مصائب مستقل بودن در سینمای ایران/ «نجیبه» روایت مادرانگی است

مصطفی گندمکار نویسنده و کارگردان فیلم بلند «نجیبه» در گفتگو با سردبیر پرس درباره این اثر گفت: «نجیبه» را برای حضور در سی و هشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر که سال آینده برگزار خواهد شد، آماده کردیم.
گندمکار با اشاره به اینکه «نجیبه» در گروه سینمایی «هنر و تجربه» اکران خواهد شد، درباره حضور جهانی این فیلم نیز بیان کرد: روال ارسال «نجیبه» به جشنواره‌های جهانی در حال انجام است اما بیشتر جشنواره‌ها به دلیل پاندمی کرونا، به تعویق می‌افتند یا اینکه اعلام می‌کنند داوری ندارند که در این مورد ما از حضور در آنها انصراف می‌دهیم.
وی در ادامه درباره موضوع فیلم «نجیبه» توضیح داد: موضوع «نجیبه» مادر بودن است؛ آن چیزی که در فرهنگ ایرانی و اغلب فرهنگ‌ها از مادر انتظار می‌رود که در مقابل خانواده یا فرزندان بروز پیدا می‌کند اما دیده نمی‌شود. به عبارتی تفاوت بین دیدن و نگاه کردن! فیلم «نجیبه» مادری را دستمایه موضوع اصلی خود قرار می‌دهد؛ که در تقابل با جامعه دارای ضعف‌های اجتماعی، حمایتی و ساختاری مجبور است نقش و تبعات مادر بودنش را ایفا و بپذیرد.
تلاش برای کشف معنای مادرانگی
کارگردان فیلم «نجیبه» در مورد اینکه چرا به موضوع مادر در این فیلم پرداخته است، گفت: چیزی که در سینمای مستقل از آن انتظار می‌رود، جهان و دغدغه شخصی مولف یا فیلمساز است که ارجح‌تر به دغدغه عمومی است. من همیشه این نگاه و دغدغه شخصی را داشتم و همواره در تلاش ناموفقی بودم که معنای مادرانگی را کشف کنم.
وی با بیان اینکه «نجیبه» فیلمی مستقل است که با سرمایه‌گذاری شخصی به سرانجام رسیده است، درباره سختی‌های کارش عنوان کرد: فیلم مستقل ساختن بسیار کار سختی است به این دلیل که در شرایط فعلی هزینه‌های ساخت فیلم‌ها بسیار بالاست و برای اینکه استانداردهای سینمایی رعایت شوند نباید کوتاهی و کاستی تولید بر ساختار فیلم تحمیل شود.
این فیلمساز جوان افزود: عمده‌ترین مشکل سینمای مستقل عدم حمایت سرمایه‌گذار چه خصوصی چه دولتی، تهیه‌کننده شناخت شده و همچنین محتوای فیلم بیان کرد. محتوای فیلم مستقل، به اعتقاد من شخصی‌تر، سالم‌تر و به‌روزتر از سینمای غالب است ولیکن شاید مقایسه و توقع مالی یا گیشه‌ای آن‌چنانی داشتن از این جریان به ضرر نوآوری و کشف استعداد و نگاه جدید در سینما ایران باشد.
رسالت سینمای مستقل در شخصی و بدیع بودن است
وی همچنین بیان کرد: لذت و رسالت سینمای مستقل قطعاً در شخصی و بدیع بودن و نوآورانه بودن آن است که سینمای «هنر و تجربه» بسیار به این لذت کمک کرده، این گروه سینمایی همچنین حامی خوبی برای سینمای مستقل و حتی ترویج آن و تشویق سینماگران برای ساخت فیلم‌های مستقل بوده است که به نظر من این دستاوردی خوب در دل ناامیدی‌ها است.
کارگردان فیلم کوتاه «آلان» در ادامه درباره تفاوت فضای فیلمسازی در سینمای کوتاه و بلند گفت: از آنجایی که سینمای کوتاه ایران کاملاً سینمای مستقلی است و ما به عنوان کارگردان تهیه کنندگی و خیلی از کارهای دیگر فیلم رو انجام می‌دهیم و نگران بازگشت بودجه و سرمایه و رقابت در گیشه نیستیم، در فیلم‌های بلند دوباره همان کارها رو باید انجام بدهیم و فضای خیلی متفاوتی را احساس نمی‌کنیم. البته به لحاظ اجرایی قطعاً تفاوت در ساختار محتوایی و روایی و زمان تولید و طولانی بودن وجود دارد نه در مناسبت تولید حرفه‌ای.
وی در پاسخ به اینکه آیا در نگارش و ساخت «نجیبه» به مخاطب جهانی و رعایت استانداردهای جهانی توجه کرده، تشریح کرد: قطعاً به مفهوم جهانی یا بهتر بگویم انسانی مادر فکر کردم. همیشه به عنوان نویسنده و فیلمساز درگیر انتخاب فرمی جهان شمول تر برای محتوا و قصه‌ام بودم و سعی کردم فیلمم به مرزهای مشخصی تعلق نداشته باشد. یعنی ساختار فیلم و داستان طوری باشد که مخاطبان گسترده‌تری را در برگیرد. «نجیبه» چنین ویژگی‌هایی دارد و مهم‌تر از همه باور پذیری داستان و روایت است. خوشبختانه در اولین نمایش جهانی در جشنواره شانگهای چین بازخوردهایی که از مصاحبه‌ها و یادداشت‌های بین‌المللی به من رسیده، نشان از استقبال مخاطبان از مساله اجتماعی و موضوع مطرح شده در فیلم بود. البته جشنواره به دلیل کرونا به صورت آنلاین و بدون داوری برگزار شد.
وی در مورد انتخاب و حضور بازیگران نجیبه گفت: شما همیشه در سینمای مستقل نگران حمایت و درک بازیگران شناخت شده از شرایط تولید و همکاری با پروژه هستید. خوشبختانه اکثر بازیگران فیلم نجیبه از جمله خانم شهره سلطانی با این درک و نگاه در ساخت این پروژه به ما پیوستند و کمک کردند.
این فیلمساز جوان در پایان درباره انتخاب «هنر و تجربه» برای اکران این فیلم توضیح داد: اکران در گروه سینمایی «هنر و تجربه» شاید ضعف‌هایی داشته باشد اما بهترین ویترین معرفی سینمای فرهنگی و نوآورانه است. فیلم «نجیبه» هم حتماً برای معرفی به مخاطبان سینمایی از این ویترین فرهنگی و نوآورانه بهره خواهد گرفت.