اگر علوم انسانی نبود، چه می‌شد؟

مالک شجاعی می‌گوید: اگر علوم انسانی نبود، در خود فهمی و دیگری‌فهمی دچار لکنت بودیم. ما باید از خودمان بپرسیم به علوم انسانی چه داده‌ایم؟ و از آن چه گرفته‌ایم؟
به گزارش سردبیر پرس، مراسم رونمایی از کتاب «ایده علوم انسانی؛ تأملاتی بر تجربه ایران معاصر» که در سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی منتشر شده با حضور مالک شجاعی و مصطفی تقوی، امروز (پنجشنبه، ۲۷ اردیبهشت) در گوشه نقد واقع در شبستان مصلی امام خمینی(ره) برگزار شد.مالک شجاعی، استاد فلسفه و نویسنده «ایده علوم انسانی؛ تأملاتی بر تجربه ایران معاصر»  در سخنانی با بیان اینکه ایده کتاب، در سال ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۶ شکل گرفت، اظهار کرد: اساس این کتاب در گفت‌وگو با استادان درجه یک و شاخص علوم انسانی، پایه‌گذاری شد.
او سپس درباره ضرورت و اهمیت پرداختن به این موضوع[علوم انسانی]،  گفت: کمتر از ۱۰۰ سال است که ما ایرانیان با علوم انسانی آشنا شده‌ایم؛ البته آنچه بزرگان و عالمان اسلام و  آنچه درباره انسان داریم، ذیل مقوله انسان‌شناسی جدید نمی‌گنجد. مشروطه ما وام‌دار علوم انسانی جدید است.ما باید ببینیم در این صدسالی که از آشنایی‌مان با علوم انسانی می‌گذرد این موضوع چه کارکردها و چه سوءکارکردهایی داشته است؟ و یا اساسا با کدام بزرگان و آثار دوران ساز آشنا شدیم؟
شجاعی با اشاره به نگاه‌های متفاوت و مخالفی  که درباره علوم انسانی وجود دارد، بیان کرد: اگر علوم انسانی نبود، در خود فهمی و دیگری‌فهمی دچار لکنت بودیم. ما باید از خودمان بپرسیم به علوم انسانی چه داده‌ایم؟ و از آن چه گرفته‌ایم؟ انقلاب اسلامی در دعاوی سیاسی و اجتماعی و اقتصادی  بر اساس علوم انسانی شکل گرفت است حال باید پرسید ایران پساانقلابی در علوم انسانی  و زیست بوم فرهنگی خود چه چیزی ارائه کرده یا با مقام ترجمه‌زدگی مواجه شده است؟
نویسنده «ایده علوم انسانی» در ادامه با توضیحی درباره کتاب خود گفت: علوم انسانی در کشورما  محتاج گفت‌وگو است و در این گفت‌ وگوها باید همه جریان‌ها حضور  داشته باشند.سپس مصطفی تقوی، استاد فلسفه نیز درباره اهمیت کتاب «ایده علوم انسانی» گفت: این کتاب ما را به خودآگاهی می‌رساند؛ اینکه وضعیت علوم انسانی در کشورمان چگونه است. باید یک نگاه از بالا پیدا کنیم که در علوم انسانی در کشور ما چه می‌گذرد. در این کتاب جمله‌ای هست که انگار با دلسوزی تمام نوشته شده است؛ اینکه از ۶۰۰ مجله علمی-پژوهشی، متأسفانه به مسئله بومی نپرداخته‌اند.
 او سپس درباره عناصر علوم انسانی توضیح داد و گفت: باید یه یک مدل ولو ناقص و ضعیف در حوزه علوم انسانی برسیم تا بدانیم اگر بخواهیم آن را ارتقاء دهیم، چه باید بکنیم.
 انسان مستعد بازتولید تجارب هولناک خود است 
شجاعی درباره چالش‌های انتشار این کتاب نیز گفت: در راه رسیدن به کار خوب، سر بریده می‌بینیم‌ بی‌جرم و جنایت. ما در علوم انسانی، شیخ شهید داریم. فقط در تاریخ ما این اتفاق نیفتاده بلکه در تاریخ فکر و فرهنگ این وضعیت وجود دارد.
 او خاطرنشان کرد: انسان همیشه مستعد بازتولید تجارب تاریخی تلخ خود است. قبل از اتفاقات غزه می‌گفتند با جهانی شدن، حقوق بشر مبنا است و جرم و جنایت معنا ندارد اما غزه نشان داده که انسان مستعد باز تولید هولناک تجربه‌ها و جنایت‌ها است. شاید دردناکتر از همه  چشم بستن به ظلم و سکوت درباره آن باشد.
 این استاد دانشگاه ادامه داد: بزرگترین کارکرد علوم انسانی، شناسایی دردها و درمان‌های جامعه انسانی است. علوم  انسانی، طب روحانی جامعه است. حکمرانی باید در خدمت بزرگان آکادمی باشد و باید در سیاست‌گذاری به آکادمی مراجعه کند نه اینکه برای آکادمی خط و نشان بکشد. نباید آکادمی منفصل از حکمرانی باشد در این صورت وجود آکادمی اصراف پرهزینه فکری و اخلاقی است.
شجاعی در ادامه درباره آیین‌نامه جذب هیئت علمی انتقاد کرد و گفت: ما در فضای علمی کشورمان مناسبت‌های قبیله‌ای کم نداریم، باید به آغاز تمدن ایرانی و اسلامی بازگردیم. کتاب من تلاش‌های لرزان در این حوزه بوده و تلنگر شدن به غفلت از خودپژوهی. باید به جای لعنت فرستادند به بعضی تاریکی‌ها و زخم‌زدن، تلاش کرد. تلاش کردم شمع کوچکی روشن کنم.
 باید همه حرف‌ها را شنید 
مصطفی تقوی نیز  عنوان کرد: جوانان باید مسیری را که آقای شجاعی به آن توجه کرده، پیگری کنند تا شمع روشن بماند. ما باید نگاه از بالا به علوم انسانی داشته باشید.
 او خاطرنشان کرد: اگر به خودآگاهی در علوم انسانی برسیم، درباره آمار و ارقام آگاهی داشته باشیم و برای اصلاح امور تلاش کنیم.
تقوی یادآور شد: نکته اساسی در علوم انسانی و اجتماعی این است که آن‌ها از سنت‌ها نه لزوما نظریه‌های قدیمی، تغذیه می‌کند. باید علوم انسانی را توسعه دهیم، اینکه خاستگاهش کجاست؟ از کجا الهام می‌گیرد؟ و بعد منتقد به خاستگاه علوم انسانی باشد.
 این استاد دانشگاه تأکید کرد: باید حرف‌ها را شنید ولو اینکه قبول نداشته باشیم. حضرت محمد(ص) می‌فرماید: «قرآن را زمانه تفسیر خواهد کرد». زمانه یعنی اتفاقاتی که در جامعه می‌افتد. ما باید با جهان برخورد داشته باشیم.
 مصطفی تقوی در پایان سخنان خود گفت: در کشور ما فعالیت‌های گوناگونی متوجه علوم انسانی نشده است، باید این علم را ترویج کنیم و به بدیل‌هایش بیندیشیم. ما در یک وضعیت تاریخی هستیم و باید رویکرد انتقادی داشته باشیم.
 انتهای پیام