«فارابی» چقدر خرج کرد؟/ فکر نمی‌کردیم «لایه‌های دروغ» انتخاب شود!

سردبیر پرس – گروه هنر- زهرا منصوری: بنیاد سینمایی فارابی سال‌هاست که اصلی‌ترین بازوی اجرایی سازمان سینمایی و به تعبیری دولت، در عرصه «تولید» در سینما محسوب می‌شود و به همین دلیل کارنامه این بنیاد در زمینه سرمایه‌گذاری در فیلم‌های سینمایی همواره به‌صورت ویژه زیر ذره‌بین قرار داشته است.
«دسته دختران» به کارگردانی منیر قیدی، «بدون قرار قبلی» به کارگردانی بهروز شعیبی، «نگهبان شب» به کارگردانی سیدرضا میرکریمی، «شادروان» به کارگردانی حسین نمازی، «لایه‌های دروغ» به کارگردانی رامین سهراب و «بی رو» به کارگردانی مرتضی علی عباس میرزایی از فیلم‌های جشنواره چهلم فیلم فجر هستند که با حمایت بنیاد سینمایی فارابی به تولید رسیده‌اند.
حبیب ایل‌بیگی که پیش‌تر قائم مقام بنیاد سینمایی فارابی بوده است و این فیلم‌ها در زمان مسئولیت او در این بنیاد به سرانجام رسیده‌اند، در گفتگویی صریح با سردبیر پرس به حواشی مربوط به این فیلم‌ها و واکنش‌هایی که رونمایی از آن‌ها در چهلمین جشنواره فیلم فجر به همراه داشته است، پاسخ گفت.
ایل‌بیگی به‌عنوان معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی در بخش اول این گفتگو به طرح نکاتی درباره وضعیت نظارتی فیلم‌های حاضر در جشنواره فیلم فجر و حواشی توقیف برخی دیگر از فیلم‌های سینمایی پرداخته بود.
در ادامه بخش دوم گفتگوی سردبیر پرس با حبیب ایل‌بیگی را می‌خوانید؛
* شما پیش‌تر در بنیاد فارابی مسئولیت داشتید و حضور برخی فیلم‌های دوران مسئولیت شما مانند «لایه‌های دروغ» و «بی رو» در جشنواره امسال با انتقاداتی مواجه شده است…
به فیلم‌های دیگر هم اشاره کنید؛ «نگهبان شب»، «دسته دختران»، «شادروان» و «بدون قرار قبلی» را هم داشته‌ایم. همه آثار را در کنار هم قضاوت کنید.
* درباره میزان سرمایه‌گذاری فارابی در این آثار بگویید. مشخصاً «دسته دختران» که در نشست رسانه‌ای عدد ۲۰ میلیارد تومان هم به‌صورت غیررسمی درباره آن مطرح شد.
ما پیش‌تر در این زمینه شفاف‌سازی کرده بودیم. در این فیلم ۱۸ میلیارد و نیم سرمایه‌گذاری کردیم. شفاف‌سازی یکی از اتفاقات بسیار خوب دوره قبل مدیریت سینمای ایران بود. ما همچنان هم آماده‌ایم تا هزینه‌های خود را اعلام کنیم.
* در دوره جدید که هنوز این اتفاق را شاهد نیستیم!
باید این اتفاق رخ دهد تا سایرین هم درباره مبالغ ساخت همین فیلم‌های حاضر در جشنواره امسال شفاف‌سازی کنند. ما هزینه همه تولیدات فارابی را به‌صورت ماهانه اعلام می‌کردیم. همه فیلم‌های فارابی در جشنواره امسال، آثاری هستند که سال گذشته ساخته شده‌اند و قرارداد آن‌ها مربوط به پارسال است. ما امسال امکان این را نداشتیم که پول بدهیم. فیلم «دسته دختران» را ابتدا ما به تنهایی پیش می‌بردیم و در ادامه حوزه هنری پای کار آمد و ۴۰ درصد مشارکت در آن را پذیرفت. درباره هزینه تولید بقیه فیلم‌ها هم در همان گزارش شفاف‌سازی اطلاع‌رسانی کرده‌ایم.
* درباره دو فیلم ضعیفی که اسم بردیم هم حتماً توضیح دهید.
سهم ما در فیلم «لایه‌های دروغ» حداقلی و در حدود ۲۰ درصد است که معادل یک میلیارد تومان می‌شود. الان به گونه‌ای درباره این فیلم صحبت می‌کنند که انگار فارابی چند میلیون دلار بابت آن هزینه کرده است! این فیلم البته سرمایه‌گذار و پخش‌کننده خارجی دارد و می‌تواند سرمایه خود را برگرداند. نمی‌خواهیم بگوییم این فیلم‌ها برای فارابی نیست، اما واقعیت این است که فکر نمی‌کردیم این آثار را هیأت انتخاب جشنواره انتخاب کند! این فیلم اساساً برای جشنواره ساخته نشده است.

