مجید مجیدی: جهان پرخشونت امروز از زبان مشترک انسانی خالیست

به گزارش سردبیر پرس، همایش سه روزه عرفان در سینمای ایران هفته گذشته به همت رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در اسپانیا به صورت وبینار و با پخش فیلم‌هایی از مجید مجیدی برگزار شد.
در ابتدای این برنامه خوزه آنتونیو روییز معاون بین‌الملل دانشگاه کمپلوتنسه مادرید در سخنانی بر اهمیت برگزاری این وبینار و ضرورت معرفی هر چه بیشتر سینمای ایران در محافل علمی و فرهنگی تاکید کرد.
حسین انتظامی رئیس سازمان سینمایی کشور در این همایش ضمن اشاره به تغییر بزرگ پیش آمده در مناسبات انسانی و اجتماعی به خاطر همه‌گیری کووید ۱۹ از این وضعیت به عنوان فرصتی برای بازنگری جهان در کلیت آن، چشم گشودن به جهان و آن را مثل کتابی قرائت کردن نام برد که در فرهنگ اسلامی بر آن نام «عرفان» نهاده‌اند.
وی به ریشه کلمه عرفان و معانی آن اشاره کرد و تفاوت رویکرد عرفانی در جهان اسلامی و مسیحی را با توصیف تفاوت فلسفه عرفانی ابن رشد و ابن عربی برشمرد.
انتظامی در ادامه به اهمیت «چشم» در عرفان شرقی برای نگریستن به جهان تاکید کرد که در نگاه ابن عربی نیز تجلی یافته است و با آن می‌توان خدا را نگریست. او از سینما به عنوان چنین چشمی در جهان امروز یاد کرد که کارکردی دوگانه دارد. از سویی آینه جهان بیرونی برای انسان است و از سوی دیگر چشم دل را برای جستجو در جهان درونی و خویشتن باز می‌کند.
رییس سازمان سینمایی در بخش پایان صحبت‌های خود به اهمیت سینمای مجید مجیدی از همین منظر پرداخت و گفت: سینمای مجیدی نیز با رویکرد عرفانی منحصر به فرد خود، مخاطبش را همزمان به نگریستن به جهان از یک سو و به اندیشیدن و تماشای خویشتن از سوی دیگر فرا می‌خواند.
این همایش با همراهی علیرضا تابش رییس بنیاد فارابی، احمدی رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در اسپانیا، مجید مجیدی کارگردان مطرح سینما، خوزه آنتونیو روییز معاون بین‌الملل دانشگاه کمپلوتنسه مادرید، فرانسیسکو گارسیاگارسیا استاد برجسته سینما از دانشگاه کمپلوتنسه مادرید، زهرا رضی محقق و رئیس انجمن سینمایی ایران و اسپانیا و مننه گراس مدیر جشنواره‌های بین‌المللی خانه آسیا افتتاح شد.
در ادامه علیرضا تابش مدیر عامل بنیاد سینمایی فارابی به اهمیت تاریخی کشور اسپانیا به عنوان سرزمینی مرزی میان دو جهان شرق و غرب و میانجی میان دو فرهنگ اشاره کرد و گفت: از این منظر اصلاً عجیب نیست که سینمای مجید مجیدی که نگاهی عرفانی به جهان دارد در اسپانیا مورد تجلیل قرار گرفته است.
تابش اظهار کرد: زبان تصویری غنی و عرفانی مجیدی در آثارش او را از فیلمسازی ملی و منطقه‌ای به فیلمسازی جهانی تبدیل کرده است که در آن با زبان سینما با تمامی انسان‌ها سخن می‌گوید. او مخاطب خود را با وجه انسانی روبرو می‌کند که فارغ از تفاوت‌ها، وجه مشترک تمامی نظام‌های ارزشی و فرهنگی است. به این ترتیب تماشاگران سینمای مجیدی چشم خود را بر جهان بیرونی و تفاوت‌های آن می‌بندند و انسانیت را در درون خود به تماشا می‌نشینند.
محمد مهدی احمدی رایزن فرهنگی کشورمان با اشاره به مشارکت‌کنندگان اسپانیایی برنامه از گارسیاگارسیا استاد دانشگاه کمپلوتنسه، مدیران خانه آسیا، مسئولان دانشگاه کمپلوتنسه و نیز مرکز علمی آمریکای لاتین به خاطر همکاری با این وبینار و دوره تخصصی قدردانی کرد.
احمدی در ادامه به یکی از مهمترین ویژگی‌های سینمای ایران اشاره و گفت: سینمای ایران کارگردان محور است و این موضوع بیانگر این است که سینمای ایران پشتوانه‌ای فلسفی و فکری دارد.
وی توجه به خانواده را یکی دیگر از ویژگی‌های سینمای ایران دانست و گفت: ورود به فرهنگ عمومی جامعه و یافتن معضلات و مشکلات اجتماعی و سپس تلاش در جهت آسیب شناسی این معضلات را می‌توان به عنوان ویژگی مهم دیگر سینمای ایران بررسی کرد.
احمدی ادامه داد: بدین ترتیب سینمای ایران آثار منفی معضلات اجتماعی و فرهنگی را به صورت سمعی و بصری و با زبان هنری منعکس می‌کند و طبیعی است که چنین رویکردی بر مخاطب نیز تاثیر خواهد گذاشت.
