کاهش ذخایر آب در تهران/رشد مصرف از بارش ها سبقت گرفت

سردبیر پرس – گروه استان‌ها: کم‌آبی مقوله‌ای است، که دهه‌های اخیر گریبان گیر مناطق مختلف کشورمان شده است و فرقی هم ندارد، که در شمال و جنوب کشور و یا هرکجای دیگر باشید، قطعاً با کم‌آبی دست‌به‌گریبان بوده و آن را تجربه کردید.
استان تهران نیز از این مقوله مستثنا نیست و مهاجرت‌های بی‌حساب‌وکتاب و روی آوردن مردم به این استان و افزایش جمعیت آن در عصر حاضر سبب ایجاد جدی‌تر شدن تهدید کم‌آبی در استان تهران شده است.
جمعیت تهران طی ۵۰ سال گذشته روند افزایشی داشته است، جمعیت این استان در دهه ۴۰ زیر سه میلیون نفر بوده است، اما اکنون این استان حدود ۱۷ میلیون نفر جمعیت دارد و قطعاً تأمین آب این جمعیت فزاینده به‌سادگی میسر نیست.
گرما و کرونا دو عامل افزایش مصرف آب در استان تهران
خشک‌سالی در تهران مربوط به دیروز و امروز نیست، بلکه به گفته قائم‌مقام ستاد توسعه آب، خشک‌سالی، فرسایش و محیط‌زیست معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از اوایل دهه ۳۰ خشک‌سالی در کشور آغاز شد و تا اواخر دهه ۴۰ ادامه داشته است و نیز پس‌ازآن از سال ۱۳۵۳ به بعد دوره ترسالی آغاز شد و تا سال ۱۳۷۷ ادامه داشت و سپس از اواخر سال ۱۳۷۷ خشک‌سالی آغاز شد و تا ۱۳۹۷ ادامه داشت.
این خشک‌سالی‌های پیاپی سبب خشک شدن قنات‌های متعددی شد و هم‌زمان با این خشک‌سالی‌ها شاهد مهاجرت و افزایش بی‌رویه جمعیت و پیرو آن برداشت‌های فزاینده آب از منابع زیرزمینی و کاهش سطح آب سفره‌ها بودیم و میزان برداشت از سفره‌های زیرزمینی به حدی رسید، که فرونشست در سراسر استان آغاز و بحران‌آفرین شد.
تأمین آب برای پایتخت، آن‌قدر استراتژیک و مهم بود، که سدهای «زیارت»، «ماملو»، «امیرکبیر»، «لار»، «لتیان» و «نمرود» در اطراف تهران احداث شد و مورد بهره‌برداری قرار گرفت، اما همچنان این سدها پاسخگوی نیاز استان نبودند و برداشت‌های بی‌رویه هر روز بیشتر از روز گذشته می‌شد و نگرانی‌ها در این خصوص افزایش می‌یافت.
البته در یکی دو سال اخیر بارش‌های تقریباً مناسبی در استان تهران رخ داد و این باور را در بین مردم ایجاد کرد، که دوره خشک‌سالی به پایان رسیده و وارد دوره ترسالی شده‌ایم، البته کارشناسان افزایش بارش‌ها نسبت به میانگین درازمدت را تأیید می‌کنند، اما هنوز به‌طورقطع نمی‌توانند، راجع به ورود به دوره ترسالی اظهارنظری کنند و تنها آن را احتمالی می‌دانند، که به‌راحتی نمی‌توان آن را تأیید و یا رد کرد.
این بارش‌های مناسب با شیوع ویروس کرونا و لزوم رعایت بهداشت فردی توأم شد، تا این بارش‌ها و تصور ورود به دوره ترسالی سبب مصرف بی‌رویه آب در استان تهران و رکورد زنی مصرف در بسیاری از روزها شود.
حدود نیمی از آب مصرفی در تهران توسط مشترکان پرمصرف استفاده می‌شود

