گسترش روابط ایران و چین در دنیای وابستگی متقابل «منطقی» است

سردبیر پرس – گروه بین الملل: تاریخچه قرارداد ۲۵ ساله میان ایران و چین به سفر «شیء جین پینگ» رئیس جمهوری چین در بهمن ماه سال ۹۴ به تهران باز می‌گردد. زمانی که دو کشور بیانیه مشترک و رسمی را امضا کردند که در یکی از بندهای آن از اراده راسخ دو طرف برای گسترش همکاری‌های جامع ۲۵ ساله سخن گفته شد.
رئیس جمهوری چین پس از این توافق گفت: «اقتصاد چین و ایران مکمل یکدیگر هستند و در این سفر در خصوص برنامه‌ریزی برای همکاری استراتژیک ۲۵ ساله به توافق رسیده‌ایم و آماده گسترش و تعمیق همکاری‌ها در بخش‌های فرهنگی، آموزشی، فناوری، نظامی و امنیتی در سطح شرکای راهبردی هستیم و ایجاد سازوکاری برای افزایش همکاری‌های امنیتی در مواجهه با تروریسم را ضروری می‌دانیم.»
موضوع سال گذشته و در سفر «محمدجواد ظریف» وزیر امورخارجه به چین پی گرفته و سند ابتدایی و پیش‌نویس به مقامات چینی ارائه شد. در ادامه تعیین جزئیات مورد نظر ایران و چین درباره همکاری مشترک، اول تیر ماه سال جاری هیأت دولت پیش‌نویس دیگری از این برنامه ۲۵ ساله را تصویب و ظریف را مأمور ادامه مذاکرات با چین کرد.
خبرنگار سردبیر پرس در گفتگو با پروفسور «مهران کامروا» به بررسی این موضوع پرداخته است که در ادامه می‌آید.
«کامروا» استاد حکومت در دانشگاه جورج تاون آمریکا و مدیر بخش مطالعات ایران در مرکز عربی و تحقیقات سیاسی است. وی دکترای خود را در علوم اجتماعی و علوم سیاسی از دانشگاه کمبریج اخذ کرده و صاحب مقالات و کتاب‌های زیادی است. کاب‌های «قطر؛ کشور کوچک، سیاست بزرگ»، «خاورمیانه معاصر، تاریخ سیاسی پس از جنگ جهانی اول» و «انقلاب فکری ایران» از جمله آثار وی به شمار می‌رود.
*ایران و چین توافق ۲۵ ساله را در زمینه‌های مختلف امنیتی، نظامی، انرژی و … به امضا رسانده‌اند که بر اساس این توافق نامه، همکاری دو کشور در زمینه‌های مختلف وارد مراحل جدیدی خواهد شد. آیا این توافق همکاری میان دو کشور را به همکاری استراتژیک تبدیل می‌کند؟
ما هنوز از جزئیات دقیق توافق آگاهی نداریم و اظهار نظر در مورد آن مستلزم آگاهی از جزئیات آن است. پیش‌نویس غیر رسمی توافق‌نامه در اینترنت منتشر می‌شود و این پیش‌نویس بسیار متفاوت از شایعات و برداشت‌های غلطی است که به طور علنی مورد بحث قرار می‌گیرد.
به طور کلی، باید در نظر داشته باشیم که چین به عنوان یک قدرت مهم جهانی، به ویژه در توسعه زیرساخت‌ها و فناوری ظهور کرده است. در دنیای وابستگی متقابل جهانی امروز، توسعه فناوری نیاز به تبادل و روابط با دیگر کشورها دارد.
* آیا همکاری نظامی و امنیتی ایران و چین بر همکاری چین با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس تأثیر خواهد گذاشت؟ و آیا می‌تواند تمایل آنها به غرب و ناتو را افزایش دهد؟
کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در حال حاضر کاملاً در اردوگاه امنیتی ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا بوده و روابط ایران با هر کشور دیگری به هیچ وجه بر ترتیبات امنیتی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس تأثیر نخواهد گذاشت.
دولت‌های عضو شورای همکاری خلیج فارس بدون توجه به چین هر ساله رکورددار خرید تسلیحات از غرب هستند. چین با ارتش کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس روابط نظامی ندارد و خریدار نفت و گاز از این کشورها است و تاکنون قدرتی نظامی در خلیج فارس نبوده است. بنابراین من انتظار ندارم که روابط چین با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به هیچ وجه تغییر کند.
*به طور کلی، همکاری ایران و چین چگونه روی ائتلاف‌های منطقه خلیج فارس تأثیر خواهد گذاشت؟
منطقه خلیج فارس همیشه شاهد حضور بازیگران غیر منطقه‌ای بوده است، پرتغالی‌ها، عثمانی‌ها، انگلیسی ها و سپس آمریکایی‌ها. این بازیگران با گذشت زمان تغییر کرده‌اند. بعید نیست که آمریکایی‌ها به زودی خلیج فارس را ترک کنند.
برای آینده قابل پیش بینی، بعید به نظر می‌رسد که چین سعی کند یک بازیگر استراتژیک در خاورمیانه باشد. منطقه اصلی تمرکز و عرصه اصلی رقابت با ایالات متحده، دریای چین جنوبی خواهد بود. من بسیار تردید دارم که چین خود را به عنوان یک بازیگر نظامی در خلیج فارس درگیر کند.
* آیا این توافق می‌تواند راه را برای عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای هموار کند؟
مطمئناً این توافق به شانس ایران برای پیوستن به سازمان همکاری شانگهای آسیب نمی‌رساند. هنوز نمی‌شود با اطمینان در مورد آن صحبت کرد.