جایزه بزرگ «گرافیک رضوی» به نام فلسطین شد/تغییر نگاه به عکس قرآنی

به گزارش خبرنگار سردبیر پرس، در نشست خبری بخش هنرهای تجسمی بیست و یکمین جشنواره بین‌المللی فرهنگی هنری امام رضا علیه السلام که صبح امروز ۱۱ دی ماه برگزار شد، فرهاد قائمیان دبیرکل جشنواره‌های رضوی، مسعود نجابتی دبیر نهمین جشنواره ملی گرافیک رضوی، مهدی بابایی مجرد دبیر بیستمین جشنواره خوشنویسی رضوی، رسول اولیازاده دبیر سیزدهمین جشنواره بین المللی عکس رضوی و محمد خراسانی‌زاده مدیرکل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حضور داشتند.
سعید زمانی معاون ترویج و جریان‌سازی بنیاد امام رضا (ع) و دبیر اجرایی جشنواره در ابتدای نشست گفت: به لطف محمد خراسانی زاده ۲ اتفاق جدید خواهیم داشت که با توجه به ظرفیت موزه هنرهای معاصر تهران، در کنار برگزاری نمایشگاه آثار بیست دوره قبلی آثار خوشنویسی جهان اسلام، نمایشگاهی از آثار گرافیست‌های حوزه مقاومت جهانی در موزه هنرهای معاصر تهران به نمایش در می‌آیند.
وی با تاکید بر رویکرد بین‌المللی جشنواره بیست و یکم، افزود: بی‌شک جشنواره‌های فرهنگی هنری امام رضا به بلوغ و بالندگی در مفاهیم و ارزش‌های اسلامی رسیده است.
میزبانی موزه هنرهای معاصر تهران از جشنواره هنری امام رضا علیه السلام
محمد خراسانی‌زاده مدیرکل هنرهای تجسمی و مدیر موزه هنرهای معاصر تهران در ابتدای نشست درباره تاثیرات جریان هنر رضوی بیان کرد: در اختتامیه جشنواره گرافیک امام رضا علیه السلام عرض کردم اتفاق مهمی که باید توجه کنیم مساله توجه به تشکل‌های خصوصی هنرهای تجسمی است که توانستند با تربیت هنرمندان نسل بعدی به اعتلای ایران اسلامی کمک کنند برای مثال می‌توان به کانون هنر شیعی اشاره کرد که هنرمندان بسیار حرفه‌ای به واسطه این کانون تربیت شده‌اند. همچنین باید از حضور مجموعه دارالکتابه که در تربیت هنرمندان قرآنی ظرفیت بسیار خوبی را ایجاد کرده است، در جشنواره امام رضا (ع) سپاسگزاری کنیم.
وی تصریح کرد: وقتی هنر مضمون مبارکی پیدا می‌کند، این هنر خودش متبرک و مقدس می‌شود که می‌تواند بخشی از فرآیند عبودیت شود و فراتر می‌رود.
خراسانی‌زاده بیان کرد: افتخار موزه هنرهای معاصر تهران خواهد بود که در حاشیه برگزاری جشنواره هنرهای رضوی، میزبان آثار تراز اول هنرمندان تجسمی ایرانی و خارجی با موضوع رضوی باشد که در شان و جایگاه موزه نیز به عنوان موثرترین موزه غرب آسیا خواهد بود.
فرهاد قائمیان دبیرکل جشنواره‌های رضوی نیز در ادامه گفت: قبل از هر چیز باید بگویم من شاگرد آقایان نجابتی، بابایی و اولیازاده هستم اما فقط در کنار آن‌ها هستم تا بتوانیم حرکتی جریان‌ساز برای نسل بعدی انجام دهیم تا به مواردی که تا پیش از این در جشواره رضوی به آن‌ها توجهی نشده، بپردازیم. در این جشنواره چهار کارگاه آموزشی خواهیم داشت که در حرم مطهر رضوی برگزار می‌شود. نمایشگاه خوشنویسی جهان اسلام در مشهد برگزار خواهد شد اما با همکاری اداره کل هنرهای تجسمی، نمایشگاه دوره‌ای و گرافیک هنرمندان جبهه مقاومت و آمریکای لاتین را در موزه هنرهای معاصر تهران خواهیم داشت.
