شناسایی عوامل مؤثر بر بروز پدیده وارونگی افکار عمومی

به گزارش سردبیر پرس، مقاله پژوهشی با عنوان «شناسایی عوامل مؤثر بر بروز پدیده وارونگی افکار عمومی» در شماره جدید فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات میان رشته‌ای ارتباطات و رسانه (شماره زمستان) منتشر شد.
این پژوهش برای اولین بار با هدف شناسایی علل و زمینه‌های مؤثر در بروز پدیده وارونگی افکار عمومی توسط سپهر خلجی مدرس و پژوهشگر حوزه ارتباطات با روش کیفی از نوع پدیدارشناسی انجام شده است. محقق به همین منظور با تعدادی از خبرگان و صاحبنظران علوم ارتباطات، رسانه‌، جامعه شناسی و روانشناسی که در این زمینه از تجربه‌ی مواجهه با پدیده وارونگی افکار عمومی برخوردار بودند مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته انجام داده است.
یافته‌های این پژوهش علمی نشان می‌دهد «وارونگی افکار عمومی» اولاً؛ پدیده‌ای چند بُعدی است و ثانیاً موضوعی میان رشته‌ای و ثالثاً مسأله‌ای فرآیندی و از جنس واکنش‌هاست که عواملی از جمله احساس جامعه مبنی بر عدم صداقت مسئولان، اختلال و تزلزل در اعتماد عمومی نسبت به کارگزاران، سلب اعتماد مخاطب نسبت به منبع ارسال پیام و یا بسترهای ارتباطی، اثرگذاری رسانه‌های رقیب خارجی بر جهت‌دهی افکار مخاطبان، ضعف عملکرد نظام اطلاع‌رسانی و ساختار و رویکرد سنتی و انفعالیِ رسانه‌های رسمی در مواجهه با مخاطب، تجارب گذشته و تصورات ذهنی غالب در مخاطبان، فساد و تبعیض موجود در سیستم‌ها، ضعف ناشی از عدم توجه به ظرفیت‌های اقناعی، احساس عدم شفافیت از سوی مخاطب، ضعف عملکرد مدیران و سیاستگذاری‌های غلط، وجود شکاف در اجتماع و سست شدن پایه‌های اعتماد عمومی و بی اعتنایی به نیازهای واقعی مردم مهمترین علل و زمینه‌های مؤثر بر بروز این پدیده هستند. این پژوهش در بیان راه‌حل‌های مقابله با این پدیده مسائلی مانند جلب و ارتقا اعتماد عمومی و مراقبت دائمی از آن، اولویت بخشی به مخاطب در فرایند ارتباطی، توجه ویژه به مقوله اقناع در فرآیند مدیریت پیام و به‌روز رسانی گفتمان رسانه بر مبنای ظرفیت‌های اقناعی، شناسایی موضوعات با ضریب بالای فراگیری و درگیرسازی افکار عمومی و واکنش‌های فوری و مؤثر در قبال آنها، خنثی‌سازی عملیات جریان‌های رقیب و معارض و مهار اثرات تخریبی فضای مجازی در فرایند ارتباطات را پیشنهاد داده است.
افکار عمومی به عنوان یکی از بحث انگیزترین موضوعات علوم اجتماعی است که این پژوهش علمی برای اولین بار در این حوزه به طرح نظریه «واورنگی افکار عمومی» پرداخته و بر همین مبنا تلاش شده تا صاحبنظران و متخصصان علوم مختلف و مرتبط با موضوع علاوه بر بررسی عوامل و زمینه‌های مؤثر بر وارونگی افکار عمومی به تبیین مفهومی این پدیده بپردازند.
بر اساس این پژوهش، در صورت تداوم تنزل سرمایه اجتماعی و از دست رفتن اعتماد عمومی در یک جامعه شرایط «وارونگی افکار عمومی» حاکم خواهد شد به این معناکه هر چقدر هم مسئولان تلاش کنند اما در مقابل با پاسخ منفی و وارونه افکار عمومی مواجه خواهند شد.
این پژوهش مشتمل بر تعارف مفهومی و عملیاتی از موضوع، مبانی نظری مرتبط با بحث، یافته‌های تحقیق و نتیجه‌گیری است.