رایزن فرهنگی ایران در اسپانیا در پایان صحبت‌های خود گفت: با در نظر گرفتن مجموعه این دلایل برگزاری وبینار سینمای ایران را ضروری دانستیم و تصمیم گرفتیم شروع این حرکت نیز با تحلیل آثار مجید مجیدی باشد چرا که ماهیت فیلم‌های او انسانی، اخلاقی و عرفانی است.
همچنین مننه گراس مدیر جشنواره‌های بین‌المللی خانه آسیا طی سخنانی به اهمیت سینمای ایران در عرصه بین‌المللی اشاره کرد و گفت: مرکز فرهنگی خانه آسیا که هر ساله یک جشنواره فیلم با عنوان «جشنواره فیلم‌های آسیایی بارسلونا» برگزار می‌کند، افتخار دارد که میزبان فیلم‌های سینمای ایران است و این سینما بیشترین تعداد آثار را در بخش‌های مختلف جشنواره دارند.
گارسیا گارسیا استاد سینما در دانشگاه کمپلوتنسه مادرید سخنران دیگر این وبینار گفت: من با سینمای ایران از طریق همایش‌ها، کنگره‌ها، نشست‌ها و نمایش فیلم‌های مختلف در سال‌های گذشته آشنا شده‌ام. تعدادی از این برنامه‌ها در این دانشگاه بوده‌اند و نتیجه این توجه انتشار کتابی با عنوان «سینمای ایران» در سال ۲۰۱۴ بوده است. ما دوره‌های تابستانی شناخت سینمای ایران نیز در این دانشگاه داشته‌ایم و همینطور با همکاری دانشگاه‌های دیگر از جمله دانشگاه مالاگا و دانشگاه گرانادا نشست‌های تحلیلی در مورد سینمای ایران برگزار کرده‌ایم.
سینمای مجیدی پیام مهم گشودن چشم بر وجود و هستی را دارد
گارسیا سپس پیشنهاد کرد که زمانی نیز برای بررسی بحث عرفان با تحلیل فیلم‌های ساخته شده در هر دو کشور ایران و اسپانیا در آینده اختصاص یابد چرا که اگرچه این مضمون در سینمای ایران بسیار پررنگ است اما در جامعه اسپانیایی نیز همیشه مورد توجه بوده است.
او سپس از حضور مجید مجیدی در این وبینار اظهار خرسندی کرد و گفت که سینمای مجیدی در کنار ویژگی‌های روایی و فرمی خود حاوی پیامی مهم است که عبارت است از گشودن چشم بر وجود و هستی.
مجید مجیدی نیز در این همایش طی سخنانی به بحث فطرت انسانی اشاره کرد و گفت: اعتقاد دارم فلسفه آمدن همه پیامبران و اولیای خدا تذکر به انسان و بیدار کردن فطرت انسانی بوده است. لذا ترجیح می‌دهم به جای استفاده از عبارت سینمای عرفانی از «سینمای فطرت» برای توصیف فیلم‌هایم نام ببرم. فکر می‌کنم وقتی از عرفان صحبت می‌شود هر فرهنگ یا جامعه‌ای برداشت خود را از این مفهوم دارد، اما فطرت مفهومی است ازلی و ابدی و مشترک میان تمامی انسان‌ها. مفاهیمی مثل عشق، محبت، فداکاری، همیاری و … یک زبان مشترک انسانی و فطری را می‌سازند که برای همه قابل فهم است. فکر می‌کنم جهان امروز که پر از خشونت و بحران شده است بیش از هر زمانی از این زبان مشترک انسانی خالی است.
حلقه مفقوده جهان امروز ما همین فطرت انسانی است
وی ادامه داد: حلقه مفقوده جهان امروز ما همین فطرت انسانی است. از این منظر سینما با به کار گرفتن این زبان قابل فهم برای همگان می‌تواند نقش خیلی مهم و اساسی را در نزدیک کردن انسان‌ها به یکدیگر بازی کند.
مجیدی در ادامه صحبت‌های خود به نقل خاطراتی از همراهی گروهی از بچه‌های نابینا و سفر به شمال کشور و در دل طبیعت پرداخت و گفت که چطور در این سفر همه گروه او تحت تاثیر مواجهه عمیق و درونی بچه‌های نابینا با جهان و طبیعت شدند و این اثر چنان عمیق بود که منجر به ساخته شدن فیلم رنگ خدا شد.
در این همایش خوزه آنتونیو روییس استاد دانشگاه کمپلوتنسه مادرید، زهرا رضی محقق و رییس انجمن سینمایی ایران و اسپانیا، برناردینو هررا دانشگاه مرکزی ونزوئلا، ادواردو یانوس ملوسا از دانشگاه دیگو پورتالس شیلی، فرانسیسکو خوزه خیل محقق و استاد دانشگاه کمپلوتنسه، پائولا گاررا هنرمند و محقق، آنا کرسپو نویسنده و هنرمند، مننه گراس بلگر مدیر فرهنگ و جشنواره فیلم کشورهای آسیایی بارسلونا درباره سینمای ایران سخنرانی کردند.