تربیت دانش‌آموزان در فضای مجازی هم ممکن است

به گزارش خبرنگار سردبیر پرس، در سیصد و بیستمین نشست تخصصی کارشناسی اندیشکده فضای مجازی مرکز مطالعات ژرفا و جبهه انقلاب اسلامی در فضای مجازی با موضوع «بازماندگان از تحصیل در کرونا و ابعاد بحران آموزشی ناشی از کرونا» با حضور استاد «صادق ذوفن»، «عضو هیأت اندیشه ورز مرکز مطالعات راهبردی ژرفا» برگزار شد، وی در ابتدای این نشست عنوان کرد: ورود بدون آموزش و پیوست فرهنگی به فضای مجازی خطرات بالقوه‌ای برای آن‌ها به دنبال دارد. موبایل یا رایانه‌ای که ما در اختیار فرزند خود قرار می‌دهیم به مثابه یک اتومبیل است اگر رانندگی و قوانین آن را فرا نگرفته باشد، این امکان وجود دارد که حیات خود و دیگران را تهدید کند، درباره استفاده از فضای مجازی نیز اگر پیش از استفاده از آن به قوانین و ملزوماتش آشنایی پیدا نکند، شاید حیات فکری جامعه را نیز به مخاطره بیاندازد،
کرونا، دانش‌آموزان ایرانی را خانه نشین کردوی افزود؛ آمار غیر رسمی تفاوت دو برابری را نشان می‌دهد. دانش آموزانی که در دسترسی به فضای مجازی مشکل دارند، در ارائه این آمار برای ما در اولویت است. آماری‌های استخراج شده نشان می‌دهد که در حال حضور حدود ۵ میلیون نفر از دانش آموزان ایرانی برای ادامه تحصیل به فضای مجازی دسترسی ندارند اما معاون وزیر آموزش و پرورش اخیراً آماری در حدود ۳ میلیون دانش‌آموز را اعلام کرده است به نظر می‌رسد علت تناقض آمار مبادی رسمی و غیررسمی به دلیل اختلاف ارقام در احراز هویت دانش آموزانی است که در «سامانه شاد» فعالیت ندارند.
مزایای آموزش حضوریکارشناس مرکز ژرفا ادامه داد: برخی از مزایای آموزش حضوری را نمی‌توان در آموزش مجازی پیاده‌سازی کرد، چرا که مؤلفه‌ها و بایسته‌های آموزش مجازی با تعلیم و تربیت حضوری متفاوت است، برخی از این مؤلفه‌ها عبارتند از؛
۱ تحرک آموزش مجازی: تحرک ندارد به همین دلیل سطح یادگیری و تمرکز دانش‌آموزان کاهش میابد. متأسفانه این مسئله در سلامتی روانی دانش‌آموزان هم تأثیر گذار بوده است به نحوی که اکنون حدود ۲۵ درصد از دانش آموزان ایرانی دارای افزایش وزن و ۶ درصد آن‌ها دچار کمبود وزن هستند.
۲ ارتباط: دانش‌آموزان در آموزش مجازی، امکان برقراری ارتباط مناسب با همکلاسی‌ها و معلمان خود را ندارند که می‌تواند منجر به عدم رشد مهارت‌های اجتماعی در آن‌ها شود.۳ مباحث تربیتی: نظام آموزشی کشور در آموزش مجازی از نقش «تربیتی» خود غافل شده است. عدم حضور دانش آموزان در محیط حقیقی، سبب تمرکز صرف سیستم تعلیم و تربیت کشور در آموزش و بی‌توجهی آن‌ها به «پرورش» دانش‌آموزان بوده است یا دست کم می‌توان ادعا کرد که مباحث تربیتی در مقایسه با آموزش بسیار کمرنگ هستند. البته نحوه حضور دانش‌آموزان در فضای مجازی برای آموزش نیز محل است، متأسفانه اگر پنجشنبه، جمعه و روزهای تعطیل را محاسبه نکنیم، میانگین حضور و استفاده دانش آموزان از سامانه شاد در مقایسه با سایر محصولات فضای مجازی فاصله معنا داری دارد که نیازمند توجه بیشتر مسئولین است.
تربیت دانش‌آموزان در فضای مجازی هم ممکن است
ذوفن تصریح کرد: حقیقت این است که نظام آموزش و پرورش کشور حتی در دوران آموزش حضوری نیز با معضلات اساسی متعددی در بحث تربیت دانش‌آموزان مواجه بود. وزارت آموزش و پرورش با نصب معاون پرورشی در واحدهای آموزشی تلاش کرد تا حدودی این خلأ را پوشش بدهند. هنگامی که آموزش حضوری در مدارس برقرار بود، شاید حدود ۹۵ درصد از توان نظام آموزشی به مباحثی تعلیم دانش‌آموزان اختصاص پیدا می‌کرد، در حالی که فقط ۵ درصد از این زیرساخت‌ها صرف پرورش دانش‌آموزان می‌شد. آماری که درباره فضای مجازی هم صادق است. یکی از مصادیق اجرای فعالیت‌های پرورشی در بستر پیام رسان شاد، راه‌اندازی کانال پویش‌های دانش‌آموزی است. استفاده از سامانه شاد محاسنی نیز برای دانش‌آموزان دارد، برای مثال، فردی که در روستا زندگی می‌کند و پایه علمی ضعیف‌تری در مقایسه با مناطق برخوردار شهری دارد، می‌تواند از طریق این سامانه به خدمات آموزشی و معلمان مطلوب‌تری دست پیدا کند.