اما آیا در حال حاضر دوران ترسالی را تجربه می‌کنیم یا خیر؟ وضعیت مصرف و ذخایر آبی استان تهران چطور است و آیا بارش‌های یکی دو سال اخیر توانسته سطح آب‌های زیرزمینی را بالاتر بیاورد یا خیر؟ سؤال‌هایی است، که مدیرعامل آب و فاضلاب استان تهران در پاسخ به آن‌ها به خبرنگار سردبیر پرس گفت: بارش‌ها در استان تهران طی سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد ۱۷ درصدی داشته است، که خوشایند است، اما درعین‌حال میزان آب ذخیره‌شده در سدهای پنج‌گانه امیرکبیر، لتیان، لار، طالقان و ماملو نسبت به مدت مشابه سال قبل ۸۵ میلیون مترمکعب کاهش داشته است.
محمدرضا بختیاری با اشاره به اینکه آب ذخیره‌شده پشت سدهای پنج‌گانه تهران یک میلیارد و ۲۱۹ میلیون مترمکعب در سال گذشته بوده است، اظهار داشت: اکنون این ذخایر به یک میلیارد و ۱۳۸ میلیون مترمکعب رسیده است.
وی تصریح کرد: مصرف آب در تهران به دلیل تقارن گرمای هوا و شیوع ویروس کرونا رکورد ۵۰ ساله را شکست، ما هرسال حدود سه الی چهار درصد رشد مصرف در استان تهران داریم، که طبیعی و متناسب با رشد جمعیت است، اما در سال جاری شاهد افزایش ۱۱ درصدی بودیم، که نگران‌کننده است و می‌طلبد، که مردم در مصرف آب صرفه‌جویی کنند.
مدیرعامل آب و فاضلاب استان تهران بیان کرد: از زمان شیوع ویروس کرونا در اواخر سال گذشته تاکنون همواره در پیک مصرف آب بوده‌ایم، تهرانی‌ها در روزهای اوج مصرف حدود ۱.۳ برابر حجم آب دریاچه «چیتگر» آب مصرف می‌کنند، که مقدار قابل‌توجهی است و میزان مصرف آب روزانه در استان تهران به‌جز یکی دو روز، هیچ‌گاه کمتر از حجم دریاچه چیتگر نبوده است.
وی افزود: در حال حاضر حدود نیمی از آب مصرفی در تهران توسط مشترکان پرمصرف استفاده می‌شود.
مصرف آب در استان تهران ۱۲ درصد بیشتر از بارش‌ها است
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای استان تهران که بارها نسبت به کاهش ذخایر آب و کمبود منابع آبی در این استان هشدار داده است، به مهر گفت: علی‌رغم بارش‌های مناسب اما به دلیل مصرف بالای آب در استان تهران هرسال بیش از گذشته به‌سوی تنش آبی گام برمی‌داریم و دلیل آن‌هم ۱۲ درصد بیشتر از حجم بارش در سطح استان تهران است.
احمدعلی قربانیان عنوان کرد: استفاده از ظرفیت پساب تولیدی تصفیه‌شده برای تأمین آب در بخش کشاورزی و صنعت و ترویج شیوه‌های آبیاری نوین در بخش کشاورزی می‌تواند بخش مهمی از مشکلات ممکن درزمینهٔ تأمین آب و تنش آبی را برطرف کند.
وی تأکید کرد: می‌بایست، درزمینهٔ مصرف صرفه‌جویی کنیم و از سویی دیگر پروژه‌های تصفیه‌خانه‌های فاضلاب هرچه سریع‌تر به مدار وارد شوند، تا پاسخگوی آب یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعبی مردم تهران در سال باشیم.
این مسئول آب و فاضلاب استان تهران بارش‌های سال آبی جاری را مناسب قلمداد کرد و گفت: به همین دلیل از ابتدای سال آبی ۹۹-۹۸ تا پایان تیرماه سال جاری توانستیم، ۱۵ درصد بیشتر از مدت مشابه سال گذشته به تأمین آب شب و ۲۳ درصد بیشتر به تأمین آب کشاورزی بپردازیم.

گرچه بارش‌ها در سال آبی جاری قابل‌قبول بوده و رشد نسبی را به همراه داشته است، اما باید بدانیم، استان تهران طبق آمار با سرانه ۱۸۴ مترمکعب در سال فقیرترین سرانه آبی را بین استان‌های کشور دارد و اگر طرح‌های تصفیه فاضلاب، اصلاح الگوی مصرف، ترویج شیوه‌های آبیاری نوین و… را پیش نگیریم، دیری نخواهد پایید، که تهران با بحران بی‌آبی مواجه شده و پایتخت کشور و حدود ۱۷ میلیون ساکن این استان با مشکلات عدیده‌ای مواجه خواهند شد.