«پیشکش ایرانی» و حسرت «اربعین»/ غریب بودیم، حس غربت نداشتیم

مجتبی رضوانی کارگردان مستند «پیشکش ایرانی» که به مناسبت اربعین حسینی به صورت اینترنتی عرضه شده است، در گفتگو با خبرنگار سردبیر پرس درباره این اثر گفت: ما این مستند را ۲ سال پیش تولید کردیم. این مستند در حقیقت در کنار یک قرار جمعی غیرمنتظره برای تشکر از موکب داران عراقی ساخته شد. ما پروژه‌ای داشتیم که در قالب آن گروه تواشیح «الغدیر» در پیاده‌روی اربعین، همراه ما می‌شد و سرودی عربی تحت عنوان «خیر الاحباب» را می‌خواند.
وی ادامه داد: «فلش ماب» همان قرار جمعی غیرمنتظره است، از این رو ما همراه این گروه سراغ موکب داران عراقی می‌رفتیم که در موکب خود خدمت می‌کردند، بعضاً در آشپزخانه و جاهای خدماتی این موکب ها قرار داشتند و درواقع در دید مستقیم زائران اربعین قرار نمی‌گرفتند، چون دائم مشغول پخت و پز و ارائه خدمات به زائران بودند. به همین ترتیب گروه تواشیح با غافلگیری در مقابل آن‌ها قرار می‌گرفت و شروع به اجرای یک سرود می‌کرد که معنا و مفهوم این سرود تشکر از این خادمان اربعینی بود.
رضوانی افزود: این اتفاق واکنش بسیار جالبی از سوی موکب داران عراقی به همراه داشت. به این صورت که وقتی این برنامه و سرود برای آن‌ها اجرا می‌شد خیلی به وجد می‌آمدند، بعد از اجرا دوستان را در آغوش می‌گرفتند و غالباً می‌گفتند ما هیچ‌وقت فکر نمی‌کردیم یک روز یک گروه تواشیح برای ما برنامه‌ای اجرا کند. این کار، یک امر فرهنگی بود که توانست ارتباط بیشتری را بین زائران اربعینی عراق و ایران شکل بدهد. درواقع این گروه تواشیح، زبان تشکر ایرانی‌ها از عراقی‌ها بود. هرچند ما اختلاف زبانی داریم، ولی وقتی سرودی عربی برای تشکر از لطف و مهمان نوازی آنها خوانده می‌شد، واکنش جالبی نشان می‌داند.
در هیچ کجای دنیا دیده نمی‌شود که میلیون‌ها انسان در چنین مسیری قرار بگیرند و هزاران نفر مسابقه بگذارند برای اینکه بتوانند به آنها خدمت کنند یعنی در عین حال که در یک کشور غریب هستی ولی این غربت اصلاً حس نمی‌شود اجرای تواشیح در ۵۰ موکب عراقی
کارگردان مستند «پیشکش ایرانی» درباره مختصات اجرای این طرح توضیح داد: اجرای این سرود کار فرهنگی خوبی بود و ما توانستیم در آن سفر به حدود ۵۰ موکب سر بزنیم. کار ما تقریباً از عمود صد شروع و به عمود ۵۰۰ در مسیر پیاده‌روی اربعین کشیده شد. در این ۴۰۰ عمود به حدود ۵۰ موکب سر زدیم و با اجرای تواشیح آنها را غافلگیر کردیم.
وی افزود: ضمن اینکه ما از اجرای این سرودها تصویربرداری هم می‌کردیم که در پی آن قطعات جالبی تولید و از رسانه ملی پخش شد به طوری که در حین پیاده روی هم خیلی بین لبنانی‌ها و عراقی‌ها دست به دست می‌شد. به همین ترتیب به ذهنم رسید حالا که این کلیپ‌ها ضبط می‌شود و ما موکب به موکب به اجرا می‌پردازیم خوب است که با استاد محمدعلی دهدشتی یکی از اعضای این گروه مصاحبه‌ای انجام دهم و حال و هوای ایشان را از این اقدام بیشتر جویا شوم از همین رو در کنار تولید این نماهنگ‌ها تصمیم گرفتم همزمان مستند «پیشکش ایرانی» را هم تولید کنم.