فارابی یک میلیارد تومان برای «لایه‌های دروغ» هزینه کرده است

ضمن احترام به کارگردان جوان این فیلم باید بپذیریم که این فیلم مناسب جشنواره نیست. ما همواره از فیلم‌اولی‌ها در این سال‌ها حمایت کرده‌ایم. در زمینه تنوع ژانر هم در یکی دو سال گذشته، سیاست مشخصی را در فارابی دنبال کرده‌ایم. تنها گزینه‌ای که در این مدت برای ژانر اکشن پیشنهاد شد، همین پروژه بود. این یک تجربه برای یک فیلمساز فیلم‌اولی بود و نباید وارد جشنواره‌ای می‌شد که به‌دنبال ارزیابی وجوه هنری آثار است. این فیلم از ابتدا برای فروش ساخته شده بود و اتفاقاً از آن استقبال هم می‌شود. عده‌ای که این جنس فیلم‌ها را دوست دارند، حتماً از اکران آن خوشحال می‌شوند. ما چه کنیم که هیأت انتخاب جشنواره هم از این فیلم خوشش آمده است!؟
* درباره «بی رو» هم توضیح می‌دهید؟
مشارکت ما در این فیلم در حدود ۳۰ درصد بود و بابت آن ۲ میلیارد تومان پرداخت کردیم.
* از نتیجه آن راضی هستید؟
به نظرم این فیلم یک اثر امیدبخش و خاص است. فیلم فوتبالی ساختن به همین راحتی‌ها نیست. با توجه به فیلمنامه و فرآیندی که برای تولید آن طی شد، من از نسخه نهایی کار راضی بودم. فیلم شسته و رفته‌ای از کار درآمده که تکلیف‌مان با آن معلوم است. در ابتدا قرار بود بخش‌هایی از فیلم انیمیشنی باشد اما در ادامه ناچار شدند آن بخش‌ها را کنار بگذارند. در این فیلم، فیلمبرداری با یک دوربین خاص هم تجربه شد. فیلمساز با یک ذهنیتی فضای زمین فوتبال را دکوپاژ می‌کند، اما در اجرا توپ برخلاف دکوپاژ حرکت می‌کند و همه چیز به هم می‌ریزد! ما به دلیل موضوع فیلم که در فضای فیلم‌های تلخ اجتماعی می‌تواند برای یک قشر جذاب و امیدبخش باشد سراغ این پروژه رفتیم. نمی‌دانم توقع شما از سینمای ایران چیست؟