طراوت و تازگی ۲ ویژگی مهم بخش «گرافیک رضوی»
در ادامه، مسعود نجابتی دبیر بخش گرافیک رضوی در توضیح این بخش گفت: تمام سعی ما در شورای هنری بخش گرافیک برای این بود که در این بخش طراوت و تازگی را در موضوع و قالب حفظ کنیم چون مخاطب دیگر تکرار را نمی‌پذیرد و بخشی از رکود موجود در گرافیک از همین تکرار نشأت می‌گیرد. در دوره گذشته جشنواره رضوی بخش گرافیک تغییرات خوبی را تجربه کرد که این تکرار و رکود را کمی به عقب راند و حتی برای اولین بار، بخش طنز ترسیمی و پوستر به گرافیک جشنواره رضوی اضافه شد اما امسال نیز در این بخش تغییراتی در موضوع و محتوا داریم.

وی بیان کرد: دوره گذشته جشنواره، به معارف و سیره امام رئوف و ارادت هنرمندان به ساخت قدسی امام رضا (ع) پرداخته بود اما امسال به تولی و تبری برای نفی هر آن‌چه غیر خدا و طاغوت است، می‌پردازیم. سرلوحه گرافیک رضوی برگرفته از ابعاد سیاسی زندگی امام هشتم (ع) است که عمده ماموریت ائمه نیز مبارزه با طاغوت بوده است. ما این موضوع را اساس کار بخش گرافیک جشنواره گذاشتیم، چراکه وظیفه هر مسلمانی است که با طاغوت درون و بیرون که مصادیق مختلف دارد، مبارزه کند.
جایزه بزرگ بخش گرافیک رضوی اختصاص به فلسطین دارد
به گفته نجابتی، مصادیق مبارزه با طاغوت نیز به «مبارزه با طاغوت درون و جهاد اکبر»، «مبارزه با طاغوت بیرونی»، «مبارزه با ناهنجاری اجتماعی و اخلاقی»، «مبارزه با بی‌عدالتی و مفاسد اقتصادی» و «مبارزه با تفرقه و اختلاف» تقسیم می‌شود. بحث وحدت از مهمترین مسایل است چراکه عمده تلاش دشمن بر برهم زدن وحدت بوده است.
وی اظهار کرد: جایزه بزرگ امسال بخش گرافیک را نیز به اثری مرتبط با مبارزان فلسطینی اختصاص دادیم که در این حوزه کاری مختص جشنواره انجام شود. طبق اعلام در فراخوان، از کارهایی که قبلاً دیده شده‌اند، برای حضور در جشنواره استقبال نمی‌کنیم و اعتقاد داریم اثر برای جشنواره رضوی باید تولیدی و مختص به جشنواره باشد و این مهمترین شاخصه جشنواره رضوی است.
از کارهایی که قبلاً دیده شده‌اند، برای حضور در جشنواره استقبال نمی‌کنیم و اعتقاد داریم اثر برای جشنواره رضوی باید تولیدی و مختص به جشنواره باشد و این مهمترین شاخصه جشنواره رضوی است.
نجابتی درباره قالب‌های بخش گرافیک جشنواره نیز توضیح داد: در بخش قالب‌ها از پوستر فاصله گرفتیم و به سمت گرافیک آمدیم اما محدودش نکردیم؛ منظورمان ارتباط تصویری است که هر اثر تجسمی که بتواند روایتی داشته باشد، پیامی منتقل کند و اساس کارش ایده باشد، مدنظر ما است. در تمامی شاخه‌های تجسمی ارتباط تصویری و دیزاین مورد نظر است. در واقع، «قالب» معیار انتخاب ما نیست و هر ایده جدیدی در این موضوعات خلق شود، مدنظر ما است. حتی نگارگران نیز اگر ایده‌ای داشته باشند می‌توانند اثر بفرستند، چراکه تکنیک برای ما مهم نیست و خلق ایده مهم است.