رضوانی ادامه داد: این مستند، گزارشی از رویدادهای عاطفی و احساسی در جریان این سفر است و اتفاقاتی را که در طول تولید این نماهنگ‌ها رخ داده است به تصویر می‌کشد؛ آینه‌ای از اتفاقات و مشاهدات ما از جریان تولید است. یعنی در حالی که ما برای کار دیگری به این پیاده روی رفته و مشغول تولید نماهنگ بودیم ولی در نهایت به مستند «پیشکش ایرانی» رسیدیم به این صورت که به ذهنم رسید جا دارد که در حین کار، فیلم مستندی از همین اقدام تولید کنم چون ما مشغول انجام یک پروژه دیگر بودیم که از دل آن کاری دیگر را تدارک دیدیم.

این کارگردان اظهار کرد: در این سال‌ها آثار زیادی درباره اربعین ساخته شده است و آنهایی که به این سفر رفته‌اند، بعد از بازگشت خاطراتشان را برایمان تعریف کرده‌اند اما چیزی که در ذهن ما به عنوان ایرانی خیلی باقی ماند مهمان نوازی عراقی‌ها بود. به طوری که وقتی زائر ایرانی پا در پیاده روی اربعین می‌گذارد هیچ احساس غربتی نمی‌کند انگار که ما سال هاست آنها را می‌شناسیم و با آنها ارتباط داریم.
رقابتی که موکب‌داران برای خدمت داشتند
وی افزود: ما در طول پیاده‌روی دائم موکب داران عراقی را می‌بینیم که در ارائه خدمت به افراد مسابقه دارند و همه سعی می‌کنند به نحوی افراد را خود جذب کنند تا به آنها جای استراحت و خورد و خوراک بدهند، خستگی را از تن زائران دربیاورند تا آن‌ها بتوانند مسیر را ادامه بدهند؛ در هیچ کجای دنیا دیده نمی‌شود که میلیون‌ها انسان در چنین مسیری قرار بگیرند و هزاران نفر مسابقه بگذارند برای اینکه بتوانند به آنها خدمت کنند یعنی در عین حال که در یک کشور غریب هستی ولی این غربت اصلاً حس نمی‌شود. هرکس یک بار به پیاده روی اربعین برود سال بعدش دوست دارد با وجود سختی‌ها باز در این مسیر قرار بگیرد چون تمام سختی‌هایش هم لذت بخش است.
این کارگردان توضیح داد: چیزی که برای من جالب بود این بود که برخی از این عراقی‌ها که می‌خواستند در این مسیر به زائران خدمت کنند، سالانه چیزی شبیه به یک صندوق خریداری می‌کنند تا در آن پول پس‌انداز و در راه خدمت رسانی به زائران در اربعین خرج کنند، این صندوق چیزی شبیه به یک قلک است که نزدیک اربعین آن را باز می‌کنند. این نشان می‌دهد که هرکسی در اربعین به اندازه توان خود خدمت می‌کند و ما در تولید این نماهنگ و اجراهای میدانی تلاش کردیم این موضوع را به تصویر بکشیم.
رضوانی در پایان درباره تجربه متفاوت اربعین امسال نیز اظهار کرد: ما هر سال این موقع در مسیر پیاده روی اربعین بودیم ولی امسال به دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی عازم این سفر نشدیم و این موضوع نوعی حسرت در دل ما ایجاد کرد. در طول این مسیر هرکسی به اندازه توان خود خدمتی می‌کرد، ما فیلمساز هستیم و چند سال پیاپی بود که در این مسیر کار فرهنگی می‌کردیم که این امر امسال میسر نشد ولی به نظرم اگر هنرمند باهوش باشد می‌تواند از تصاویر و فیلم‌های باقی مانده و استفاده نشده از سال‌های قبل استفاده و کاری تازه تولید کند.