منطق اصلاح‌طلبانی که لیست می‌دهند

همزمان با آغاز تبلیغات یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی برخی احزاب و جریان‌های اصلاح طلب هم از رخوت پیشین عبور کرده و در تدارک حضور موثر در انتخابات هستند. احزابی مانند کارگزاران، خانه کارگر، همبستگی، مردم‌سالاری و تعدادی دیگر از اصلاح‌طلبان هم برای حضور فهرستی در انتخابات اعلام آمادگی کردند. اینکه اما پس از سکوت و رخوتی یک ماهه و نیز پس از اعلام شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان مبنی بر عدم ارائه فهرست انتخاباتی، چرا برخی گروه‌ها و احزاب اصلاح‌طلب تمایل به حضور فهرستی و موثر در انتخابات دارند، شاید در بیانیه حزب کارگزاران و یا اظهارات دیگر اصلاح‌طلبانی که قصد حضور دارند، روشن باشد.
سازندگی فهرست می‌دهد چون…
بیانیه انتخاباتی کارگزاران که  روزچهارشنبه در روزنامه رسمی این حزب منتشر شد به نوعی مانیفست انتخاباتی تکنوکرات‌ها دستکم برای یازدهمین دوره انتخابات مجلس بود که ابتدا از دل‌خونی خود برای ورود به انتخابات سخن گفتند اما در نهایت با تمام مشکلات موجود حضور پرشور، اثرگذار و همراه با فهرست را برگزیدند. کارگزاران در بیانیه چند بندی خود از شرایط موجود ابراز نارضایتی می‌کند و معتقد است شیوه پیش گرفته شده در احراز صلاحیت‌ نامزدهای انتخابات به اساس فرایند آن ضربه وارد کرده و موجب تشکیک مردم به نظام انتخاباتی شده است. این جریان سیاسی از رد صلاحیت برخی اعضای حزب خود در مجلس کنونی و هم از رد صلاحیت چهره‌هایی مانند علی مطهری گله کرده است. بیانیه انتقادی کارگزاران اما محدود به این نیست و آن‌ها به موضوعات عمیقی مانند ویرانی ساختار حزبی در کشور هم پرداخته‌ و نوشته‌اند: «نظام انتخاباتی ما به‌گونه‌ای است که در فقدان «نظام حزبی» زنان و مردان سابقه‌دار و ریشه‌دار از همه‌ جریان‌های اصلاح‌طلب و اصولگرا و اعتدال‌گرا ترجیح دادند ثبت‌نام نکنند و عرصه را نه بر جوانان و نسل تازه‌ی کشور که بر تازه‌به‌دوران‌رسیدگان گشودند.»
در نهایت کارگزاران از میان آنچه موجب دلسردی نسبی جامعه از اصلاح‌طلبان شده است را در درون خود این جریان جستجو کرده و عملکرد چهار سال گذشته فراکسیون امید و دیگر برندگان فهرستی انتخابات را سبب بی‌اعتنایی مردم به اصلاحات عنوان کرده است. کارگزاران در یک‌سال گذشته دستکم از منتقدان جدی و ثابت شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان، رئیس آن و نحوه تصمیم‌گیری در آن بودند. برخی انتقادات آن‌ها گرچه هرگز پاسخی قانع کننده نیافت اما قدر مسلم آن است که این جریان دلیل یکی از دل‌خونی‌های خود را نه بیگانه و رقیب که دوست می‌داند و حضور در انتخابات را برای اصلاح این شیوه مهم و ضروری می‌شمارد.
اما منطق کارگزاران برای حضور در انتخابات چیست؟ بیانیه این حزب در سه بند و با سه عنوان به خاطر ایران، به نام دموکراسی و به رسم اصلاحات آن را توضیح داده است. کارگزاران با توصیف شرایط کنونی کشور دغدغه خود را برای حضور موثر در انتخابات اینگونه توضیح دادند: «ما نگران آن هستیم که با تضعیف «دولت ملی» و «نهادهای انتخابی» مشروعیت سیاسی در ایران چنان صدمه ببیند که راه بر تحریم‌های بیشتر، تجاوزها و تعرض‌های خارجی و از همه بدتر تقویت نیروی گریز از مرکز و تهدید وحدت ملی و سرزمینی ایران بیشتر شود.»
