صدای لنت ترمز؛ تشخیص علل و راه‌های رفع تخصصی

به گزارش سردبیر پرس، ‌ به نقل از پدال،  لنت ترمز یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم ترمز خودروست که نقش کلیدی در ایمنی و توقف خودرو دارد. شنیدن صداهای غیرعادی مانند سوت، جیغ، خرخر یا تق‌تق از لنت ترمز می‌تواند نگران کننده باشد و مشکلی را در سیستم ترمز نشان دهد. این مقاله به بررسی علمی انواع صداهای لنت ترمز، علل آن‌ها، روش‌های عیب‌یابی و راهکارهای رفع صدا در خودروهای ایرانی (پراید، سمند، دنا، ۲۰۶) و خارجی (هیوندای، کیا) می‌پردازد.  
لنت ترمز و نقش آن در سیستم ترمز

لنت ترمز یکی از اجزای اصلی سیستم ترمز خودرو است که با ایجاد اصطکاک بر روی دیسک یا کاسه ترمز، انرژی جنبشی را به گرما تبدیل کرده و سرعت یا حرکت خودرو را متوقف می‌کند. این قطعه از موادی مانند فلزات، سرامیک و ترکیبات آلی ساخته می‌شود که هر یک ویژگی‌های متفاوتی دارند. انواع لنت ترمز شامل لنت‌های نیمه فلزی، غیر آزبستی و سرامیکی است.

لنت‌های نیمه فلزی با ترکیب ۳۰ تا ۶۵ درصد فلز، دوام و قدرت بالایی دارند اما ممکن است صدا تولید کنند، لنت‌های غیر آزبستی با استفاده از مواد آلی و فیبر، آلودگی کمتری ایجاد کرده و نرم‌تر هستند هرچند دوام کمتری داشته و در ترمزهای سنگین با کاهش کارایی مواجه می‌شوند. نهایتاً باید به لنت‌های سرامیکی با پایه سرامیک و الیاف مصنوعی اشاره کنیم که کم‌صدا و مقاوم در برابر گرما هستند اما قیمت بالایی دارند و در سرمای شدید کارایی خود را تا حد زیادی از دست می‌دهند. وجود لنت ترمز با کیفیت در خودرو به‌منزله‌ اولین خط دفاعی در برابر تصادفات است. از آنجا که این قطعه مستقیماً با سرعت و توقف خودرو در ارتباط است، هرگونه نقص در آن می‌تواند به کاهش قدرت ترمزگیری، افزایش فاصله توقف و در نهایت به بروز حادثه منجر شود.

انواع صداهای لنت ترمز و علل آن‌ها
یکی از مشکلات رایج در سیستم ترمز، صداهایی است که هنگام ترمزگیری شنیده می‌شود. این صداها اغلب نشانه‌ای از خرابی یا فرسودگی قطعات هستند و باید به‌موقع بررسی شوند.
صدای سوت یا جیغ
این صدا معمولا نشان دهنده تمام شدن لنت و تماس فنر با دیسک است. در چنین حالتی ضخامت لنت به کمتر از ۳ میلی‌متر می‌رسد. دلایل دیگر وجود صدای سوت یا جیغ می‌توانند شامل استفاده از لنت بی‌کیفیت (وجود فلز زیاد در ترکیب لنت)، لعابی شدن دیسک در اثر ترمزهای سنگین و نفوذ گردوغبار و یا جسم خارجی همچون سنگ‌ریزه به مجموعه لنت و دیسک باشند.
صدای خرخر
این صدای متمایز عموماً به خاطر فرسودگی لنت و یا ایجاد ناهمواری در سطح دیسک به وجود می‌آید. همچنین خرابی کالیپر یا پلوس خودرو نیز می‌تواند باعث تولید صدای خرخر شود.
صدای تق‌تق
در صورتی که از ترمزهای خودرو صدای تق‌تق به گوش می‌رسد احتمالاً لنت ترمز شل شده و یا اینکه گیره‌های نگه‌دارنده فرسوده هستند. کالیپر معیوب و یا نصب نادرست آن نیز می‌تواند چنین صدایی ایجاد کند.

نوع صدا
علل
شدت خطر

سوت یا جیغ
تمام شدن لنت، لنت بی‌کیفیت، لعابی شدن دیسک، گردوغبار یا جسم خارجی
متوسط تا بالا (نیاز به اقدام سریع)

خرخر
فرسودگی لنت، دیسک ناهموار، خرابی کالیپر یا پلوس
بالا (خطر آسیب به سیستم ترمز)

تق‌تق
لنت شل، گیره‌های فرسوده، کالیپر معیوب، نصب نادرست
متوسط (نیاز به بررسی فوری)

چرا لنت ترمز بعد از تعویض صدا می‌دهد؟
امکان دارد درست پس از تعویض لنت ترمز خودرو و استفاده از قطعات جدید صداهای عجیبی به گوشتان برسد. اصلی‌ترین دلایل صدای لنت ترمز پس از تعویض به شرح زیر است:

جا نیفتادن لنت جدید

به دلیل استفاده از لنت‌های جدید شاید صدایی به گوش برسد که با ترمزهای نرم در ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلومتر اولیه می‌توان این صدا را از بین برد.

