چهره اینستاگرامی چگونه کارگردان سینما شد/این منطق سرمایه‌داری است

به گزارش خبرنگار سردبیر پرس، «حکم تجدید نظر» عنوان فیلمنامه‌ای است که صدور پروانه ساخت برای آن به تهیه‌کنندگی و نویسندگی رضا کریمی و کارگردانی محمدامین کریم‌پور در هفته گذشته واکنش‌ها و حواشی بسیاری را به‌دنبال داشت.

محمدامین کریم‌پور کارگردان فیلم‌اولی این پروژه، پیش‌تر به‌واسطه فعالیت‌ها و فیلم‌های تبلیغاتی‌اش در فضای اینستاگرام، اصطلاحاً به‌عنوان یک «اینفلوئنسر» شناخته می‌شد و همین سابقه سبب شد که موافقت سازمان سینمایی با ورود او به عرصه کارگردانی سینما، بازتاب‌هایی منفی در محافل سینمایی و رسانه‌ای داشته باشد. این بازتاب‌ها با واکنش‌هایی از سوی مدیران سازمان سینمایی و تهیه‌کننده فیلم مواجه شد اما شب گذشته، فریدون جیرانی به‌عنوان یکی از چهره‌های باسابقه سینما و نماینده کانون کارگردانان در شورای صدور پروانه ساخت سازمان سینمایی، در گفتگویی با حمیدرضا مدقق در شبکه خبر تلویزیون، با صراحت بیشتر به این حواشی واکنش نشان داد.

محمدامین کریم‌پور چگونه مجوز کارگردانی گرفت؟

جیرانی در پاسخ به این سوال که چرا باید برای یک چهره اینستاگرامی پروانه کارگردانی صادر شود گفت: واقعیت این است که ما با تهیه‌کننده‌ای به نام رضا کریمی مواجه بودیم که از چهره‌های شناخته شده سینما بود و تقاضای پروانه ساخت برای فیلمنامه‌ای تحت عنوان «حکم تجدید نظر» داشت. او برای این فیلم کارگردان جوانی را هم معرفی کرده بود که طبق قانون یک فیلم‌کوتاه به‌عنوان نمونه کار این کارگردان به شورا ارائه کردند. اکثریت شورا از جمله خود بنده این نمونه کار را دیدیم و یک هفته پیش از صدور پروانه ساخت برای این فیلمنامه، مجوز کارگردانی برای این فیلمساز جوان را صادر کردیم.

جیرانی: محمدامین کریم‌پور را تا زمان صدور مجوز برای این فیلم نه من و نه دیگر اعضای شورا اساساً نمی‌شناختیم. بعد از آن بود که این نکته مطرح شد و وقتی به من اطلاع دادم، تماسی با رضا کریمی به عنوان تهیه‌کننده گرفتم که اعلام کردند او پیش از این کارگردان فیلم‌های تبلیغاتی در فضای مجازی بوده است وی با اشاره به اینکه فیلمنامه «حکم تجدید نظر» در چند نوبت اصلاحیه خورده تا موفق به اخذ پروانه ساخت شده است، تأکید کرد: معیار ما اولاً همان نمونه کار بود و دیگر اینکه متن فیلمنامه ارائه‌شده از سوی رضا کریمی هم فیلمنامه جدی و بسیار خوبی بود. اصلاً هم آنگونه که برخی تصور کرده‌اند این سناریو کمدی نیست و یک اثر جدی اجتماعی است.

عضو شورای صدور پروانه ساخت ادامه داد: بعد از آنکه این مجوز صادر شد عده‌ای با بنده تماس گرفتند. واقعیت این است که نه بنده اهل فضای مجازی هستم و نه تا جایی که می‌دانم دیگر اعضای شورا مانند منوچهر شاهسواری. محمدامین کریم‌پور را تا زمان صدور مجوز برای این فیلم نه من و نه دیگر اعضای شورا اساساً نمی‌شناختیم. بعد از آن بود که این نکته مطرح شد و وقتی به من اطلاع دادند، تماسی با رضا کریمی به عنوان تهیه‌کننده گرفتم که اعلام کردند او پیش از این کارگردان فیلم‌های تبلیغاتی در فضای مجازی بوده است.

جیرانی سپس به اعتراضات صورت گرفته نسبت به این پروانه ساخت اشاره کرد و گفت: عده‌ای معترض هستند که اگر این فرد توانسته مجوز بگیرد، ما چرا پشت در مانده‌ایم. واقعیت اما این است از زمانی که من در این شورا هستم، هیچ دستیار کارگردانی پشت سد صدور مجوز کارگردانی نمانده است. تلاش ما در شورا و تلاش شخص آقای طباطبایی‌نژاد این بوده است که جوان‌ها مشکلی برای ورود به عرصه کارگردانی نداشته باشند. اما اینکه این فرد خاص می‌تواند وارد شود و فرد دیگری نمی‌تواند، این دیگر مربوط به مناسبات بازار است.

وی در توضیح این نکته گفت: وقتی ما در مناسبات بازار، بخش خصوصی را حاکم می‌کنیم، یکی از تبعاتش همین است. شما نمی‌توانید بخش خصوصی را مجبور کنید که با جیرانی نوعی کار کند. بخش خصوصی خودش کارگردان و سرمایه‌گذارش را پیدا می‌کند. من نمی‌توانم بخش خصوصی را مجبور کنم برود سراغ فلان دستیار کارگردانی که برای ورود به این عرصه محق‌تر است.

