والدین و راه های برون رفت از چالش ها با فرزندان در روزگار کرونا

به گزارش خبرنگار سردبیر پرس، این روزها والدین نقشی بیش از والد بودن دارند. کرونا آنها را مسئول مستقیم آموزش و پرورش فرزندانشان هم کرده است. هر چقدر معلمان در دسترس باشند و پیگیر وضعیت آموزشی دانش آموزان (که متاسفانه در همه سطوح اینگونه نیست) باز هم کسانی که ارتباط موثر چهره به چهره با دانش آموزان دارند والدین هستند. از سوی دیگر عملاً مشاوره و بحث های تربیتی که بیش از آموزش به حضور وابسته است نیز تعطیل شده است و آنچه در فضای مجازی در این حوزه ها انجام می شود کمتر مورد استقبال خانواده ها و دانش آموزان است. شاید تاکید زیاد بر آموزش این روزها چالش هایش را به رخ می کشد؛ سرمایه گذاری کمی که در حوزه های پرورشی و تقویت مهارت های شخصی دانش آموزان مثل تاب آوری و اعتماد به نفس و حل مساله و… شده است این روزها ما را با کودکان و نوجوانان در معرض آسیب فراوان قرار داده است.
از سوی دیگر چالش های والدین و دانش آموزان نیز قابل کتمان نیست. عده‌ای از والدین با سخت گیری بیش از حد و عده‌ای دیگر با رها کردن بحث های آموزشی و تربیتی فرزندان دو روی سکه هستند و شاید کمتر والدینی را بتوان سراغ داشت که این میزان آموزش را دیده باشد که نشانه های مشکلات فرزندانش را ببیند و به درک درستی از آن برسد و راهکاری برای کمک به فرزندش بنا به سن و موثر بودن راهکار داشته باشد جدا از اینکه خود والدین مصون از آسیب های روانی دوران کرونا نیستند.
دکتر محمدرضا ایمانی روان شناس اجتماعی و مشاور خانواده در گفتگو با خبرنگار سردبیر پرس در خصوص چالش هایی که این روزها والدین با فرزندانشان به دلیل آموزش های غیر حضوری دارند، گفت: موضوع اصلی این است که هیچ پدر و مادری مگر کسانی که معلم بودند، در این شرایط تجربه قبلی از این میزان مداخله در آموزش فرزندانشان را نداشتند و به آن وارد نیستند. به هر حال چالش اصلی این است که پدر و مادر این روزها بیشترین بار آموزشی فرزندان را به عهده گرفته اند و سخت گیری ها و سهل گیری های آنها ممکن است چالش یا فشار روانی درون خانوادگی ایجاد کند.
از سوی دیگر فرزندان به دلیل غیر حضوری شدن آموزش ها دچار استرس و نوعی اندوه هستند و ممکن است خشم یا تنبیه فیزیکی و روانی والدین آن را تشدید کند. بهسازی محیط خانه و افزایش روابط مطلوب درون خانوادگی اولین توصیه ما به والدین است که با تمهیداتی قابل اجرا است
وی افزود: از سوی دیگر فرزندان به دلیل غیر حضوری شدن آموزش ها دچار استرس و نوعی اندوه هستند و ممکن است خشم یا تنبیه فیزیکی و روانی والدین آن را تشدید کند. بهسازی محیط خانه و افزایش روابط مطلوب درون خانوادگی اولین توصیه ما به والدین است که با تمهیداتی قابل اجرا است. رفتن به سمت استفاده از موسیقی، بازی و زمان بندی کردن فعالیت بچه ها می تواند بخشی از این پیشنهادات باشد و تعامل را به سمت مطلوبی سوق دهد. پیاده روی و ورزش هم بچه ها و هم والدین را از استرس و فشار رها می کند.