وی درباره جوایز نیز افزود: در هر پنج موضوع بخش گرافیک، سه جایزه داریم و همچنین جایزه بزرگ را به موضوع فلسطین اختصاص دادیم.
برگزاری کارگاه‌های توجیهی برای عکاسان به منظور ثبت عکس‌های رضوی
رسول اولیازاده دبیر بخش عکس جشنواره رضوی نیز به عنوان سخنران بعدی نشست گفت: امروز وقتی تصویری را ثبت می‌کنیم ولو تصویر خانوادگی باشد، صد سال آینده روی آن قضاوت خواهد شد و ممکن است روانشناسان و جامعه‌شناسان به این عکس مراجعه کنند و آن را مورد بررسی قرار دهند. بنابراین هر عکسی که می‌گیریم یک سند اجتماعی، تاریخی، فرهنگی و … است. برای مثال، اگر بخواهیم درباره ادوار مختلف تاریخی کاری انجام دهیم اولین کار، رجوع به این تصاویر و اسناد است. به همین دلیل از اهمیت زیادی برخوردار است.
وی با اشاره به این‌که بخش عکس جشنواره رضوی، ۲ بخش حرفه‌ای و آماتور دارد، بیان کرد: برای این‌که به حدی برسیم تا آثار هنرمندان به‌روز باشد، بازه زمانی را در نظر گرفتیم که طبق آن، عکس‌ها باید در سال ۱۴۰۲ ثبت شده باشند.
اولیازاده همچنین از برگزاری کارگاه‌هایی به مثابه کلاس‌های توجیهی برای هنرمندان عکاس خبر داد و افزود: در جریان این کارگاه‌ها، عکاسان با موضوعیت ماجرا آشنا می‌شوند و شناختی مختصر درباره عکاسی از مکان‌های متبرکه و ویژگی‌های آن پیدا می‌کنند. کارگاه‌ها در چهار مکان متبرکه در تهران؛ آستان مقدس عبدالعظیم حسنی علیه السلام، در قم؛ حرم کریمه اهل بیت حضرت معصومه (س)، در شیراز؛ در حرم احمد بن موسی علیه السلام و در مشهد؛ حرم رضوی برگزار خواهند شد.
وی در این بخش در پاسخ به پرسش خبرنگار سردبیر پرس درباره معرفی اساتید این کارگاه‌ها، بیان کرد: استادان کارگاه‌ها مشخص هستند که اتفاقاً اساتید مجربی هستند که فعالیت‌های بسیاری درباره این موضوع صورت داده‌اند اما الان نمی‌توانیم این افراد را معرفی کنیم.
نگاه هنرمندان باید به عکس قرآنی تغییر کند
دبیر بخش عکس جشنواره رضوی با تاکید بر این‌که در این رویداد، تلاش ما روی فعالیت‌های آموزشی و هنری در عکاسی است، گفت: باید دیدگاه و نگاه هنرمندان به عکس قرآنی تغییر کند؛ عکسی قرآنی محسوب می‌شود که مصداق‌هایی از قرآن را در بر داشته باشد نه این‌که صرفاً تصویری از قرآن باشد. هنرمندان باید بدانند قرآن آمده است تا انسان‌ها تربیت شوند و آثار نیز باید بر پایه این موضوع و رویکرد باشد.
وی در ادامه موضوعات ۵ بخش عکس رضوی را برشمرد و ادامه داد: چند موضوع برای بخش عکس جشنواره رضوی در نظر گرفته‌ایم؛ «آداب و مناسک زیارتی»، «اماکن مقدسه و زائر»، «خانواده» و «معماری اماکن متبرکه».
