رمضان؛ فرصتی برای الگوبرداری جوانان از کریم‌ترین رهبر عالم

پایگاه خبری سردبیر؛ گروه جامعه _ ساناز باقری راد: از کریم و کریمانه ترین انسان روی زمین گرفته تا خوش خلق ترین مخلوق این روزگار و در نهایت سرور جوانان بهشت. اینها گوشه‌ای از صفات و خصایص مولود نیمه ماه مبارک رمضان، امام حسن مجتبی (ع) است.

امامی که پیامبر اکرم (ص) ایشان را «سید شباب اهل جنت» خواند تا سیره زندگی وی الگویی برای تمام مردم به ویژه جوانان باشد. بر اساس روایات، امام حسن (ع) به همراه برادرشان امام حسین (ع) سرور جوان بهشتی لقب گرفته‌اند.

سروری امام حسن (ع) بر جوانان علاوه بر جنبه اخروی، دارای جنبه دنیوی نیز هست و این بعد حکایت از رهبری این امام بزرگوار بر «نسل جدید مؤمنان» یا همان جوانان امت اسلام است.

رهبری خاص دومین امام شیعیان بر جوانان، پیروی از سیره زندگی و الگو برداری از خصایص ایشان را نیز در دل خود جای داده هرچند که بسیاری از ویژگی‌های ایشان آنطور که باید و شاید برای نسل جوان تبیین نشده است. بسیاری از خصایص رفتاری بخشنده‌ترین، زاهدترین و بزرگ‌منش ترین امام شیعیان، مواردی است که اجرای آن برای جامعه امروزی لازم است و تبیین آنها به ویژه برای نسل جوان بهترین الگوی پیش‌رو خواهد بود. کرامت و رأفت امام جوان شیعه یکی از بارزترین ویژگی‌های ایشان محسوب می‌شود، به قدری بود که رحلت ایشان حتی دشمنان امام را هم اندوهگین کرد و همگی اذعان داشتند؛ کسی از دنیا رفته که حتی با دشمنان خود نیز کریمانه رفتار می‌کرده است.

جامعه امروز به کدام خصلت امام حسن (ع) نیازمند است!

حال این روزها تاسی به سبک زندگی «حسنی» و فرهنگ کریمانه بیش از هر زمان دیگری در جامعه حس می‌شود.

این روزهایی که مهمان ناخوانده ای به نام ویروس کرونا تمام معادلات جهان را به هم ریخته و خانواده‌های زیادی را در تنگنا قرار داده یا روزهایی که فشار مشکلات اقتصادی و حتی معضلات اجتماعی در سطح شهر کاملاً حس می‌شود، رفتارهای کریمانه و دستگیری از یکدیگر مهم‌ترین نیازی است. هرچند که در حال حاضر اتفاقاتی که در کشور توسط جوانان و به صورت خودجوش در حال رخ دادن است، مصداق همان فرهنگ کریمانه و الگوگیری از زندگی سرور جوانان است که نیاز به نشر بیشتری دارد.

از فعالیت گروه‌های جهادی گرفته تا صفوف کمک‌های مومنانه ای که طی روزهای گذشته و پس از فرموده‌های رهبر معظم انقلاب مبنی از دستگیری از مستضعفان، در گوشه و کنار کشور به راه افتاده است، نشان از وجود کرامت حسنی در دل جوانان جامعه دارد.

کمک مومنانه یا فرهنگ «کریمانه»

رهبر معظم انقلاب نیز در بیانیه گام دوم انقلاب بر فعالیت‌های جهادی و آتش به اختیار جوانان تاکید کرده و استفاده از ظرفیت‌های کشور را وابسته به جوانان خوانده‌اند. ایشان در بخشی از تأکیدات خود و بیانیه گام دوم انقلاب، خاطرنشان کردند: «گروه‌های جوانِ مؤمن و انقلابی باید هر کاری را که امکان‌پذیر است در چارچوب قوانین و مصلحت کشور انجام دهند و معطل کسی نباید بمانند.»

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مرداد ماه سال ۹۸ نیز در دیدار با جمعی از اعضای گروه‌های جهادی، ضمن تقدیر از این جوانان مؤمن انقلابی فرمودند: هرچه ممکن است تلاش کنید و پیش بروید. هرچه ممکن است فکر کنید و این فکر را به مرحله‌ی عمل در بیاورید.

