سیری در محله «شیخ هادی» تهران

به گزارش «سردبیر پرس»؛ محله شیخ هادی یکی از محله‌های قدیمی و با اصالت تهران است که در منطقه ۱۱ شهرداری و ناحیه ۱ واقع شده و به دلیل موقعیت مرکزی و بافت تاریخی، فرهنگی و سیاسی خود، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
موقعیت جغرافیاییمحله شیخ هادی از شمال به خیابان انقلاب اسلامی، از جنوب به خیابان امام خمینی، از شرق به خیابان حافظ و از غرب به خیابان کارگر جنوبی محدود می‌شود. این محله با محله‌های انقلاب، فردوسی، منیریه، جمالزاده و میدان حر هم‌مرز است.
تاریخچه و وجه تسمیهنام این محله از شیخ هادی نجم‌آبادی، روحانی برجسته و روشنفکر دوران قاجار، گرفته شده است. او با تأسیس مدرسه و بیمارستان و ترویج علم و دانش، نقش مهمی در توسعه این منطقه ایفا کرد. پیش از اقامت وی، این منطقه به حسن‌آباد معروف بود.
بافت شهری و فرهنگیمحله شیخ هادی دارای بافت سنتی با کوچه‌های باریک و خانه‌های قدیمی با معماری قاجاری است. وجود بازارچه‌های سنتی، مساجد، حسینیه‌ها و حتی کنیسه کلیمیان، نشان از تنوع فرهنگی و مذهبی این محله دارد.
اماکن مهم و جاذبه‌هاکاخ مرمر: یکی از کاخ‌های تاریخی تهران در دوره پهلوی، واقع در خیابان امام خمینیساختمان مجلس سنا: که پس از انقلاب به عنوان ساختمان مجلس شورای اسلامی مورد استفاده قرار گرفتموزه مقدم: خانه‌ای تاریخی با مجموعه‌ای از آثار هنری و اشیاء عتیقه.موزه ملی قرآن کریم: نمایشگاه آثار قرآنی و نسخ خطی.موزه ثبت احوال کشور: مرکز نگهداری اسناد هویتی تاریخی ایران.
دسترسی و امکاناتمحله شیخ هادی به دلیل موقعیت مرکزی خود، دسترسی مناسبی به خیابان‌های اصلی مانند ولیعصر، جمهوری اسلامی و امام خمینی دارد. ایستگاه‌های مترو حسن‌آباد و امام علی در خط ۲ مترو تهران، در نزدیکی این محله قرار دارند.
چالش‌ها و توسعهبا وجود بافت تاریخی، محله شیخ هادی با چالش‌هایی مانند بافت فرسوده، کمبود پارکینگ و ترافیک مواجه است. با این حال، تلاش‌هایی برای حفظ بافت تاریخی و بهبود زیرساخت‌ها صورت گرفته است.
اقدامات شیخ هادی
شیخ هادی نجم‌آبادی، از علمای برجسته و روشنفکران دوره قاجار، نقش مهمی در توسعه نهاد‌های آموزشی و درمانی در تهران ایفا کرد. در ادامه، به معرفی مهم‌ترین اقدامات او در این زمینه می‌پردازیم:
بیمارستان وزیری (نجم‌آبادی)بیمارستان وزیری، یکی از نخستین مراکز درمانی مدرن در تهران، به همت شیخ هادی نجم‌آبادی و بر اساس وصیت میرزا عیسی وزیر، در سال‌های ۱۲۷۵ تا ۱۲۷۹ هجری شمسی (مطابق با ۱۳۱۵ تا ۱۳۱۸ هجری قمری) تأسیس شد. این بیمارستان در زمینی به مساحت ۴ هزار متر مربع در محله سنگلج (نزدیکی خیابان وحدت اسلامی کنونی) ساخته شد و به مدت چند دهه به عنوان مرکز درمانی و آموزشی در خدمت مردم بود. بیمارستان وزیری علاوه بر ارائه خدمات درمانی، به عنوان مدرسه طب نیز فعالیت می‌کرد و پس از تأسیس دانشگاه تهران، بخشی از آن در اختیار دانشکده پزشکی قرار گرفت.
مدارس خیریه و ساداتشیخ هادی نجم‌آبادی با تأسیس مدارس خیریه، از جمله مدرسه خیریه و مدرسه سادات، نقش مهمی در توسعه آموزش نوین در ایران داشت. او همچنین از حاج میرزا حسن رشدیه، بنیان‌گذار مدارس نوین در ایران، حمایت کرد و در تأسیس و اداره مدرسه رشدیه در تهران همکاری داشت. این مدارس با هدف آموزش علوم جدید و تربیت انسان‌هایی آگاه و یار مظلومان تأسیس شدند.