نصب نادرست

شل بودن گیرها و عدم تمیز کردن کالیپرهای ترمز می‌توانند باعث ایجاد صدا پس از نصب لنت ترمز جدید شوند.

دیسک ناهموار یا خط‌دار

گاهی اوقات دیسک ترمز خودرو به خاطر تعویض دیرهنگام لنت‌های قدیمی و یا فرسودگی و استهلاک بالا از حالت صاف درآمده و روی آن خط می‌افتد. در چنین حالتی و حتی پس از نصب لنت جدید نیز صداهای عجیبی از ترمز خودرو به گوش خواهند رسید.

لنت بی‌کیفیت یا ناسازگار

نصب لنت‌های بی‌کیفیت و یا استفاده از لنت‌هایی که با نوع خودرو مطابق نیستند می‌توانند خطرات زیادی را در پی داشته باشند.

رطوبت یا گردوغبار

رانندگی در باران و یا شستن خودرو در کارواش پس از نصب لنت جدید نیز می‌تواند باعث ایجاد صدا شود.

روش‌های عیب‌یابی صدای لنت ترمز
برای عیب‌یابی صدای لنت ترمز اقدامات زیر توصیه می‌شود:
۱. بررسی ضخامت لنت: حداقل ضخامت لنت ترمز باید ۳ میلی‌متر باشد.
۲. چک دیسک ترمز: به منظور اطمینان از کیفیت و فرسودگی لنت ترمز باید به بررسی خطوط روی دیسک، لعابی و لبه‌دار شدن آن بپردازید.
۳. بررسی کالیپر: این قطعه همواره باید تمیز شود و در عملکرد پیستون و گیره‌ها مشکلی وجود نداشته باشد.
۴. بررسی شیم و فنرها: شیم ها صفحات ضد ارتعاشی هستند که در عملکرد صحیح ترمز نقش مهمی ایفا می‌کنند. این قطعات باید به دقت نصب شوند.
۵. تست: با ترمزگیری ایمن در سرعت ۵۰ کیلومتر در ساعت می‌توانید منشأ صدای به وجود آمده را تا حدی تشخیص دهید.

راهکارهای رفع صدای لنت ترمز
برای رفع صداهای آزاردهنده ترمز، راهکارهایی متناسب با علت مشکل باید به کار گرفته شود. تعویض لنت فرسوده یا بی‌کیفیت با نمونه استاندارد، تراش دیسک برای حذف ناهمواری یا تعویض آن در صورت آسیب جدی، تمیزکاری قطعات با حذف گردوغبار و روغن‌کاری با گریس مخصوص، نصب شیم ضد ارتعاش برای کاهش ارتعاشات و ترمز نرم در چند صد کیلومتر اولیه پس از تعویض لنت برای جا افتادن آن، از جمله اقدامات مؤثر هستند. در جدول زیر، راهکارهای خاص برای هر نوع صدا ارائه شده است:

نوع صدا
راهکارهای رفع صدا

سوت یا جیغ
تعویض لنت، تراش یا تعویض دیسک، تمیزکاری، نصب شیم، ترمز نرم در ۲۰۰-۳۰۰ کیلومتر اولیه

خرخر
تعویض لنت یا دیسک، تعمیر یا تعویض کالیپر، تمیزکاری، روغن‌کاری قطعات متحرک

تق‌تق
سفت کردن لنت، تعویض گیره یا کالیپر، نصب صحیح لنت، تمیزکاری و تنظیم گیره‌ها

تفاوت صدای لنت ترمز در خودروهای مختلف
طبیعی است که خودروهای مختلف به دلیل استفاده از سیستم‌های ترمز متفاوت ویژگی‌های متنوعی داشته باشند و صدای به وجود آمده در لنت ترمز آن‌ها نیز کمی متفاوت جلوه کند. در ادامه به بررسی صدای لنت ترمز برخی از خودروهای شاخص داخلی و خارجی می‌پردازیم.

پراید

این خودرو از ترمز ساده دیسکی در جلو و کاسه‌ای در عقب استفاده کرده و صدای شایع سوت یا تق‌تق در آن می‌تواند ناشی از عدم وجود شیم و فنر مؤثر باشد.

سمند/دنا

دیسک‌های جلوی این خودروها بزرگ‌تر هستند و وزن سیستم ترمز آن‌ها نیز بیشتر است. صدای خرخر یا جیغ لنت ترمز سمند و دنا می‌تواند ناشی از لنت بی‌کیفیت و یا دیسک معیوب باشد.