رهبر انقلاب اسلامی در تأیید این حرکت‌های انقلابی، فرمودند: «بگذارید ما مجموعه‌ی عظیمی از نسل انقلاب اسلامی را در کشورمان شاهد باشیم که از لحاظ سطح فهم، مسائل مدیریتی، خدمت‌رسانی، ایجاد عدالت و قیام به قسط، به جایی رسیده باشد که ذهن‌های معمولی بشر به آنجا نرسیده و باید از او الگو بگیرند.»ایشان درباره‌ی ضرورت گفتمان‌سازی این‌گونه فعالیت‌ها افزودند: «گفتمان حرکت جهادی، شماها را به وجود آورده. ما بایستی کاری کنیم که این گفتمان به یک گفتمان عمومی تبدیل شود؛ عده‌ای هستند که محرومیت زندگی و جسمانی ندارند اما از خدمت به محرومان محرومند. به آنها هم خدمت کنید.»

هرچند که فرهنگ کریمانه برای جوانان تنها به امام حسن (ع) معطوف نمی‌شود و یکی از مهم‌ترین و شاید کمتر شناخته شده ترین مصداق کرامت و بخشش در اسلام حضرت خدیجه (س) است. ابعاد شخصیتی و ویژگی‌های وجودی این حضرت سرمشقی است که برای ارتقا سطح جامعه امروز بسیار مهم و تأثیرگذار خواهد بود.

مصادیق مختلف بخشندگی در رفتار اهل بیت

در همین خصوص حجت الاسلام و المسلمین شهاب مرادی کارشناس خانواده و جوانان در گفتگو با خبرنگار سردبیر پرس، درباره الگوهای رفتاری در دین و مورد نیاز برای جامعه امروز و جوانان، گفت: اساساً هر کسی که نبی و ولی خدا است اسوه کمک مومنانه است و اگر کسی اهل ایثار و کمک و مهربانی نباشد نمی‌تواند به مقامات ساده معنوی برسد چه رسد به مقام نبوت و ولایت و همه اهل بیت علیهم السلام اهل مواسات بوده‌اند. یعنی اهل همدردی و غمخواری و کمک مومنانه. مواسات بر خلاف تصور برخی، به معنی تقسیم کردن مساوی اموال با نیازمندان نیست بلکه کمک مالی و همراهی مالی با اطرافیان است. البته آن تلقی مرتبه‌ای بالاتر از مواسات است چنانچه امام حسن علیه السلام چندین بار اموال خود را با دیگران تقسیم کردند.

حجت الاسلام مرادی افزود: بخشیدن و سخاوت از ویژگی‌های اهل بیت است چرا که اهل بیت اهل ایثار بودند و مهمترین مصداق آنها حضرت خدیجه علیها السلام است. ایشان یک دوشیزه جوان و بسیار ثروتمند بودند که به ملکه بطحا معروف بودند و پس از ازدواج با رسول خدا و بعثت پیامبر اکرم جلوه‌های ایثار ایشان بیشتر دیده شد و ایثار و کمک‌های مالی ایشان ضرب‌المثل شده است.

وی افزود: بهترین مصداق ایثار مالی در طول تاریخ حضرت خدیجه بوده است که در حمایت از اسلام با پاک بازی تمام ثروت خود را اعطا کرد و در پایان عمر خود حتی پولی برای تهیه کفن نداشت تا خدا از آسمان برای ایشان کفن فرستاد. کمک مومنانه من را به یاد چهره مهربان و پر از لبخند مادری همچون حضرت خدیجه می‌اندازد که اگر هر روز هم درباره کرامات ایشان صحبت کنیم باز هم کم است.

کمک لسانی، جنبه دیگری از سخاوت در جامعه

وی با اشاره به سخاوتمندی و ایثار جوانان در جامعه کنونی اظهار داشت: امروزه جوانان جهادی که به کمک مومنانه مشغول هستند و یا متولیان و ثروتمندانی که با توجه به شرایط شیوع کرونا از گرفتن اجاره بها خودداری می‌کنند همگی جلوه‌هایی روشن از ایثار در این روزگار است و باید این رفتارهای خوب را تحسین و ترویج کرد.

این کارشناس خانواده و جوانان با بیان اینکه سخاوتمندی و کرامت تنها به معنای کمک مالی در راه خدا نیست، افزود: حتی کمک‌های حضرت خدیجه نیز تنها به کمک مالی ختم نمی‌شود و اولین کمک ایشان از لحاظ اهمیت کمک لسانی بوده است. در جامعه امروز نیز به عنوان مثال انسان‌های آبرومند باید برای ارتقا سطح ایمان، آرامش و بهبود سلامت روحی و روانی جامعه از قدرت کلام و زبان خود استفاده کنند و به دیگران کمک کنند. همان طور که حضرت خدیجه با زبان خود رسول خدا را تصدیق و تأیید می‌کرد و ایمان آوردن خدیجه و بیانات او دیگر افراد را در راه خدا مصمم‌تر می‌کرد.