دغدغه دیگری که به نظر می‌رسد تکنوکرات‌های کارگزارانی را وارد عرصه انتخابات می‌کند پایبندی به اصول دموکراسی است تا از دیدگاه این حزب در لباس مردم‌سالاری یک «اقلیت اجتماعی» نتواند «اکثریت سیاسی» را در مجلس آینده تصرف کند و با وضع قوانین غیردموکراتیک سرنوشت ایران را تغییر دهد. در نهایت حزب کارگزاران سازندگی از راه و رسم خود در اصلاحات سخن می‌گوید و تاکید می‌کند که ما باید در اصلاح‌طلبی، اصلاح‌طلبی پیشه کنیم و نهادهای اصلاح‌طلب (اعم از فراکسیون‌ها و جبهه‌ها و حزب‌ها) را بازسازی کنیم و مسئولیت اشتباهات و انتخاب‌های خود را بپذیریم.
ایجاد مانع در مسیر تشکیل دوگانه‌های انحرافی در کشور، نظارت بر اجرای قانون از سوی دولت، بازکردن مسیر تولید داخل، ایجاد سازوکار اعتراض مدنی به منظور پیشگیری از تجربه‌های تلخ اعتراضات گذشته و مواردی مشابه آن از سوی حزب کارگزاران سازندگی به عنوان اهداف حضور در مجلس آینده ترسیم و در نهایت به ارائه فهرستی انتخاباتی برای حوزه تهران به سرلیستی حجت‌الاسلام «مجید انصاری» منتهی شد.
لیست‌هایی در راه بسته شدن
احزاب و افراد دیگر هم در کنار حزب کارگزاران سازندگی درصدد ارائه فهرست انتخاباتی هستند. «محمدحسین مقیمی» فعال سیاسی اصلاح‌طلب گفته است: «اصلاح‌طلبانی که تائید صلاحیت شده‌اند با احزاب و گروه‌ها درحال رایزنی و تعامل هستند تا از پنجشنبه که تبلیغات انتخاباتی آغاز می‌شود، لیستی ارائه کنند.»
حجت‌الاسلام «احمد مازنی» عضو فراکسیون امید مجلس دهم هم از احتمال تغییر نظر شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان در ارائه فهرست خبر داده و گفته است: «بعضی از شخصیت‌هایی که در شورایعالی سیاست گذاری به لیست ندادن رای دادند امروز تائید صلاحیت شده‌اند و خودشان وارد فضای انتخابات شده‌اند و این ممکن است موجب شود تصمیم شورایعالی سیاست‌گذاری تغییر کند.»
«محمد سالاری» قائم مقام حزب همبستگی هم درباره تصمیم انتخاباتی این حزب گفته است: «کاندیداهایی با هویت واقعا اصلاح طلبی که علاوه بر کلان نگری و دفاع از حقوق مردم در قانونگذاری و نظارت، ظرفیت و توان دفاع از اهداف جریان اصلاحات را برای نیل به پیشرفت و توسعه کشور داشته باشند در لیست حزب همبستگی قرار بگیرند.»
حزب ندای ایرانیان هم پیش از این بر حضور فهرستی و موثر در انتخابات تاکید کرده بود. زمزمه‌هایی از فهرست حزب اسلامی کار هم شنیده می‌شود. بر اساس برخی اظهارنظرها «محمدرضا عارف» رئیس شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان هم موافق ارائه فهرست بوده است اما در جلسه مورد نظر رای مخالفان برنده شده است. برخی فهرست‌های منتشر شده تاکنون هم گرچه ۳۰ نفره نیستند اما تعداد اصلاح‌طلبان مشترک آن‌ها زیاد است.
اما و اگرهای فهرست‌ها
گرچه اصلاح‌طلبان در تلاش و تکاپوی ارائه فهرست‌های انتخاباتی قرار دارند، اما در این تکاپو ابهاماتی هم وجود دارد. ناشناخته بودن بسیاری از افراد حاضر در این فهرست‌ها می‌تواند تجربه فهرست امید و فراکسیون حاصل از آن را برای اصلاح‌طلبان تکرار کند در حالی که همه منتقد آن هستند. از سوی دیگر فهرست‌های ارئه شده با توجه به اینکه شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان با ارائه فهرست مخالف بوده می‌تواند سرآغاز تشتت در جریان اصلاح‌طلب باشد. شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان دستکم چهار سال است که در فرایندهای انتخاباتی جریان اصلاحات نقش اصلی را بر عهده داشته است و به نظر می‌رسد در این برهه چندان از تصمیم این نهاد تبعیت نخواهد شد. اصلاح‌طلبان از طیف‌های مختلف به این نتیجه رسیده‌اند که باید در انتخابات پیش‌رو از همه توان خود استفاده کنند، اینکه اما انگیزه کسب قدرت و ماندن در آن است یا برای ایران و دموکراسی و اصلاحات پای در این رقابت‌ها می‌گذارند قابل تشخیص نیست اما صرف این حضور می‌تواند اصلاح‌طلبان را در عرصه سیاست نگه داشته و به شور و شکوه انتخابات پیش رو بیافزاید.