محمدامین کریم‌پور؛ چهره اینستاگرامی که کارگردان شد

شورای پروانه ساخت باید تعطیل شود!

این عضو شورای پروانه ساخت سازمان سینمایی در ادامه صراحتاً گفت: از نظر شخص بنده، شورای پروانه ساخت از اساس اشتباه است و باید تعطیل شود. این شورا در خودش، تناقض دارد. فیلمسازان جوانی در این شورا منتظر دریافت پروانه ساخت هستند و این واقعیت است. شورای پروانه ساخت درون خودش تناقض دارد و همیشه هم مخالف آن بوده‌ام، اما به قانون احترام می‌گذارم و به سهم خودم تلاش می‌کنم در این شورا که حضور دارم، کاری کنم که جوانان کمتر با مشکل مجوز مواجه شوند.

جیرانی: اگر ما طالب آزادی و دموکراسی هستیم، باید بدانیم که در دموکراسی کسی نمی‌گوید که «فلانی قبلاً در زندگی‌اش چه کار کرده است؟»! نمی‌شود در اقتصاد نگاهمان سرمایه‌داری باشد و در فرهنگ بخواهیم نگاه چپ داشته باشیم! مناسبات سرمایه‌داری با خودش، تهیه‌کننده، کارگردان و سرمایه‌گذار می‌آورد. نمی‌شود انتظار دیگری از آن داشت جیرانی تأکید کرد: اگر ما طالب آزادی و دموکراسی هستیم، باید بدانیم که در دموکراسی کسی نمی‌گوید که «فلانی قبلاً در زندگی‌اش چه کار کرده است؟»! نمی‌شود در اقتصاد نگاهمان سرمایه‌داری باشد و در فرهنگ بخواهیم نگاه چپ داشته باشیم! مناسبات سرمایه‌داری با خودش، تهیه‌کننده، کارگردان و سرمایه‌گذار می‌آورد. نمی‌شود انتظار دیگری از آن داشت. یا باید به سال‌های دهه ۶۰ بازگردیم که اقتصاد در اختیار دولت بود و همه چیز کنترل می‌شد. در آن فضا می‌شد من نوعی بگویم تو فیلم بساز و دیگری فیلم نسازد. اما وقتی وارد مناسبات سرمایه‌داری شدیم، دیگر این مناسبات بازار آزاد است که همه چیز را هدایت می‌کند. مناسبات بازار آزاد با خودش نمی‌گوید که فریدون جیرانی پشت خط مانده‌است به او کار بدهیم، بلکه به‌دنبال کسی می‌گردد که یا سرمایه داشته باشد، یا بتواند اثری بسازد که در بازار فروش تضمین‌شده داشته باشد. این‌ها تناقض‌هایی است که ما با آن‌ها زندگی می‌کنیم. واقعاً هم نمی‌دانم با این تناقض‌ها چه می‌توان کرد اما واقعی است و وجود دارد.

وی بار دیگر تأکید کرد: در این مدتی که من در شورای پروانه ساخت بودم، هیچ دستیار کارگردان و یا کارگردان جوانی پشت سد مجوز نمانده است. اتفاقاً مجوز گرفته‌اند، اما نتوانسته‌اند فیلمی بسازند، چون نتوانسته‌اند سرمایه‌گذار گیر بیاورند. این دیگر ربطی به فرآیند صدور مجوز و سازمان سینمایی ندارد. این مرتبط با مناسبات حاکم بر فرآیند تولید و فیلمسازی است.

این عضو شورای پروانه ساخت درباره شایبه وجود برخی مناسبات پشت‌پرده و ارتباط صدور این پروانه ساخت با نسبت تهیه‌کننده فیلم با برخی اعضای کانون کارگردانان که جیرانی آن‌ها را در شورا نمایندگی می‌کند هم گفت: بله من عضو کانون کارگردانان هستم اما در جامعه پر از سوءتفاهم هر اتفاقی سوءتفاهم‌برانگیز است. من هم حق می‌دهم به کسانی که چنین سوءتفاهمی برایشان ایجاد شده است. در این مورد خاص اما شاید مهمترین اشتباه تهیه‌کننده فیلم، انتخاب این کارگردان بود و درباره آن هم خودش باید پاسخگو باشد. شاید بهتر بود در همان مرحله درخواست به شورای ساخت اطلاع داده می‌شد که قرار است چنین فردی کارگردان کار باشد. اگر کسی مشکلی داشته باشد، وظیفه حراست است که به ما اطلاع دهد و ما شخصاً در این مسائل ورود نمی‌کنیم. همسر آقای کریمی هم خودشان از تهیه‌کنندگان هستند و فیلمی هم در دست دارند اما در این مورد اصلاً ورودی نداشتند.

جیرانی درباره اینکه آیا مطلع‌شدن اعضای شورای پروانه ساخت از سابقه محمدامین کریم‌پور تغییری در نظر شورا در این زمینه ایجاد کرده است هم گفت: هنوز جلسه‌ای در این زمینه نداشتیم و در جلسه روز شنبه احتمالاً در این زمینه گفتگو خواهیم کرد. اینکه مجدد درباره این موضوع بحث می‌شود یا خیر هم تصمیمی است که آقای طباطبایی‌نژاد باید بگیرد و من به‌عنوان یک عضو نمی‌توانم تصمیم‌گیر باشم.