مسجد و مدرسه شیخ هادیدر خیابان وحدت اسلامی (نزدیکی پارک شهر)، مسجد و مدرسه‌ای به نام شیخ هادی نجم‌آبادی وجود دارد که توسط او تأسیس شده است. این مکان به عنوان مرکز علمی و فرهنگی، محل تدریس و تربیت شاگردان برجسته‌ای همچون سید محمد طباطبایی، علی‌اکبر دهخدا، علامه محمد قزوینی، میرزا جهانگیرخان شیرازی و رفیع بامداد بوده است. پس از درگذشت شیخ هادی، فرزندش شیخ محمدتقی نجم‌آبادی مدیریت این مجموعه را بر عهده گرفت.
اقدامات شیخ هادی نجم‌آبادی در تأسیس و حمایت از نهاد‌های آموزشی و درمانی، نقش مهمی در توسعه اجتماعی و فرهنگی ایران در دوره قاجار ایفا کرده است. تلاش‌های او در زمینه آموزش و بهداشت، زمینه‌ساز پیشرفت‌های بعدی در این حوزه‌ها شد.
شهرداری تهران و شورای اسلامی شهر برای رفع معضلات کمبود جای پارک و نبود بازار میوه و تره‌بار در محله شیخ هادی، اقدامات و برنامه‌هایی را در دستور کار قرار داده‌اند.
راهکار‌های پیشنهادی برای کمبود جا پارکبا توجه به بافت تاریخی و کوچه‌های باریک محله شیخ هادی، کمبود فضای پارکینگ یکی از مشکلات اصلی ساکنان است. شهرداری منطقه ۱۱ در راستای بهبود وضعیت پارکینگ در این محله، اقداماتی از جمله احداث پارکینگ‌های عمومی و مکان‌یابی برای پارکینگ‌های مکانیزه را در دستور کار قرار داده است. همچنین، با توجه به محدودیت‌های فضایی، استفاده از فناوری‌های نوین مانند پارکینگ‌های طبقاتی و مکانیزه می‌تواند به عنوان راهکاری مؤثر مطرح شود.
احداث بازار میوه و تره‌بار در محله شیخ هادیدر پاسخ به نیاز ساکنان محله شیخ هادی به بازار میوه و تره‌بار، شهرداری تهران اقدام به شناسایی و اخذ مجوز برای احداث بازار در این منطقه کرده است. بر اساس گزارش‌ها، یک قطعه زمین به مساحت ۵۹۰ متر مربع در ضلع شمال شرقی میدان حر برای این منظور در نظر گرفته شده است. این اقدام با هدف تأمین نیاز‌های روزمره ساکنان و کاهش سفر‌های درون‌شهری برای خرید میوه و تره‌بار صورت گرفته است.
ساماندهی دستفروشان و بساط‌گسترانیکی دیگر از معضلات محله شیخ هادی، حضور دستفروشان و بساط‌گستران در اطراف پارک دانشجو و تئاتر شهر است که منجر به سد معبر و اختلال در عبور و مرور شهروندان می‌شود. در این راستا، شورای شهر تهران با همکاری شهرداری مناطق ۱۱ و ۶، شرکت شهربان و حریم‌بان، شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهرداری تهران، نیروی انتظامی و قوه قضائیه، اقدام به ساماندهی این افراد کرده است. بر اساس اعلام سخنگوی شورای شهر، زمینی در اطراف پارک دانشجو برای فعالیت دستفروشان در نظر گرفته شده است تا ضمن حفظ حقوق این افراد، نظم و انضباط شهری نیز برقرار شود.
این اقدامات نشان‌دهنده تلاش مدیریت شهری برای بهبود کیفیت زندگی ساکنان محله شیخ هادی و رفع مشکلات زیرساختی این منطقه است. با اجرای این برنامه‌ها، انتظار می‌رود که محله شیخ هادی به محیطی مناسب‌تر و کارآمدتر برای ساکنان و بازدیدکنندگان تبدیل شود.
شیخ هادی، محله‌ای در دل تاریخ و فرهنگ آذر احمدی در گفتگو با خبرنگار سردبیر پرس گفت: محله شیخ هادی از نظر من یکی از معدود مناطق تهران است که همچنان هویت تاریخی و فرهنگی خود را حفظ کرده است. بافت قدیمی و وجود بنا‌های تاریخی مانند مسجد و مدرسه شیخ هادی، حس تعلق و پیوستگی به گذشته را برای ساکنان و رهگذران زنده نگه می‌دارد. موقعیت جغرافیایی این محله، به‌ویژه نزدیکی آن به خیابان‌های اصلی مانند انقلاب و امام خمینی، دسترسی مناسبی را فراهم کرده است. هرچند فرسودگی بخشی از ساختمان‌ها و کمبود فضای پارک خودرو از چالش‌های این منطقه به شمار می‌آید، اما ویژگی‌های فرهنگی و تاریخی آن، همچنان این محله را برای بسیاری از شهروندان جذاب و ارزشمند کرده است.
براساس این گزارش، محله شیخ هادی با ترکیبی از تاریخ، فرهنگ و سیاست، یکی از محله‌های منحصربه‌فرد تهران است که با وجود چالش‌ها، همچنان هویت و اصالت خود را حفظ کرده و به عنوان مقصدی جذاب برای گردشگران و علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ شناخته می‌شود.انتهای خبر/