پیشکسوتان و عراقی‌ها در رودکی نواختند/نکاتی درباره«ایرانِ فرهنگی»

به گزارش خبرنگار سردبیر پرس، تالار رودکی تهران و سالن نشست‌های دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شامگاه روز دوشنبه هجدهم دی میزبان آخرین روز از بخش اجرایی و پژوهشی مرحله دوم شانزدهمین جشنواره ملی موسیقی نواحی ایران در حضور امیرحسین سمیعی مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمد اله‌یاری مدیرعامل بنیاد فرهنگی هنری رودکی، امیرعباس ستایشگر مدیرعامل انجمن موسیقی ایران بود.
در آغاز برنامه‌های روز سوم مرحله دوم جشنواره موسیقی نواحی نشست پژوهشی با عنوان «تحولات موسیقی مناطق ایران از منظر مردمی و هنری؛ مطالعه موردی خراسان» با سخنرانی سیدحسین میثمی مدرس دانشگاه، پژوهشگر و مدیر دپارتمان موسیقی دایرهالمعارف بزرگ اسلامی در میان استقبال قابل توجه مخاطبان برگزار شد.

ارایه نکاتی درباره کلیدواژه «ایران فرهنگی» و ارتباط آن با موسیقی
وی در ابتدای صحبت‌های خود ضمن ارایه توضیحاتی درباره کلیدواژه «ایران فرهنگی» گفت: پیوستگی و گسیختگی فرهنگ‌ها در ادوار تاریخی مناطق به عنوان مرکزیت سلسله‌های مختلف یا مراکز مهم ثانوی، انتقال موسیقی هنری به مناطق و آمیختگی با فرهنگ بومی، پیدایش ساختار جدیدی از موسیقی هنری در کنار موسیقی مردمی، تعامل انتقال موسیقی مردمی به موسیقی فرهنگی یا برعکس از جمله مواردی است که می‌توان در حوزه «ایران فرهنگی» به آن اشاره داشت. اتفاقا در همین چارچوب بحث موسیقی مناطق ایران می‌تواند یکی از موضوعات مهمی باشد که در مطالعات مربوط به موزیکولوژی جایگاه خاصی دارد. اینکه ما بخواهیم موسیقی مردمی یا هنری را در حوزه جغرافیایی بررسی کنیم، پیچیدگی‌های خاص خودش را دارد.
مدیر دپارتمان موسیقی دایرهالمعارف بزرگ اسلامی با اشاره به موضوع مطالعاتی خود در این نشست ادامه داد: موضوع مطالعه موردی من خراسان است و این در حالی است که فرهنگ‌های مختلفی تحت عنوان خراسان با هم ادغام شده‌اند و باید گفت این استان به لحاظ فرهنگی و جغرافیایی ملغمه‌ای از زبان‌ها و فرهنگ‌ها است. البته «کارگان موسیقی روایی» دربرگیرنده سنت‌های شکل‌گرفته در خراسان، سنت ترکمن‌ها و کرمانج‌ها است. نقش‌خوانی و نقش مجالس سرور را نمی‌توان در باقی ماندن‌ موسیقی روایی در خراسان نادیده گرفت.
میثمی بخش دیگری از سخنانش را به موسیقی غیر روایی اختصاص داد و ضمن ارایه توضیحاتی درباره اضافه شدن «سجع» به اقسام تصانیف و اینکه سجع با حوزه مردمی و انتقال آن به موسیقی هنری و بازگشت آن به حوزه مردمی ارتباط دارد به پرسش‌های حاضران در جلسه پاسخ داد.