سعید زمانی معاون ترویج و جریان‌سازی بنیاد امام رضا علیه السلام نیز درباره معرفی نکردن اساتید کارگاه‌های عکاسی گفت: ناظر به هر کدام از بخش‌های جشنواره، شورای تخصصی داریم و همچنین در شورای سیاستگذاری هر جشنواره، نخبگان آن رشته حضور دارند که در مورد مباحث مختلف نظر می‌دهند لذا اساتید پیشنهاد شده از سوی دبیران، پس از بررسی اطلاع‌رسانی می‌شود.
«معین الضعفا» لقب جشنواره امام رضا علیه السلام شد
وی همچنین درباره لقب این دوره جشنواره فرهنگی هنری امام رضا (ع) بیان کرد: در نشست خبری دوازدهم آذر ماه اعلام شد که هر دوره جشنواره را با القاب امام رضا (ع) آغاز کردیم که امسال، این لقب «معین الضعفا» است.
یکی از مهمترین ضعف‌های ما در امر تبلیغ را جشنواره بین‌المللی امام رضا علیه السلام می‌تواند جبران کند.
مهدی بابایی دبیر بخش خوشنویسی رضوی نیز در ادامه نشست خبری گفت: یکی از مهمترین ضعف‌های ما در امر تبلیغ را جشنواره بین‌المللی امام رضا علیه السلام می‌تواند، جبران کند. خوشنویسی در بستر معارف الهی رشد و نمو پیدا کرده و روز افزون شده است و این مهم در مسیری بسیار سخت قرار دارد اما خوشنویسی نجیبانه و با حفظ اصالت و رسالت این ماموریت خود را انجام داده است. جشنواره رضوی اتفاقی است که به سهولت نمی‌توان از آن گذشت و باید تلاش کنیم این جریان بهتر شود. در هر صورت، بعد از اختتامیه جشنواره رضوی باید گروه‌های اندیشه‌ورزی رصد کنند تا اوضاع را برای رویداد بعدی بهبود دهند.
تغییر فرم‌های تکراری در خوشنویسی رضوی
وی توضیح داد: در بخش خوشنویسی، به نسبت دبیران بخش‌های دیگر، دیرتر اضافه شدم اما تلاش کردیم از افرادی که در ادوار مختلف به عنوان داور حضور داشتند و مثمر ثمر بودند، استفاده کنیم. در تدوین فراخوان سعی کردیم شرایط کمی متفاوت شود که تغییر فرم‌های تکراری از جمله مهمترین آن‌ها است. در قالب‌هایی که اعلام شده یک کارگروه اجرایی تعیین شد تا بسته فرهنگی هنری و قابل ارایه به مخاطبان تولید شود.

بابایی با اشاره به فراهم کردن بسته‌های پیشنهادی برای خوشنویسی و بهره‌گیری از شعر رضوی، گفت: برای سهولت کار خوشنویسان و همچنین عبور از تکرارها، خواهش کردیم از کتاب‌های حاصل در بخش شعر رضوی اشعار مناسب و خوبی گلچین شود تا در قالب بسته پیشنهادی به هنرمندان ارایه شود. همچنین علاقه‌مندی ما در قالب «کتابت» بیشتر است و اگر هنرمندان در خطوط مختلف به کتابت توجه کنند، بیشتر مدنظر قرار می‌گیرد.
وی افزود: بخش خوشنویسی جشنواره رضوی در پنج گرایش «نستعلیق»، «شکسته نستعلیق»، «نسخ»، «ثلث» و «اقلام سته؛ شامل محقق، ریحان، ثلث، نسخ، توقیع، رقاع» آثار را پذیرا است. همچنین کارگاه‌های ارتقا و رشد در خوشنویسی، ۲۰ و ۲۱ دی ماه در شبستان حضرت زهرا (س) در حرم حضرت معصومه (س) برگزار خواهد شد.