وی بیان کرد: پیش از همه اینها باید بگویم ما یک اصل در روان شناسی داریم به اسم پذیرش. یعنی اینکه بپذیریم در چه شرایطی زندگی می کنیم، از کجا باید شروع کنیم و به کجا باید برویم. چه بگوییم و چگونه رفتار کنیم و در این چارچوب هدایت شده که کرونا بر ما تحمل کرده است، مسائل را بپذیریم. این یک واقعیت است که تعامل اجتماعی با کرونا محدود است. باید براساس این پذیرش برنامه ریزی و عمل کنیم. حال در این پروسه آموزش و پرورش فرایند یادگیری است و غیر حضوری است و معلم ها ناچارند به همین شکل آموزش دهند. قطعاً مشکلاتی وجود دارد اما ناظر به آن فرآیندی که گفتم مردم می تواند آگاهانه و با انعطاف پذیری بیشتر واکنش نشان دهد. حال چه در مقام والد و چه در مقام دانش آموز.
وی گفت: باید والدین بدانند چه واکنشی را چه زمانی داشته باشند و این واقعیت را ببینند که بچه ها در محرومیت از هم کلاسی و معلم مشغول یادگیری هستند و نکته اینجاست که فقط یادگیری موثر نیست بچه ها وقتی با گروه همسالان ارتباط داشتند، بخشی از نیازهای رفتاری و شناختی شان پوشش پیدا می کرد و در حال حاضر خلاء آن وجود دارد. اتفاقی که الان می افتد این است که پدر و مادر بنا به تمام این شرایط می توانند قوانینی را وضع کنند و مراقبت کنند فرزندشان چه ساعتی سر کلاس باشد، چه ساعتی فیلم ببیند و یا برای پیاده روی و… و. برنامه ریزی کند. باید والدین راه حال حل های برون رفت از چالش با فرزندانشان را بیاموزند و برای آن وقت بگذارند.
وی افزود: باید دغدغه فرزندان را درک کنیم و سخت گیری، سرزنش، تهدید، تحقیر و تنبیه در این شرایط بازخورد منفی خواهد داشت.
وی درباره اینکه نظام تعلیم و تربیت چگونه می تواند چالش های یادگیری و روحی فرزندان را پوشش دهد، اظهار داشت: ما به شدت در آموزش و پرورش به سمت آموزش و موفقیت در کنکور رفته ایم و آن را سرآغاز خوشبختی و موفقیت قرار داده ایم در صورتی که حقیقتاً این گونه نیست. متأسفانه نتوانسته ایم نیازهای امروز فرزندانمان را شناسایی کنیم و براساس مدل استعداد یابی حقیقی آنها را هدایت کنیم. برای همین است که چه آموزش و پرورش و چه والدین برای یک دانش آموز با خصوصیات ویژه هزینه می کنند و در نهایت راه تحصیلی و استعداد او همخوانی ندارد و پس از آنکه در دانشگاه قبول شد، مشکلات آغاز می شود. از سوی دیگر ما فرزندانمان را برای کار و زندگی آماده نمی کنیم. برای همین شما می بینید عموماً بچه ها توانایی لازم برای ارتباط گیری ندارند. مسئولیت پذیری در آنها ضعیف است، شادابی کمتر پیدا می شود و نگاه منفعت طلبانه به آنها آموزش داده می شود. اینکه در رسیدن به خواسته هایمان، نگاه ابزاری داشته باشیم و وقتی بچه ها می بینند والدین دست به هر کاری برای موفقیت می زنند در واقع یاد می گیرند در رقابت ها پرخاشگر باشند و گاهی از اخلاق خارج شوند.
وی بیان کرد: به نظرم بیش از همه خانواده ها هستند که به مشاوره نیاز دارند. خصوصاً الان که کرونا مانند یک جنگ اتفاق افتاده است. جنگی خاموش که یک عده در آن فوت می شوند و در سوی دیگر تلفات روحی و روانی داریم. شاید بعد از کرونا بیش از همه با نوعی افسردگی و تضاد و تعارضات و نوعی هیجانات در جوامع روبرو شویم که خروجی این است که رفتار براساس اصولی که انتظار داریم رخ نداده است و متأسفانه با افرادی مواجه هستیم که چالش های فکری دارند و اگر این گره ها الان حل نشود، در آینده تشدید می شود.