اگر دریای خزر حشک شود چه اتفاقی می افتد؟ / احتمال‌ کاهش ۹ تا ۱۸متر سطح آب خزر

به گزارش سردبیر پرس روزنامه هم میهن نوشت: این روز را به‌عنوان یک واقعه مهم زیست‌محیطی جشن گرفتند. روزنامه همشهری به این بهانه در تلویزیون اینترنتی خود به این پهنه آبی پرداخت. پروین فرشچی، معاون اسبق محیط‌زیست دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست در بخشی از این برنامه به سؤالاتی درباره خزر پاسخ داد که در ادامه می‌خوانید. سهم ایران از دریای کاسپین چقدر است؟ قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی دریای کاسپین بین ایران و شوروی تقسیم نشده و فقط در بهره‌برداری و تردد دریایی مشارکت صورت گرفته بود. بعد از فروپاشی شوروی ۳کشور قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان اضافه می‌شوند.  شاید به همین دلیل باشد که همه تصور می‌کنند قبلا سهم ایران ۵۰درصد و حالا ۲۰درصد است. اما این اشتباه است. درحال حاضر ایران ۱۵مایل آب فراسرزمینی و در ادامه ۱۰مایل محدوده ماهیگیری دارد و بعد از آن منطقه مشترک است که حاکمیت آن به توافقنامه‌های بعدی موکول شده است. ۲گونه انحصاری، اما در معرض خطر دریای کاسپین به‌دلیل نیمه‌شور بودن کوسه ندارد؛ به‌طور کلی تنوع زیستی دریای خزر به‌دلیل بسته بودن کم است، اما در همین تنوع کم ۲گونه انحصاری ارزشمند در کاسپین زندگی می‌کنند یعنی ماهی خاویاری و فوک خزری. ۵گونه ماهی خاویاری در دریای خزر زندگی می‌کنند که هر ۵گونه در معرض انقراض هستند. جمعیت ماهی‌های خاویاری خزر در دهه ۹۰میلادی ۳هزار تن بود که درسال ۲۰۱۳به ۲۵۰تن رسید. جمعیت فوک خزری هم در دهه ۹۰میلادی یک میلیون بود که در ۲۰۱۳به ۱۰۰و حالا به کمتر از این میزان رسیده است. آلودگی در سواحل ایران بیشتر است؟ بستگی دارد دریای کاسپین را با کجا مقایسه می‌کنید؟ اگر با مواردمشابه مقایسه می‌کنید بله آلوده است. اما اینکه مردم فکر می‌کنند بیشتر درسواحل ایران آلوده است به‌خاطر جریان امواج برخلاف عقربه‌های ساعت است. در جنوب عمق دریا زیاد است و بنابراین آلودگی ماندگار می‌شود. اینکه از جاهای دیگر آلوده‌تر است را تأیید نمی‌کنم. ما در این دریا در نتیجه پسماند و فعالیت‌های نفتی کانون‌های آلودگی داریم. اگر روزی خزر خشک شود، چه می‌شود؟  تا سال ۲۱۰۰ با همین روالی که در حال حاضر از پسروی آب وجود دارد، ‌احتمال‌ می رود که ۹تا ۱۸متر سطح آب دریای خزر کاهش پیداکند. در این شرایط ما ۲۴تا ۳۴درصد مساحت دریا را از دست می‌دهیم و در نتیجه آن زیرساخت‌ها از بین می‌رود، کشاورزی تمام می‌شود، تالاب‌های منطقه خشک می‌شود و از دست دادن کاسپین یک فاجعه است. این را نه به‌خاطر عشق به این دریا می‌گویم‌ بلکه درصورت خشکی با ریزگردهای زیاد مواجه می‌شویم و از نظر اقتصادی ضربه زیادی می‌خوریم. رژیم حقوقی دریای خزر  به مجموعه‌ای از قوانین و مقررات اطلاق می‌شود که بر اساس توافقات میان کشورهای ساحلی، نحوه استفاده و بهره‌برداری از این دریا و منابع آن را تعیین می‌کند. این رژیم حقوقی از سال‌های گذشته موضوع مذاکرات و توافقات مختلفی بوده و در نهایت در سال ۱۳۹۷ با امضای «کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر» در آکتائو قزاقستان به شکل جدیدی تدوین شد.
۲۳۳۰۲