دبیر بخش خوشنویسی جشنواره رضوی همچنین پیشنهاد داد: پس از نوزده سال برگزاری بخش خوشنویسی جشنواره رضوی، باید آرشیوی مناسب و تلفیقی از برگزیدگان گردآوری و منتشر شود. همچنین باید در بخش بین‌الملل فضایی فراهم شود تا از عاشقان حضرت رضا علیه السلام به صورت غیررقابتی و اساتید مدعو آثاری را دریافت کنیم.
امسال با عنایت به نام مادر گرامی حضرت رضا (ع) در رویدادی با عنوان «ملیکه آفتاب»، بانوان خوشنویس در رقابتی آثار خود را ارایه می‌دهند و در نهایت ۸ بانوی برگزیده مورد تجلیل قرار خواهند گرفت.
وی اضافه کرد: امسال همچنین با عنایت به نام مادر گرامی حضرت رضا (ع) در رویدادی با عنوان «ملیکه آفتاب»، بانوان خوشنویس در رقابتی آثار خود را ارایه می‌دهند و در نهایت ۸ بانوی برگزیده مورد تجلیل قرار خواهند گرفت.
توجه به «کتابت» در جشنواره رضوی؛ موضوع مغفول مانده خوشنویسی
بابایی در پاسخ به پرسش خبرنگار سردبیر پرس درباره چگونگی ورود خلاقیت و نوآوری به آثار خوشنویسی با موضوع امام رضا علیه السلام، گفت: سعی داریم تا خلاقیت را به خوشنویسی دینی وارد کنیم تا شاهد آثار تکراری نباشیم اما چون این هنری سنتی و حفظ اصالت شاخصه اصلی آن است، نمی‌توان از قواعدش صرف‌نظر کرد اما در رقابت‌های این‌چنینی به موضوع «کتابت» کمتر توجه شده است که ما در این دوره به آن توجه کردیم؛ همچنین در قالب‌های غیرکتابتی نیز فرم‌های جدیدی داریم که اعلام خواهیم کرد.
خراسانی زاده نیز در پاسخ به این پرسش با اشاره به رویدادهای اندک خوشنویسی در کشور، بیان کرد: در اکثر رویدادهای خوشنویسی که تعداد کمی هم هستند، به سراغ «اقلام سته» یا خطوط شش‌گانه نرفتیم که این مهم در جشنواره رضوی به آن توجه شده است.
زمانی معاون ترویج و جریان‌سازی بنیاد امام رضا علیه السلام نیز در پاسخ به پرسش دیگر خبرنگار سردبیر پرس درباره استفاده کاربردی از آثار برگزیده جشنواره رضوی، گفت: برگزاری نمایشگاه‌هایی از آثار برگزیده جشنواره امام رضا علیه السلام را خواهیم داشت اما جدای از آن، استفاده در صحن حرم مطهر و دیگر اماکن متبرکه باید با نظر مسئولان آستان قدس رضوی و متناسب با نیازهای آن‌ها صورت گیرد.
اولیازاده نیز در واکنش به این پرسش، با تاکید بر ارایه آثار هنری به صورت کاربردی در حرم مطهر رضوی، بیان کرد: می‌توان از آثار برگزیده هنرمندان در موزه امام رضا استفاده کرد و می‌شود از آثار خوشنویسی و گرافیک در معماری اماکن متبرکه جدید بهره گرفت.
نجابتی در پایان درباره بخش بین‌الملل بخش گرافیک جشنواره توضیح داد: بخش بین‌الملل در گرافیک نیز غیررقابتی است اما بخش قابل ملاحظه آثار از عراق، لبنان و آمریکای لاتین هستند که در خط مقدم جبهه مقاومت هستند.
در پایان نشست، از پوسترهای گرافیک، خوشنویسی و عکس جشنواره امام رضا علیه السلام رونمایی شد که طراحی آن‌ها برعهده مجموعه نهضت پوستر انقلاب اسلامی به مدیریت سیدمحمدرضا میری بوده است.

منبع : مهر نیوز