آداب و رسوم عید فطر در استان بوشهر؛ از «الوداع رمضان» تا ختم قرآن

پایگاه خبری سردبیر، گروه استان‌ها، عصمت اسماعیلی: عید فطر از مهم‌ترین اعیاد مسلمانان است که مؤمنان پس از یک ماه عبادت خالصانه و خاضعانه به درگاه بی نیاز الهی، این عید را به شکرانه توفیق یک ماه مهمانی معبود یکتا جشن می‌گیرند.
پیرامون اهمیت این عید بزرگ، روایات و احادیث بسیاری از ائمه اطهار (ع) نقل شده است از جمله پیامبر خدا (ص) فرمودند: «فرشتگان در روز عید، سر کوچه‌ها و گذرها می‌ایستند و می‌گویند: «بشتابید به سوی پروردگار کریم که عطای بسیار می‌دهد و گناهان بزرگ را می‌آمرزد و امام علی (ع) فرمودند: «این، عیدِ کسی است که خداوند، روزه او را پذیرفته و عبادتش را قبول کرده است و هر روزی که در آن، معصیت خدا نشود، آن روز عید است».
با پایان یافتن ماه معنوی و پر خیر و برکت رمضان و فرارسیدن عید سعید فطر، مؤمنان و روزه‌داران و شب‌زنده‌داران این ماه عظیم الهی، با شکرگزاری به درگاه خداوند پاداش معنوی خود را از درگاه پروردگار یگانه مسئلت می‌کنند.
آئین‌های ویژه عید فطر نه تنها در ایران که در تمامی کشورهای اسلامی دارای وجوه مشترک بسیار است که البته در برخی از نقاط کشور از جمله استان بوشهر، آئین‌های سنتی نیز به آن افزوده می‌شود.
پایان ماه رمضان در استان بوشهر رسوم خاصی داشته که برگرفته از اعتقادات مذهبی و ریشه در تمدن و فرهنگ مردم این دیار دارد و مؤمنان و روزه‌داران و شب زنده‌داران گناوه‌ای با حلول ماه شوال با شکرگزاری به درگاه خداوند، با برگزاری آئین‌های ویژه این عید بزرگ را جشن می‌گیرند.
از گذشته آئین‌ها و سنت‌های خاصی با پایان یافتن ماه مبارک رمضان و آغاز روز عید فطر در شهرها و روستاهای استان بوشهر برپا می‌شد که برخی از آنها همچنان پابرجاست.
پس از یک ماه حضور در ضیافت الهی و اعتراف به بندگی و طلب آمرزش و عرض نیاز و تمنا به درگاه خداوند، روز عید که روز توفیق بر طاعت و اطاعت، توبه و تهذیب نفس و ذکر و یاد محرومان و گرسنگان است فرا می‌رسد.
عید دیدنی
در طول یک ماه رمضان، درس‌های بسیاری برای خودسازی و تهذیب نفس فرا می‌گیریم که جنبه اجتماعی و فردی دارد و ضامن سلامتی جسمی و روحی در زندگی انسان است و در پایان این ماه این توفیق الهی که نصیب ما شده است را جشن می‌گیریم و به هم تبریک می‌گوئیم
در گذشته مادران و زنان چند روز قبل از روز عید، تدارک این روز را می‌دیدند و با پخت انواع نان‌های محلی، شیرینی‌های خانگی و آماده‌کردن تنقلات ساده برای این روز خود را آماده عید فطر می‌کردند و در روز عید هم کودکان با پوشیدن لباس‌های نو به درب منازل رفته و از صاحب‌خانه عیدی می‌گرفتند که صاحب‌خانه با دادن شیرینی و تنقلات به کودکان این عید را برای خود و خانواده مبارک می‌گرداند.