پژو ۲۰۶

صدای جیغ لنت ترمز ۲۰۶ در ترمزهای سبک می‌تواند به خاطر لعاب دیسک باشد.

هیوندای/کیا

ترمزهای محصولات این دو برند اغلب مجهز به شیم هستند و از دیسک‌های تهویه دار در آن‌ها استفاده می‌شود. ترمزهای کیا و هیوندای در صورت استفاده از قطعات اصلی و باکیفیت صدای چندانی نخواهند داشت.

نکات نگهداری برای پیشگیری از صدای لنت
برای جلوگیری از ایجاد صدا در لنت ترمز راهکارهایی وجود دارد. توصیه می‌شود هر ۱۰ تا ۱۵ هزار کیلومتر وضعیت لنت‌ها را بررسی کنید و با تمیزکاری منظم نسبت به حذف گردوغبار از کالیپر و دیسک ترمز اقدام نمایید. انتخاب لنت ترمز مناسب و سازگار با خودرو و همچنین اجتناب از ترمزهای سنگین نقش مهمی در افزایش طول عمر سیستم ترمز و جلوگیری از لعابی شدن دیسک دارند.

هزینه‌های تعمیر در ایران
در جدول زیر کلیه هزینه‌های مرتبط با تعمیر و تعویض سیستم ترمز خودرو درج شده است. البته باید دقت کرد که هزینه‌ها بسته به نوع خودرو و محل تعویض یا تعمیر قطعه متفاوت خواهد بود.

نوع خدمت
هزینه (تومان)

تعویض لنت
۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار

تراش دیسک
۲۰۰ تا ۶۰۰ هزار

تعویض دیسک
۳۰۰ تا ۶۰۰ هزار

سرویس کالیپر
۶۰۰ هزار تا ۱.۵ میلیون

سؤالات متداول

چرا لنت ترمز صدا می‌دهد؟

لنت ترمز به دلیل فرسودگی بیش از حد، استفاده از مواد بی‌کیفیت، لعابی شدن دیسک بر اثر گرما، یا وجود گردوغبار و جسم خارجی مانند سنگ‌ریزه بین لنت و دیسک صدا می‌دهد. همچنین، ناهمواری دیسک، خرابی کالیپر، شل بودن لنت، یا نصب نادرست می‌توانند باعث تولید صداهایی مانند سوت، خرخر و تق‌تق شوند.

چگونه صدای سوت لنت ترمز را رفع کنیم؟

برای رفع صدای سوت لنت ترمز، ابتدا لنت فرسوده را با نمونه استاندارد تعویض کنید و دیسک را تراش دهید یا در صورت لعابی شدن تعویض کنید. سپس قطعات را تمیز کرده، شیم ضد ارتعاش نصب کنید و در ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلومتر اولیه با ترمز نرم اجازه دهید لنت جا بیفتد.

صدای لنت جدید تا چه زمانی طبیعی است؟

صدای لنت جدید تا حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلومتر پس از نصب طبیعی است، زیرا لنت نیاز به زمان دارد تا با دیسک ترمز جا بیفتد و سطح تماس آن کامل شود. این صدا معمولاً به‌صورت سوت یا خرخر خفیف ظاهر می‌شود و با رانندگی نرم و اجتناب از ترمزهای شدید باید کاهش یابد؛ اگر پس از این مدت ادامه داشت، بررسی فنی لازم است.

آیا صدای لنت ترمز خطرناک است؟

بله صدای لنت ترمز می‌تواند خطرناک باشد، به‌ویژه اگر ناشی از فرسودگی شدید، خرابی کالیپر، یا ناهمواری دیسک باشد که عملکرد ترمز را مختل کرده و فاصله توقف را افزایش می‌دهد. اگرچه صداهای خفیف و موقتی ممکن است بی‌خطر باشند، اما تداوم صداهایی مانند سوت، خرخر، یا تق‌تق نیاز به بررسی فوری دارد.

هزینه تعویض لنت برای پراید و ۲۰۶ چقدر است؟

این هزینه می‌تواند بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان متغیر باشد.
نتیجه‌گیری

لنت ترمز به‌عنوان یکی از اجزای اصلی ایمنی خودرو، نیازمند توجه و نگهداری مداوم است تا از بروز خطرات احتمالی جلوگیری شود. شناسایی به‌موقع صداها با روش‌های عیب‌یابی دقیق و اجرای راهکارهای مناسب، می‌تواند هزینه‌های تعمیرات سنگین و حوادث رانندگی را کاهش دهد. با توجه به تنوع خودروها در بازار کشورمان، استفاده از لنت‌های استاندارد، تعویض به‌موقع و آگاهی از تفاوت‌های صوتی در مدل‌های مختلف مانند پراید، سمند، ۲۰۶ و محصولات کیا و هیوندای، نقش مهمی در حفظ ایمنی و کارایی دارد.
۲۲۷۳۲۲