مسگرآباد؛ روستایی با بافت پلکانی

 به گزارش «سردبیر پرس»؛ محلهٔ مسگرآباد (یا همان روستای سابق مسگرآباد)، واقع در منطقهٔ ۱۵ جنوب‌شرق تهران است.سابقهٔ سکونت در مسگرآباد به بازهٔ ۲۰۰ تا ۳۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. ساکنین اولیه این محله از کردهای کلهر کرمانشاه بوده‌اند که به‌زیرِ فرمان آغا محمدخان قاجار تبعید شده و در اطراف تهران سکنی گزیدند. ناصرالدین شاه نیز، شگفت‌زده از باغ‌های انار و قنات پرآب، تمام این منطقه را خرید و شکارگاهی سلطنتی تأسیس کرد؛ سپس با خشک شدن قنات، زمین‌ها دوباره به کشاورزان برگشت داده شد. 
مسگرآباد در منطقۀ ۱۵ قرار دارد، به‌ویژه بخش جنوبی‌شرقی تهران، احاطه‌شده توسط کوه‌ها (بی‌بی‌شهربانو، مسگرآباد و قصر فیروزه)، و در همسایگی شهرک مسعودیه و بزرگراه‌هایی مثل امام‌رضا، آزادگان و بعثت وسعت آن حدود ۳۵ تا ۴۵ هکتار و جمعیت تخمینی بین ۴۰۰۰ تا ۶۰۰۰ نفر با حدود ۱۲۰۰ – ۱۳۰۰ خانوار است.
این محله دارای بافتی پلکانی و کوهستانی است: کوچه‌های شیبدار و خانه‌هایی که با شیب زمین تطابق دارند که حکایت دارد از روزگاری‌ که باغ‌های انار و قنات‌های پرآب، جلوه‌ای سرسبز برای این منطقه به ارمغان می‌آوردند. اقلیم آن به دلیل جایگاه کوه‌پایه‌ای‌، از نوع گرم و خشک با شدت تابش بالاست .
ساکنین آن با اصالت کرد کلهر، برخی هنوز به زبان کلمری ( کلهری) صحبت می‌کنند. اشتغال اولیه آن‌ها کشاورزی و دامداری بود؛ در دهه‌های اخیر، بسیاری به‌سوی صنایع چوب و مبل‌سازی رفته‌اند و مسگرآباد به یکی از قطب‌های مبل‌سازی شرق تهران تبدیل شده است.
بنا بر شواهد تاریخی و نقل‌های شفاهی، در گذشته گروهی از ساکنان این منطقه به حرفه مسگری و فلزکاری اشتغال داشتند.این فعالیت‌ها احتمالاً به دوره قاجار یا اوایل پهلوی بازمی‌گردد، زمانی که مردم برای تأمین نیازهای خانگی و کشاورزی از ظروف مسی استفاده می‌کردند. برخی منابع نیز می‌گویند بخشی از مردم کرد تبعیدشده به این منطقه، پس از استقرار، به کارهایی چون دامداری، کشاورزی و صنایع دستی مانند مسگری روی آوردند.جالب است که امروزه، برخلاف نام محله، دیگر شغلی به نام مسگری در این منطقه رواج ندارد؛ بلکه بخش قابل توجهی از مردم به مبل‌سازی، نجاری و صنایع چوبی مشغول هستند. با این حال، نام «مسگرآباد» همچنان یادگاری از هویت نخستین محله باقی مانده است.
لزوم توجه جدی‌تر مسئولان به مسگرآباد
مهسا جعفری یکی از شهروندان ساکن مسگرآباد در گفتگو با خبرنگار ما اظهار داشت: محله مسگرآباد از جمله نقاط کمترشناخته‌شده در محدوده تهران است که با وجود قرارگیری در منطقه ۱۵ شهرداری، هنوز حال‌وهوایی روستایی و بومی دارد. معماری پلکانی، بافت سنتی، و کوچه‌های شیب‌دار این محله، حس نوستالژیکی از تهران قدیم را زنده می‌کند.با این حال، نبود برخی زیرساخت‌های شهری نظیر فضاهای آموزشی، تفریحی و فرهنگی، زندگی در این محله را برای ساکنان آن با چالش‌هایی همراه کرده است. به نظر می‌رسد در صورت توجه جدی‌تر از سوی مدیریت شهری، مسگرآباد می‌تواند به یکی از نمونه‌های موفق در احیای محله‌های بومی با حفظ هویت تاریخی و فرهنگی تبدیل شود.
مسگرآباد، با هویتی ۳۰۰ ساله، ترکیبی از بافت تاریخی، طبیعت کوهستانی، معماری خاص و مردمی اصیل است. اگرچه در مسیر شهرنشینی قرار گرفته و زیرساخت‌هایی فراهم شده، اما نیاز به توسعه بیشتر در حوزه‌های فرهنگ، آموزش، محیط‌زیست و خدمات دارد. پیشنهاد می‌شود شهرسازی با حرمت به بافت تاریخی، همراه با پیشرفت اقتصادی و فرهنگی، الگویی برای توسعه محله‌های مشابه در حاشیه تهران باشد.
انتهای خبر/