از نتیجه نهایی «بی رو» راضی هستیم

* مجموعه هزینه‌هایی که بنیاد فارابی روی این آثار کرده و به برخی از ارقام آن هم اشاره کردید، مشخص است که در گیشه بازگشتی نخواهد داشت. این مسئله اساساً برای نهادی مانند فارابی مسئله هست؟
اگر از این زاویه بخواهیم نگاه کنیم، ۹۰ تا ۹۵ درصد فیلم‌های سینمای ایران نباید ساخته شوند، چراکه بازگشت سرمایه ندارند. ما یک مسئولیت فرهنگی داریم و باید سراغ موضوعاتی برویم که آن‌هایی که برای فیلمسازی دودوتا چهارتا می‌کنند، سراغ آن‌ها نمی‌رود. اگر چنین نگاهی داشته باشیم، سریال «مختارنامه» هم نباید ساخته می‌شد! تلویزیون و دیگر بخش‌های فرهنگی کشور مانند سازمان تبلیغات کشور، کلی فعالیت فرهنگی مثل انتشار کتاب انجام می‌دهند آیا همه این فعالیت‌ها به سوددهی اقتصادی هم می‌رسد؟ اساساً مگر بخش‌های فرهنگی‌ای که از بودجه دولتی استفاده می‌کنند باید به دنبال بازگشت سرمایه باشند؟ البته باید به دنبال دیده شدن و به دست مخاطب رسیدن محصول باشیم.
فیلم سینمایی «تختی» با مشارکت ۵۰ درصدی ما در فارابی ساخته شد. آیا فکر می‌کنید این فیلم کارکرد فرهنگی خود را انجام نداده است؟ هربار تلویزیون را نگاه می‌کنید، یکی از شبکه‌ها دارد این فیلم را پخش می‌کند. فکر می‌کنم ۵۰ درصد مردم ایران فیلم را دیده‌اند، دیدن فیلم که الزاماً به معنای خرید بلیت و تماشای فیلم در سالن سینما نیست به‌عنوان مثال فیلم سینمایی «تختی» با مشارکت ۵۰ درصدی ما در فارابی ساخته شد. آیا فکر می‌کنید این فیلم کارکرد فرهنگی خود را انجام نداده است؟ هربار تلویزیون را نگاه می‌کنید، یکی از شبکه‌ها دارد این فیلم را پخش می‌کند. فکر می‌کنم ۵۰ درصد مردم ایران فیلم را دیده‌اند، دیدن فیلم که الزاماً به معنای خرید بلیت و تماشای فیلم در سالن سینما نیست. وقتی مخاطب فیلم را دیده است، یعنی هدفی که ما به دنبال آن بوده‌ایم محقق شده است. اگر بخواهیم در حوزه فرهنگ با این نگاه پیش برویم، تنها باید فیلم‌های سطحی کمدی بسازیم! مسئولیت نهاد فرهنگی، مثل یک بنگاه مالی نیست. البته که باید به مخاطب فکر کنیم و باید فیلم‌های بسازیم که بتواند مخاطب را به خود جلب کند.
* به نظرتان در همین زمینه فیلم‌های امسال شما موفق عمل می‌کنند؟
معتقدم اکثر فیلم‌های جشنواره امسال به اکران نمی‌رسند چرا که فرآیند معرفی و تبلیغ درست برای آن‌ها فراهم نیست. این آثار اگر درست معرفی و تبلیغ شوند و ذائقه مخاطب را تنها به سمت فیلم‌های کمدی سوق ندهیم، حتماً خیلی از فیلم‌های خوب جشنواره می‌توانند به‌خوبی دیده شوند. امروز متأسفانه در انتخاب فیلم‌ها برای اکران عمومی اتفاقاتی رخ می‌دهد که اجازه ورود فیلم‌های خوب به چرخه اکران داده نمی‌شود.
در دولت جدید بحث‌های بسیاری صورت گرفته است و تلاش داریم تا حمایت‌های دولتی در حوزه اکران هم صورت بگیرد. نباید به‌گونه‌ای باشد که دولت تنها در زمینه تولید حمایت کند. فکر می‌کنم اگر حرکت‌هایی در جهت تبلیغ درست فیلم‌ها صورت بگیرد و تیزرهای تلویزیونی و تبلیغات شهری مناسبی برای آثار در نظر بگیریم، فیلم‌های فرهنگی هم قطعاً به خوبی دیده خواهند شد.
مثلاً فیلم «نگهبان شب» با استقبال مخاطبان در سالن رسانه‌های برج میلاد اکران شد. همین فیلم شاید در اکران عمومی برای مخاطبانی که به دنبال فیلم کمدی هستند، با استقبال مواجه نشود. اما بالاخره جماعتی که در این سالن به تماشای فیلم نشستند هم بخشی از مردم کشور هستند. اگر این بخش از مردم به‌خوبی مطلع شوند که چه فیلمی در حال اکران عمومی در سینماهای کشور است، حتماً از آن استقبال می‌کنند. ما در این مرحله درست عمل نمی‌کنیم. مخاطب‌شناسی ما در مرحله اکران و تبلیغ فیلم‌ها درست نیست. معمولاً به این فیلم‌ها که می‌رسیم، سانس‌های کمتر و تبلیغات کمتری را به فیلم‌ها اختصاص می‌دهیم. درست است که مردم بیشتر به دنبال فیلم‌های کمدی هستند اما بدانیم همه فیلم‌ها مخاطب خاص خود را دارند. دیدارها و هماهنگی‌هایی با مدیران سازمان صداوسیما داشته‌ایم که امیدواریم به اتفاقات خوبی منتهی شود.
* یعنی تعداد تیزرهای تلویزیونی بالاتر می‌رود؟
ان‌شالله این اتفاق رخ می‌دهد. قرار بود همین هفته جلسه‌ای در این زمینه با برخی از مدیران صداوسیما داشته باشیم که شرایطش مهیا نشد و فکر می‌کنم بعد از جشنواره این دیدار صورت بگیرد. من پیش‌تر و در نوروز ۹۶ تجربه موفقی در این زمینه داشته‌ام. در آن مقطع با توافقی که با صداوسیما داشتیم، تیزرهای فیلم‌ها به‌صورت ویژه از تلویزیون پخش شد و در راستای همین اتفاق تبلیغ فیلم‌های سینمایی از شبکه‌های ماهواره‌ای مانند جم‌تی‌وی هم قطع شد. همین اتفاق تأثیر بسیار خوبی در فروش فیلم‌ها داشت. امیدواریم این اتفاق مجدد هم صورت بگیرد تا هم فیلم‌های خوب بسازیم و هم به خوبی هم بتوانیم آن‌ها را اکران کنیم.

منبع : مهر نیوز