الوداع رمضان
آئین سنتی مذهبی الوداع رمضان، یکی از آیین‌هایی معنوی که از گذشته‌های دور در استان بوشهر برای پایان ماه مبارک رمضان رواج داشته و یکی از سنت‌های دیرین این منطقه ساحل نشین است که همه ساله در شب‌های آخر ماه مبارک برگزار می‌شود.
بر اساس این سنت در شب‌های پایانی ماه مبارک رمضان پیش از اذان سحر در بلندگوهای مساجد، وداع با ماه مبارک در مساجد به گوش مردم مؤمن و روزه دار رسانیده می‌شود.
«الوداع، الوداع ای ماه مبارک الوداع، دیر آمدی، زود می‌روی، ماه مبارک الوداع» از جمله شعارهایی است که شرکت کنندگان در این آئین با هم سر داده و یا با طنین انداز شدن در بلندگوهای مساجد به گوش مردم مؤمن و روزه دار رسانیده می‌شود و روزه داران از این ماه پرفضیلت با افسوس خداحافظی می‌کنند.
این آئین، با حمد و ثنای خداوند و درود بر پیامبر گرامی اسلام (ص) آغاز می‌شود و سپس یک نفر دعا می‌خواند و شرکت کنندگان جواب می‌دهند «الوداع الوداع یا رمضان، و علیک السلام شهر صیام» و این گونه با حزن و اندوه با ماه خوب خدا، خداحافظی می‌کنند.
شرکت کنندگان در این آئین، سپس از خداوند درخواست می‌کنند که تا ماه مبارک رمضان آینده زنده باشند و بتوانند ماه ضیافت الهی را دوباره درک کنند.
امسال به دلیل شیوع ویروس کرونا و به منظور حفظ سلامت شرکت کنندگان، این آئین با حداقل تعداد افراد و با رعایت کامل دستورالعمل‌های بهداشتی و طرح فاصله گذاری اجتماعی برگزار شد.
رفتن بر مزار درگذشتگان
رفتن بر مزار درگذشتگان و و قرائت فاتحه برای آنها در آخرین شب ماه رمضان در زمانی که رؤیت هلال ماه شوال محرز شد، یکی دیگر از سنت‌های مرسوم در این منطقه است.
در این آئین مردم قبل از اذان صبح به مزار درگذشتگان و زیارت اهل قبور رفته و یادی از درگذشتگان می‌کنند و برای آمرزش مردگان خود دعا می‌کنند عده‌ای از مردم نیز صبح روز عید این مراسم را برگزار می‌کنند.
همچنین بر اساس سنت کسانی که به تازگی عزیزی از دست رفته دارند مراسم فاتحه خوانی برگزار می‌کنند و مردم بعد از برپایی نماز عید فطر با مراجعه به منازل و حسینیه‌ها و مساجد محل برگزاری و مراسم‌هایی که برای درگذشتگان بر پا شده و تسلیت به بازماندگان و قرائت فاتحه با آنان ابراز همدردی می‌کنند.
ولی در عید فطر امسال مردم باید برای حفظ سلامت خود و دیگران از این اینگونه تجمعات به جد خودداری کنند.
بنا بر مصوبه ستاد مقابله با کرونا حضور شهروندان در آرامستان های امامزاده سلیمان بن علی (ع) و سید رضا (ره) در روز عید سعید فطر ممنوع شده است.
آئین ختم قرآن
آئین ختم قرآن نیز یکی آئین‌های ویژه در روزهای پایانی ماه نزول کتاب آسمانی در این منطقه از کشورمان است.
در این آئین خواندن قرآن که از اولین روز ماه مبارک رمضان در مساجد و یا منازل شروع شده است بر اساس برنامه زمان بندی شده در یک روز مانده به پایان این ماه پرخیر و برکت ختم می‌شود.

شرکت در نماز عید فطر
شرکت در نماز عید فطر نیز از دیگر برنامه‌های هر سال است و در این استانو متأثر از فرهنگ اسلامی ایرانی، با فرار رسیدن عید فطر مردم مؤمن و متدین بعد از یک ماه روزه‌داری با شادی و شور به استقبال عید فطر می‌روند و روز عید خود را مانند همه مسلمانان با حضور در صفوف وحدت‌آفرین نماز عید فطر آغاز می‌کنند که امسال برگزاری این نماز به دستور ستاد ملی و استانی مقابله با کرونا در مصلی جمعه برگزار نخواهد شد.
عید فطر روزی است که فطرت آدمی به واسطه یک ماه اطاعت امر پروردگار و اخلاص، شکوفا شده و فضای زندگی انسان را معطر می‌سازد و این آغاز حرکتی نو و تازه با همتی بلند در جهت اصلاح فردی و اجتماعی برای همه ماست تا نتیجه یک ماه روزه‌داری و اطاعت پروردگار را با دوری از گناه و معصیت و انجام یک اقدام بزرگ عبادی و معنوی در زندگی فردی و اجتماعی به منصه ظهور برسانیم و شاهد نتایج عملی آن در سایر ماه‌های سال باشیم.
هر سال عید فطر و تعطیلات پس از آن، از ایام مهم در شهرستان گناوه بود که با حضور مسافران و مهمانان به این بندر زیبا و برگزاری آئین‌ها و سنت‌های مردمی و دینی، شور و اشتیاق آن افزایش می‌یافت اما امسال با شیوع ویروس کرونا و لزوم رعایت دستورات و پروتکل‌های بهداشتی و حفظ فاصله اجتماعی جهت پیشگیری از شیوع گسترده این ویروس و حفظ سلامت هموطنان و شهروندان عید فطر نیز با شرایط ویژه برگزار می‌شود.
باید به یاد داشت که اجرای این آئین‌ها و سنت‌ها زمانی زیباست که همراه با حفظ سلامتی همه هموطنان، همشهریان و عزیزانمان باشد و امسال با شیوع ویروس کرونا به منظور پیشگیری از شیوع گسترده این ویروس از حضور در برنامه‌های جمعی باید پرهیز شود.
عید فطر امسال نیز تحت تأثیر شرایط موجود و به منظور رعایت فاصله اجتماعی و پروتکل‌های بهداشتی و پیشگیری شیوع و گسترش این ویروس به صورت ویژه برگزار می‌شود و لازم است که همه مردم به این امر توجه ویژه معطوف دارند.
غسل‌کردن بعد از غروب آفتاب آخرین روز ماه مبارک رمضان، خواندن دعای ویژه رؤیت هلال ماه، خواندن زیارت امام حسین (ع)، احیای این شب به دعا و نماز و استغفار، خواندن ۱۰ رکعت نماز، قرائت دعاهای مخصوص این شب و کنار گذاشتن زکات فطریه از مهم‌ترین اعمال شب عید فطر است.