توان شهرداری‌ها حلقه مفقوده سلامت در دوران کرونایی

سردبیر پرس، گروه استان‌ها – مینا امامویردی * این روزها بین نهادهای ستادی مقابله با کرونا و شهرداری‌ها، تفاوت‌ها و عدم هماهنگی و پشتیبانی‌های لازم برای تسهیل اقدامات جلوگیری از شیوع هر چه بیشتر کرونا وجود دارد.
شهرداری‌ها در قرن نوزدهم با برنامه‌ریزی‌های خود کمک کردند تا از شیوع بیماری‌های عفونی از طرق راه‌هایی مانند ارتقای وضعیت بهداشت، تلاش در راستای جداسازی مناطق مسکونی از نواحی صنعتی و … جلوگیری شود. امروزه نیز شاهدیم که در سراسر دنیا، استفاده از توان شهرداری‌ها این فرصت حقیقی را به آنها در مهار بیماری کرونا ویروس می‌دهد.
بحران‌های همه گیر و نقش شهرداری‌ها
در پی بحران همه‌گیری کرونا ویروس در نقاط مختلف جهان، کرونا در ایران به‌صورت رسمی در ۳۰ بهمن ۹۸ تأیید شد. از سوم اسفند ۹۸ وضعیت در ایران از سفید خارج و وارد وضعیت زرد و ستاد ملی مبارزه با کرونا، چهارم اسفند ۹۸ با اعضایی تشکیل شد.
وزرای کشور، راه و شهرسازی، آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فناوری، میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، فرهنگ و ارشاد اسلامی، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، دادستان کل کشور، رئیس سازمان برنامه و بودجه، رئیس سازمان صدا و سیما، رئیس سازمان حج و زیارت، سخنگوی دولت و فرمانده نیروی انتظامی به‌عنوان اعضای ستاد تعیین شدند.
به استناد بندهای ۱۵ و چهار ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها مصوب ۱۱ تیرماه ۳۴ و اصلاحات بعدی آنکه در زمینه نقش شهرداری در زمان شیوع بیماری مسری است، می‌توان گفت که از مهم‌ترین وظایف شهرداری‌ها، مدیریت بحران و آمادگی برای مقابله با بیماری کرونا خواهد بود.
مسئولیت اجتماعی
با توجه به شیوع ویروس کرونا در جوامع انسانی و تلفات چشمگیر ناشی از این ویروس در تمام جهان، شهرداری‌ها نقشی تعیین‌کننده در مهار و کاهش آثار این ویروس را دارا هستند و به نظر می‌رسد این نهاد زیرساخت‌های لازم برای مهار بیماری را با توجه به وظایف قانونی‌اش داراست.
شهرداری‌ها در همه کشورها مسئولیت حفظ سلامت و یکپارچگی اجتماعی را بر عهده دارند که این به معنای افزایش هزینه بهداشت عمومی در شهرها به‌واسطه تغییر شکل در حمل‌ونقل عمومی که نیازمند فاصله‌گذاری اجتماعی است و تغییر در روش مدیریت پسماندها در شرایط اضطراری و …که به تزریق اعتبارات تکمیلی به شهرداری‌ها نیاز دارد تا بتوانند در این زمان حساس با قدرت عمل بیشتری وارد عرصه شوند و متأسفانه شاهد بی‌توجهی به این موضوع در کشورمان هستیم به‌طوری که حتی در ترکیب ستاد ملی کرونا نقش شهرداری‌ها در مهار این بیماری نادیده گرفته می‌شود.
بنا بر آنچه گفته شد در نگاهی ساختارمند به مدیریت شهری در ایران، موضوع اصلی این است که عناصر تشکیل‌دهنده ساختار مدیریت شهری کدام هستند؟ چگونه مشروعیت یافته‌اند؟ منافع چه گروه‌هایی را نمایندگی می‌کنند؟ حذف شهرداری‌ها چه معضلاتی ایجاد می‌کند؟
نقش نهادی شهرداری‌ها
بین نهادهای ستادی مقابله با کرونا و فعالیت شهرداری‌ها، تفاوت‌ها و عدم هماهنگی و پشتیبانی‌های لازم برای تسهیل اقدامات جلوگیری از شیوع هر چه بیشتر بیماری کرونا وجود دارد. ضعف در بسترسازی‌های قانونی در انجام عملکرد و تبادل کاری میان وزارتخانه‌ها و شهرداری‌ها حلقه مفقوده مبارزه با بیماری محسوب می‌شود.
شهرداری‌ها می‌توانند در شرایط اضطراری ضمن حضور میدانی و تعامل با سایر ادارات خدمت‌رسانی، اجرا و همکاری در اجرای طرح‌های غربالگری، اجرای دستورالعمل‌های بهداشتی و طرح‌های محدودیت تردد، ضدعفونی معابر و اماکن عمومی، اطلاع‌رسانی و هشدار و استفاده از تجربیات و توان گروه‌های داوطلب مردمی در مهار بیماری نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا کنند.
علی‌رغم اینکه این اقدامات برحسب وظایف قانونی در شهرداری‌ها در حال انجام است، به نظر می‌رسد عدم استفاده از تجربیات و هماهنگی با این نهاد در مهار بیماری و تزریق اعتبارات تکمیلی به این نهاد، حلقه مفقوده موفقیت در مهار بیماری کرونا در کشور باشد.
*محقق و پژوهشگر علوم ارتباطات اجتماعی و امور شهری