وزارت آموزش و پرورش نیازمند یاری مردم است
عضو هیأت اندیشه ورز مرکز ژرفا گفت: وزارت آموزش و پرورش با بدنه گسترده خود، شامل حدود یک میلیون کارمند و ۱۵ میلیون مخاطب دانش آموز، امکان ایجاد تغییرات سریع و جدی در مواجهه با مشکلات آموزش فضای مجازی را دارد. علیرغم اینکه وزارت آموزش و پرورش از این امر جلوگیری می‌کند اما آن‌ها به یاری بخش خصوصی برای رفع معضلات عرصه آموزش مجازی احتیاج دارند. علت این مسئله را می‌توان در ترس آن‌ها از هویدا شدن نقاط ضعف سیستم جستجو کرد، ریشه این باور غلط فرهنگی است. دلیلی دیگری که نظام آموزشی برای عدم استفاده از ظرفیت بخش خصوص رغبت نشان نمی‌دهد، احتیاط آن‌ها برای حفظ اطلاعات دانش آموزان است تا به دست افراد فاقد صلاحیت نیافتد؛ چرا که انتشار اطلاعات خصوصی آن‌ها تبعات جدی در پی خواهد داشت.
مردم در بهبود شرایط آموزش فضای مجازی مؤثر هستند
ذوفن در ادامه عنوان کرد: مطالبه‌گری وظیفه مردم در شرایط کنونی است به این معنا که مردم از وزارت آموزش و پرورش بخواهند که مجاری قانونی برای کمک رسانی مردمی به سیستم باز کند. برای تحقق این مسئله، وزارت آموزش و پرورش باید ساختار خود را سازماندهی کند تا مجموعه‌های مختلف این وزارتخانه به صورت موازی عمل نکنند. نظام آموزش و پرورش باید مشخص کند که کدام منطق کم برخوردار هستند تا توان گروه‌های مردمی در غالب گروه‌های جهادی، بسیج فرهنگی و مواردی از این دست در خدمت ارتقا کیفیت آن‌ها قرار بگیرد. البته برای تحقق این مطالبه نیازمند تصویب قوانین لازم و حمایت قضائی از نظام آموزشی نیز خواهیم بود.
حاکمیت باید نسبت به تبعات بی توجهی نسبت به آموزش مجازی مناطق محروم حساس باشد
وی افزود: بی توجهی به این مسئله تبعاتی فراتر از آموزشی و پرورشی برای کشور به دنبال دارد. برخی از آن‌ها اگر آن محیط مدرسه فاصله بگیرند، مستعد ورود به بازار مشاغل کاذب یا ورود به مدارس داعش هستند؛ افت ارزش پول ملی ایران نیز مزید بر علت شده است. متأسفانه اگر یک کشور مرتجع عربی حاشیه خلیج فارس ۲۰ دلار برای یک روز فعالیت به جوانی از مناطق محروم ایران پرداخت کند، در حقیقت دستمزد روزانه این جوان ۵۰۰ هزار تومان خواهد بود که یک خطر بالقوه برای امنیت کشور است. اغلب جوانانی که توسط این کشورها جذب می‌شوند ساکنین جدار مرزی کشور در شرق و غرب ایران هستند که حدود ۳۰ درصد از آن‌ها به آموزش مجازی دسترسی ندارند و این چالشی بزرگ برای حاکمیت است.
نظام آموزش و پرورش کشور در آموزش مجازی نیاز به کمک خیرین مدرسه ساز دارد
ذوفن توضیح داد: آموزش و پرورش برای رفع چالش‌های خود در زمینه آموزش مجازی نیازمند همکاری خیرین مدرسه است. متأسفانه آموزش مجازی آمار سراسری بی‌سوادی را حدود ۲ برابر افزایش داده که تبعات جدی برای کشور در پی خواهد داشت. شرایط فعلی احتمال مداخله نیروهای خارجی مانند؛ سازمان‌های بین‌المللی، نهادهای تروریستی یا گروه‌های انحرافی در فرآیند پرورش فکری جوانان ایرانی را افزایش می‌دهد که دستگاه‌های مسئول به همین جهت باید توجهی بیشتری به این مسئله داشته باشند. همت مسئولان کشور به خصوص سران سه قوه درباره آموزش مجازی و مسائل مرتبط با آن باید راهبردهای مشخصی داشته باشند. مطالبه مردم از آن‌ها است که می‌تواند حس مسئولیت پذیری را در مسئولان مربوطه ارتقا بدهد.