عراقی‌ها و یک اجرای با کیفیت از موسیقی ریفی
بعد از برگزاری آخرین نشست پژوهشی مرحله دوم شانزدهمین جشنواره ملی موسیقی نواحی ایران، نوبت به اجراهای موسیقایی این رویداد در روز سوم رسید. اجراهایی که آغازگرش اجرای ۲ هنرمند عراقی به نام‌های احمد الوان یوسف و عمر عبدالکریم با «موسیقی ریفی» بود. یک دونوازی که توانست با استقبال بسیار خوب مخاطبان در تالار رودکی مواجه شود.
باسم حمادی از هنرمندان موسیقی نواخی منطقه خوزستان که به عنوان مترجم و کارشناس در این اجرا حضور داشت، ضمن معرفی اجمالی از گروه موسیقی کشور عراق و پیشینه موسیقایی آنها توضیح داد: عبدالکریم و احمد الوان یوسف از استادان و هنرمندان حوزه هنرهای زیبای دانشگاه بصره هستند. این ۲ هنرمند از گروه‌های موسیقی فولکلور بصره هستند و در اجراهای خود از سازهای بسیاری بهره می‌گیرند و می‌توان گفت در این اجرا فقط نمونه‌ای از کارهای خود را روی صحنه می‌برند.
عمر عبدالکریم حمید نیز درباره اجرایش بیان کرد : مفتخرم که برای دومین بار به ایران سفر می‌کنم. همچنین تشکر می‌کنم از برگزارکنندگان این جشنواره که این فرصت را در اختیار ما قرار دادند. ما عضو کوچکی از گروه موسیقی بزرگ «الفنون شعبیه» بصره هستیم. تعداد اعضای گروه ما ۲۵ نفر است که «الخشابه» گفته می‌شود. «الخشابه» به گروه‌هایی می‌گویند که تمرکزشان روی سازهای ضربی است اما ما در این گروه علاوه بر سازهای ضربی از عود، ویلن، کمانچه نیز استفاده می‌کنیم.

یک سفر موسیقایی به ایران با ملودی های ناب مناطق مختلف
دومین اجرای روز سوم جشنواره موسیقی نواحی هم به سرنانوازی و دهل نوازی کُردی با هنرنمایی نامخاص صیادی و اردشیر طهماسبی اختصاص داشت. هنرمندانی که در قالب یک کنسرت کوتاه موسیقایی به اجرای قطعات «سِجار»، «گَژیان یا پشت پا»، «فَتاپاشایی»، «چپی یا هَل پرکه» پرداختند. این در حالی است که بخش دیگری از این برنامه به هنرمندی عبدالعزیز احمدی از تربت جام اختصاص داشت. اجرایی که شامل آوازخوانی و دوتارنوازی با دوبیتی‌خوانی و غزل‌هایی از سعدی شیرازی همراه بود.
هنرنمایی علی محولاتی از نوازندگان دوتار منطقه کاشمر با اجرای قطعات مقام الله، مقام باکلام سبزه‌پری، مقام باکلام شاه ختا و مقام گلنار بخش دیگری از برنامه‌های روز سوم جشنواره را تشکیل می‌داد. ضمن اینکه اجرای گروه‌نوازی هنرمندان کرمانی به سرپرستی هوشنگ کردستانی با اجرای قطعات «هلو هالو»، «گل مُورت دوشمَنه»، «مَرُوکلا» و «شِینَک بلال» بخش دیگری از برنامه را به خود اختصاص داده بود.
محمدعلی مرآتی (دبیر جشنواره) درباره این گروه کرمانی گفت: کرمان را به لحاظ موسیقایی، ایران کوچک عنوان می‌کنند چرا که متشکل از اقوام مختلف است و از قدمت تاریخی کهن و متنوعی برخوردار است.

اما اجرای دیگر شب گذشته به موسیقی بختیاری با هنرمندی عبدقلی شهبازی خواننده و روزعلی عباسی نوازنده نی اختصاص داشت که روایت‌کننده بلال‌خوانی بختیاری بود. بیات فایض، بلال محلی و بختیاری از قطعات این بخش بودند.
اجرای موسیقی به واسطه هنرنمایی هنرمندان دیلمان استان گیلان متشکل از اسدالله نوری، رضا عشقی و نصرت خوشخوان با قطعات «راهی»، «زرد ملیجه»، «قاسم آبادی» و اجرای آواز هم پایان بخش اجراهای مرحله دوم شانزدهمین جشنواره ملی موسیقی نواحی ایران بود.
مرحله ملی شانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران از ۱۶ تا ۱۸ دی‌ به دبیری محمدعلی مرآتی، به‌ همت دفتر موسیقی معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، توسط انجمن موسیقی ایران و با مشارکت بنیاد رودکی برگزار شد.

منبع : مهر نیوز