حجت الاسلام مرادی با اشاره بر مصادیقی از کرامت و کمک لسانی در جامعه امروز ابراز داشت: این رفتار می‌تواند الگویی برای جوانان امروز باشد، به عنوان مثال یک جوان می‌تواند در خانواده و در سطح جامعه با قدرت کلام و زبان خود بسیاری از مشکلات و معضلات اطرافیان یا خانواده خود را حل کند. این امر می‌تواند شامل کمک به افسردگی و اضطراب یک دوست یا جلوگیری از طلاق و فروپاشی خانواده باشد.

وی یکی دیگر از ابعاد کرامت و بخشش در اسلام را راهنمایی کردن دیگران خواند و عنوان کرد: به عنوان مثال در حال حاضر که با شیوع ویروس کرونا روبه‌رو هستیم، با جملاتی همچون استفاده از ماسک و رعایت نکات بهداشتی از سوی دیگران روبرو می‌شویم و این خود مصداق امر به معروف و نهی از منکر است اما در این زمان همه افراد این کار را به عنوان یک فعل خیرخواهانه می‌دانند این در صورتی است که شاید در گذشته امر به معروف برای بسیاری جنبه دخالت یا فضولی داشت اما زمانی که امر به معروف با زبانی گرم و جنبه مثبت مطرح شود آسیب را کم می‌کند.

آرامش بخشی به دیگران در قالب رفتار کریمانه

این کارشناس خانواده و جوانان با اشاره به اشاعه اخبار نگران کننده در جامعه تصریح کرد: همه افراد می‌توانند از انتشار اخبار ناراحت کننده و ترسناک جلوگیری کنند. از نگاه روایات بهترین صدقه و انفاق کلمه خیری است که به کار می‌بریم اما متأسفانه امروزه برخی از اشخاص سیاسی یا فرهنگی حرف‌های خوبی نمی‌زنند و مردم را نگران می‌کند یا حتی گاهی به ناآرام کردن فضای روانی جامعه می‌پردازند. این موضوع در انتشار مطالب هنری نیز جریان دارد در حقیقت باید بررسی کنیم که آثار هنری اعم از نمایشی و غیره امروزی تا چه حد باعث آرامش جامعه و التیام زخم‌های اجتماعی شده‌اند یا تا چه میزان این زخم‌ها را ملتهب تر و درمان را سخت‌تر کرده‌اند.

حجت الاسلام مرادی افزود: یکی از وجوه بارز شخصیت حضرت خدیجه آرامش بخشی به رسول خدا و اطمینان دهی به مسلمانان بوده است. امروزه نیاز به این ویژگی شخصیتی و رفتاری به ویژه برای جوانان به شدت در جامعه حس می‌شود.

وی در پاسخ به این سوال که برای تبیین الگوهای رفتاری ائمه و معصومین به ویژه برای جوانان چه باید کرد، تصریح کرد: بیان این رفتارها، بخشش‌ها، مهربانی‌ها و ایثارهای معصومین و اهل بیت از جمله حضرت خدیجه و امام حسن علیهم السلام؛ بهترین راه الگو سازی و تبیین سیره عملی آنها است. این ویژگی‌ها می‌تواند در قالب هنری استفاده شود و حتی در دیالوگ آثار نمایشی دیده شود. متأسفانه امروزه آثار نمایشی در سینما و تلویزیون اغلب دارای دیالوگ‌هایی با جنبه سیاسی و یا شوخی‌ها و کنایه‌های جنسی شده و دیگر جنبه ارزشی ندارد این در حالی است که بیان آنها در رسانه‌های جمعی بسیار مؤثر است. از سوی دیگر مطرح کردن این مباحث در منبرها و در جلسات مذهبی به ویژه برای جوانان تأثیر مستقیمی در اشاعه آنها دارد همانطور که در دفاع مقدس نیز شخصیت حضرت عباس علیه السلام و داستان ایثار ایشان با تکرار در همین مجالس مذهبی برای رزمندگان نهادینه شد.

طبیعی است که بخشندگی و کرامت اهل بیت در روزگار قدیم متناسب با نیاز زمانه بوده و امروزه نیز این بخشش و سخاوت با جنبه‌هایی متناسب با اقتضای روز جامعه همراه است. در دوران کنونی، مشارکت در اعمال نیک و یاری رسانی به دیگران مصداق همان تاسی به فرهنگ اهل بیت است. از کمک به فقرا گرفته تا وقف مال در راه امور فرهنگی، گلریزان برای آزادی زندانیان، کمک به آموزش و تحصیل کودکان نیازمند، رسیدگی به وضعیت خویشان و همسایگان کمک به آرامش روانی دیگران و غیره همگی مصادیق سخاوتمندی و بخشش است که می‌تواند الگوی رفتاری جوانان امروزی باشد.