدن علاقه‌مندی‌هایش سراغ رسانه ملی می‌آید و برنامه‌های ورزشی نیز در جذب مخاطبان ۷۰ درصدی رسانه ملی مؤثر بوده‌اند.
رئیس مرکز تحقیقات با اشاره به عنوان شبکه آشیانه گفت: در رسانه این تعبیر به شبکه‌هایی اطلاق می‌شود که مخاطب در صورت نپسندیدن دیگر شبکه‌ها به آن‌ها پناه می‌آورند و آن را تماشا می‌کنند. به طور مثال برخی مخاطبان معمولاً تلویزیونشان روی شبکه آی‌فیلم است که شبکه آشیانه‌شان همین است و معمولاً آی‌فیلم را انتخاب می‌کنند.
انتهای پیام