فیلمسازی که تماشاگرپسند است/ سامورایی‌هایی که شمشیر نمی‌کشند

به گزارش سردبیر پرس به نقل از روابط‌عمومی خانه هنرمندان ایران، پانصد و دومین برنامه سینماتک خانه هنرمندان شامگاه ۲ خرداد ماه با اجرای کیوان کثیریان و حضور آزاده جعفری به نمایش فیلم سینمایی تیغ پنهان به کارگردانی یوجی یامادا از سینمای ژاپن اختصاص پیدا کرد.
بعد از نمایش این فیلم آزاده جعفری منتقد سینما به نقد این فیلم سینمایی پرداخت.
در ابتدای این نشست جعفری بیان کرد: یوجی یامادا به نوعی با فیلمسازان این دوره سینماتک متفاوت است، او فیلمساز کهنسالی است در حالی که بقیه فیلمسازان این دوره متولد دهه ۶۰ و ۷۰ هستند. باید عنوان کنم موج نوی ژاپن در اوایل دهه ۶۰ شروع شد و دوره درخشانی بود، فیلمسازان موج نوی ژاپن شورشی، رادیکال و ساختار شکن بودند، آنها فیلم‌های سیاسی می‌ساختند و قوانین اجتماعی و سیاسی ژاپن را زیر سوال می‌برند اما جالب است که بدانید یامادا در همین دوره شروع به فیلمسازی کرد. او اولین فیلمش را در حوزه درام و کمدی ساخت، یامادا به نوعی به موج ژاپن ربطی نداشت، فیلمساز آرامی بود و فیلم‌هایی در ژانرهای مختلف می‌ساخت. فیلم‌های یامادا تماشاگر پسند بودند به همین دلیل نمی‌توانیم او را فیلمساز مولف بدانیم بلکه یوجی یامادا بیشتر یک فیلمساز مردم پسند بود. مجموعه «توراسانت» از ساخته‌های یاماداست و ژاپنی‌ها شخصیت توراسانن را خیلی دوست دارند چون با طبقه پایین و فرودست این کشور ارتباط برقرار می‌کرد. خیلی‌ها فکر می‌کنند همین مجموعه «توراسانت» نگذاشت یامادا روی سبک خاص خود تمرکز کند یعنی فیلم‌هایی بسازد که شخصی باشد و او را در جهان معرفی کند اما همین مجموعه «توراسانت» توانست یکی از استودیوهای ژاپن را از ورشکستگی نجات بدهد.
جعفری بیان کرد: یامادا به روابط و عواطف انسانی اهمیت می‌داد چون در جامعه خشک ژاپن مهم این است که عواطف، هویت فردی و هویت انسانی حفظ شود. ما این درون‌مایه را در سه گانه یامادا می‌بینیم.
این منتقد توضیح داد: این نوع از سینما قدمت طولانی در ادبیات و سینمای ژاپن دارد، ژاپنی‌ها این ژانر را فیلم‌های شمشیرزنی می‌نامند و خیلی از فیلمسازان بزرگ در این زمینه فیلم‌های مهمی ساختند. در توضیح سامورایی‌ها باید بگویم پیش از انقلاب میجی سامورایی‌ها قشر مهمی بودند به همین دلیل درون مایه آثار مختلف ژاپنی به منش سامورایی‌ها برمی‌گردد. یامادا به بسیاری از این مفاهیم در فیلم‌هایش توجه دارد؛ «رونین» یا سامورایی‌ای که دیگر ارباب ندارد در خیلی از فیلم‌های ژاپنی دیده می‌شود، در واقع این سامورایی‌ها رها شده‌اند و پولی ندارند ولی به خاطر درجه اجتماعی که دارند نمی‌توانند خیلی از کارها را به دلایل مختلف انجام بدهند. وقتی فیلم‌های ژاپنی به ویژه فیلم‌های تاریخی را تماشا می‌کنیم، قوانین و نظام طبقاتی را می‌بینیم که خیلی سفت و سخت و هولناک است، انقد دست و پای این سامورایی‌ها بسته است که فردیت و رهایی معنی ندارد، این سامورایی‌های بدون ارباب در مسیر فیلم مجبور می‌شوند به خاطر حفظ شرافت خود وارد یک مبارزه ناخواسته شوند مثلاً در هر سه فیلم یامادا می‌بینیم که شخصیت‌های او تمایلی به مبارزه ندارند.
وی در بخش دیگر از صحبت‌هایش درباره کشته شدن یک سامورایی با اسلحه غربی گفت: برای سامورایی‌ها تحقیر آمیز بوده است که با تفنگ و اسلحه غربی بمیرند در فیلم یامادا هم‌چنین موضوعی را دیدیم که بزرگترین درون مایه فیلم‌های سامورایی تضاد دو مفهوم است یکی به معنای عواطف و انتخاب‌های اخلاقی فردی و دیگری ایستادن در مقابل سیستم معیوب. این همیشه برای ژاپنی‌ها مسأله بوده است که یک فرد ژاپنی و البته قهرمان کجا باید طبق وظیفه خود پیش برود و کجا در برابر آن بایستد.
این منتقد مطرح کرد: یامادا سه فیلم سامورایی ساخته که به سه‌گانه او شهرت دارد؛ هر سه فیلم او قهرمانان تنها و سرشت نیکی دارند که در یک جامعه طبقاتی اسیر شده و در مرحله‌ای باید تصمیم بگیرند که راه فردی خود را انتخاب کنند یا در برابر نظام طبقاتی بایستند. یامادا این قوانین سفت و سخت را به چالش می‌کشد.
وی در پاسخ به سوالی درباره سبک کارگردانی فیلمسازان ژاپنی بیان کرد: بسیاری از فیلمسازان ژاپنی رادیکال و برخی مهم هستند در واقع سبک شخصی خود را دارند. یامادا در دوران موج نوی ژاپن خیلی آرام و سر به زیر به کار خود ادامه می‌داد. با این حال سه گانه او نشان داد توانایی‌های زیادی دارد.
جعفری در پایان درباره موسیقی فیلم توضیح داد: موسیقی فیلم ترکیبی از موسیقی غربی و ژاپنی است. وقتی مبارزه شروع می‌شود موسیقی هم می‌آید تا احساسات ما را تحریک کند و این به دلیل همراه کردن مخاطب است، به خاطر همین این فیلم‌ها تماشاگران زیادی پیدا می‌کنند.

منبع : مهر نیوز